گروه های کاری و بررسی کتاب شورای کتاب کودک در چهار نشست در روزهای سیزدهم، بیست و دوم، بیست و هفتم و بیست نهم تیرماه گزارش های سالانه خود را ارائه کردند. لازم به یادآوری است که در سال گذشته برای تعیین دقیق تر جایگاه، کتاب‌ها بر اساس امتیازدهی پنج ستاره ارزشگذاری شدند و گروه ها گزارش خود را بر این اساس ارائه کردند. در این سیستم کتاب‌های پنج ستاره آثار ویژه و کتاب‌های بدون ستاره آثار فاقد هر گونه ارزش ادبی اند و دیگر آثار از نظر کیفی بین این دو حد قرار می گیرند و بر اساس کیفیت ادبی و هنری شان یک، دو، سه یا چهار ستاره دریافت می‌کنند.
در نخستین روز گروه‌های پژوهش، آثار دست نوشته‌های بزرگسالان، آثار فلسفی، آثار دستنوشتههای کودکان و نوجوانان، گروه ترویج خواندن و ترویج فرهنگنامه گزارشی از فعالیت‌های یک سال گذشته خود را ارائه دادند.
نخستین گروهی که در نخستین روز از نشست‌ها گزارش سالانه خود را ارئه داد گروه پژوهش بود. این گروه در سالی که گذشت، پژوهشی را بر روی آثار جمشید خانیان از دیدگاه رشد اخلاقی انجام داده بود. این پژوهش تنها به نظریه‌های روان شناختی در زمینه رشد اخلاقی محدود شده است و بر روی همه آثار خانیان به جز داستان "شبی که جرواسک نخواند" انجام گرفته است.
در سالی که گذشت در گروه بررسی دستنوشتههای بزرگسالان ۱۴۰ اثر بررسی شد كه در مقایسه با سال گذشته افزایش داشت. پس از تهران بیشتر آثار از شیراز فرستاده شده بود و اغلب چند اثر از یك نویسنده. شمار دستنوشتههای فانتری بیش از واقع گرا بود و بیشتر این آثار برای گروه ج و د نوشته شده بودند. از این تعداد کتاب‌های فرستاده شده تنها یک اثر درباره كودكان كم توان و چند اثر در زمینه طنز بودند.
این گروه با هدف ارزیابی آثار نویسندگان تازه کار پیش از انتشار اثر آن‌ها و ارائه راهنمایی و مشاوره به این نویسندگان راه اندازی شده است و جایزه‌ای نیز از سوی یحیی مافی به یاد همسرش معصومه سهراب که پیش از این مسئولیت این گروه را بر عهده داشت برای این آثار در نظر گرفته شده است. تاکنون نویسنده‌ای نتوانسته است این جایزه را از آن خود کند.
گروه فلسفه شورای کتاب کودک در دومین سال فعالیت خود ۲۱ جلد کتاب را بررسی کرد که از این میان تنها ۷ اثر فلسفی و در زمینه کار گروه بود.
آثاری که در این گروه ارزشگذاری می شوند به این ترتیب هستند:
- آثاری كه ساختار داستانی دارند با مضمون فلسفی و با تمركز و محوریت تفكر و كنجكاوی به طوری كه محور اصلی كتاب تفكر روی موضوعی باشد و در نهایت مخاطب را به فكر وادارد.
- كتاب‌های آموزشی كه مفهوم فلسفی را آموزش می دهند یا به زندگینامه و معرفی فیلسوف‌ها همراه با دیدگاه های فلسفی آن ها می پردازد
- كتاب‌های كار که مختص كلاس های آموزشی فلسفه است. این کتاب ها دارای متن گاه ادبی و گاه غیر ادبی و پیش پا افتاده به همراه پرسش‌هایی درباره آن متن است.
نداشتن موارد خلاف اخلاق و كلمات نازیبا و نادرست كه با فرهنگ ایرانی در تضاد باشد، دادن مصداق‌های متعدد از یك موضوع تا مخاطب به گزینه های مختلف بیاندیشد، ارتباط با مخاطب، تصاویر مناسب و زیبا و مرتبط با متن فلسفی، سعی در ایجاد سوال در ذهن مخاطب به شیوه های غیر مستقیم، سعی در طرح موضوع های مهم مرتبط با دنیای كودكان و نوجوانان و به طور كلی طرح مفاهیمی مانند مرگ، عشق، زندگی، خدا، جهان و... و داشتن تفكر انتقادی، تفكر همراه با مسئولیت، تفكر خلاق و... به عنوان محور كتاب از معیارهایی است که گروه در بررسی آثار به آن ها توجه دارد. "بچه های عزیز زمین: نامه ای از وطن" از انتشارات منادی تربیت و"داستان های فلسفی جهان" انتشارات "او" تنها آثار چهار ستاره و قابل توصیه از این مجموعه بود.
اما گروه بررسی آثار و دستنوشته های کودکان و نوجوانان گزارش خود را در سه بخش کارگاه "من هم قصه هایی دارم"، دست نوشته ها و کتاب‌های منتشر شده از نویسندگان کودک و نوجوان و آثار منتشر شده در نشریات ارائه داد.
