قصه‌گویی هنری زنده و پویاست. مثل بازی‌کردن با عروسک‌هاست؛ گویی خودت می‌شوی سرباز، شاهزاده یا اژدها! اما قصه‌گویی برای مخاطب، نیاز به ساختار، تمرین و جان‌بخشی دارد.
از بازی تا قصه‌گویی
در بازی‌های کودکانه، ما بدون فکر به آغاز، میانه یا پایان، نقش بازی می‌کنیم و با تخیل خود به دنیاهای دور سفر می‌کنیم. اما در قصه‌گویی، باید داستانی را روایت کنیم که ساختار داشته باشد:
-
آغاز: معرفی شخصیت‌ها و فضا
-
میانه: ماجراها، گره‌ها و کشمکش‌ها
-
پایان: حل مسئله و نتیجه‌گیری
در قصه‌گویی، وظیفه شما جان‌بخشی به داستان با کلمات، صدا، حرکات، حس‌ها و تخیل است.
قصه‌گویی یعنی...
-
نقاشی کردن با واژه‌ها
-
بازی کردن با بدن، صدا و چهره
-
دیدن و شنیدن از چشم شخصیت‌ها
-
نشان دادن احساسات، بوها، طعم‌ها، رنگ‌ها
قصه‌گو، شخصیت‌ها را اجرا می‌کند، نه فقط تعریف. مهم نیست مثل دیگران باشید. مهم این است که خودتان باشید!
مراحل ساخت و اجرای یک قصه
گام اول: انتخاب قصه
یک قصه‌ی قومی، افسانه یا داستان محلی را انتخاب کنید که دوستش دارید و احساس نزدیکی با آن دارید.
گام دوم: طراحی نقشه‌ی داستان
برای هر صحنه‌ی مهم، یک یادداشت کوتاه بنویسید:
-
شخصیت‌های آن صحنه چه کسانی‌اند؟
-
چه رویدادی اتفاق می‌افتد؟
-
گره داستان چیست؟
-
صحنه کجا و کی رخ می‌دهد؟
-
چه چیزهایی دیده، شنیده یا لمس می‌شوند؟
این نقشه راه، به شما آزادی خلاقیت می‌دهد بدون گم کردن خط اصلی داستان.
گام سوم: نوشتن صحنه‌ها
صحنه‌ها را با زبان خودتان بنویسید. با صدای بلند بخوانید. گاهی ترتیب وقایع را تغییر دهید یا زاویه دید را عوض کنید. نگران نباشید! هر بار نوشتن، شما را به قصه نزدیک‌تر می‌کند.
گام چهارم: اجرای نقش‌ها
به نوبت، جای هر شخصیت قرار بگیرید و دیالوگ‌ها را اجرا کنید. اگر می‌توانید، کسی نوشته‌های شما را یادداشت کند. این تمرین، به شما کمک می‌کند صحنه را زنده تصور کنید.
گام پنجم: روایت از زبان شخصیت
خودتان را جای یکی از شخصیت‌ها بگذارید و داستان را از دید او تعریف کنید. این تمرین باعث می‌شود با احساس، لحن و نگاه شخصیت‌ها پیوند برقرار کنید.
گام ششم: شنونده‌ی داستان خود باشید
دوباره داستان را بازنویسی کنید، اما این بار به‌گونه‌ای که انگار برای دیگران تعریف می‌کنید. تصویرها، دیالوگ‌ها و صحنه‌ها را با صدای بلند اجرا کنید.
اجرای نهایی
-
بارها و بارها داستان را اجرا کنید.
-
از صداهای مختلف، حرکات دست، تغییر لحن و سکوت استفاده کنید.
-
واژه‌ها را از بر نکنید؛ داستان را «زندگی» کنید.
-
با هر اجرا، داستان شما پخته‌تر و جذاب‌تر می‌شود.
نکات طلایی برای قصه‌گویان
|
نکته |
چرا مهم است؟ |
|---|---|
|
خودتان باشید |
تقلید نکنید. لحن و سبک شما، امضای قصه‌گویی‌تان است. |
|
ساده‌گویی کنید |
لازم نیست زیاد حرکت یا صدا کنید. به اندازه کافی، اثرگذار باشید. |
|
آزادی در اجرا |
از اضافه‌کردن جزئیات یا تغییرات نترسید. روایت شما می‌تواند منحصر به‌فرد باشد. |
|
بازی کنید! |
قصه‌گویی بازی است؛ از خلاقیت و رهایی نترسید. |
در پایان...
قصه‌گویی یعنی لذت بردن از تخیل. وقتی خودتان از قصه گفتن لذت ببرید، مخاطب هم لذت می‌برد. با تمرین، تکرار، خلاقیت و شور، شما هم یک قصه‌گوی واقعی خواهید شد!