کارگاه "من هم قصه هایی دارم" کارگاهی بود برای نوجوانان ۱۰ تا ۱۷ ساله که از هشتم آذر ماه ۸۸ تا دوازدهم اردیبهشت ماه ۸۹ با هدف تقویت نگاه کودکان به اتفاق‌ها و مسائل اطراف شان و تشویق آن‌ها به نوشتن برگزار شد.
دیگر فعالیت این گروه بررسی ده جلد کتاب منتشر شده از دست نوشته های کودکان و نوجوانان بود. در این مجموعه "خرس زرد کنجکاو" از "شوکران اتوزیان" ۷ ساله، با ترجمه "نرگس مشهدی"، "چطور میشه ستاره چید؟" نوشته "الیور جفرز" با برگردان "صهبا مهاجران" از آثار کودکان و نوجوانان از دیگر کشورهاست. "پرنده خیالی" سروده "ملیکا کلماتی"، "دست نوشته‌های ملکه سبا" از "سبا نمکی"، "نگرانی سکوت" از "پرنیان جلالی"، "من و بابا، مامان" که گردآوری از نوشته‌های نویسندگان کوچک است و دفترهای ادبی پنجم تا هشتم مرکز آفرینش های هنری کانون پرورش فکری کتاب های بررسی شده در این گروه بود.
این گروه آثار و دستنوشتههای کودکان و نوجوانان منتشر شده در سری مجله های "رشد" از سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، "سنجاقک"، "پوپک" و "سلام بچه‌ها" از دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه، فصل نامه "دوست" خردسال و کودکان و "دوست" نوجوان از موسسه تنظیم و نشر آثار، "موفقیت"، "بشارت"، "ملیکا"، "سروش"، "بچه های دریا"، "دوچرخه" و "عروسک سخنگو" را نیز بررسی کرده است که به صورت گزارشی توصیفی ارائه شد.
گروه ترویج کتابخوانی شورای کتاب کودک گزارش فعالیت های خود را از تاریخ ۲۴ شهریور۸۷ تا تیرماه ۸۹ ارائه داد. این گروه، در این مدت، نزدیک به ۲۹ کارگاه با موضوع‌های گوناگونی مانند کودک و محیط زیست، کودک وهنر، کودک و بازی، کودک و شاهنامه، بهداشت و سلامت و خانواده، قصه گویی و بازی های سنتی، پژوهش مشارکتی دانش آموزی، پژوهش پیش از دبستان، ترویج کتابخوانی و مهارت های زندگی را برای مخاطبان کودک و نوجوان، والدین یا آموزگاران برگزار کردند.
گروه ترویج فرهنگنامه که ۱۰ سال است با حضور در مدرسه‌ها، دانش آموزان و آموزگاران را با فرهنگنامه کودکان و نوجوانان آشنا می‌کند، در سالی که گذشت موفق شد در ۱۳ مدرسه، ۸۹ کلاس حضور داشته باشد و ۲۶۷۰ دانش آموز را با این کتاب مرجع آشنا کند.
این سیزده مدرسه، ۱۰ دبستان و سه مدرسه راهنمایی بودند. گروه ترویج فرهنگنامه، در سال گذشته از هیچ دبیرستانی در خواست برگزاری کارگاه برای دانش آموزان دریافت نکرد.
گروه دلیل دعوت نشدن از سوی دبیرستان ها را چنین برشمرد:
- نخست این‌که در دبیرستان‌ها رقابت بیمارگونه در آماده شدن برای کنکور ایجاد شده است. بنابراین، وقتی برای کارهای غیر درسی باقی نمی ماند.
- دوم این‌که چون در دبیرستان برنامه‌های درسی با دبیران گوناگون انجام می‌شود و همه دبیران براین باورند که وقت کمی برای درس خود دارند، هیچکدام از دبیران وقت تدریس خود را برای موضوعات غیر درسی نمی‌گذارند.
گروه ترویج فرهنگنامه افزون بر آموزشگاه ها، در ۱۸ مرکز فرهنگی دیگر نیز فرهنگنامه را معرفی کرد که می توان از فرهنگسراها، پارک‌ها، مهدها، پژوهش سرا، شهر کتاب و نمایشگاه بین المللی کتاب نام برد. این گروه همچنین در "جشنواره تنوع زیستی" که به مناسبت نامیده شدن سال ۲۰۱۰ به نام سال تنوع زیستی در موزه دارآباد برگزار شد نیز حضور داشت.
گروه کتاب و کودک بیمار که در زمینه کتاب خوانی برای کودکان بیمار در بیمارستان ها فعالیت می کند، امسال فقط یک بیمارستان به مجموعه بیمارستان‌های تحت پوشش خود افزود. این گروه، اکنون به پنج بیمارستان بهرامی، مفید، مرکز طبی، میلاد و مسیح دانشوری خدمات ارائه می‌دهد. در سالی که گذشت این گروه حدود سی بار در بیمارستان‌هاحضور پیدا کردند و برای۲۰۰ کودک و نوجوان قصه گویی و کتابخوانی کردند. از دیگر فعایلت‌های این گروه برای کودکان بیمار، برگزاری جشن در روزهای خاص، بررسی کتاب‌های احمدرضا احمدی به بهانه حضور ایشان در پنج نفر اول کاندید جایزه جهانی هانس کریستین اندرسن و بررسی کتاب‌های جدید بر اساس معیارهای ویژه گروه بود.
فعالیت اصلی گروه کتاب‌های حسی- لمسی در سالی که گذشت، ساختن نسخه جدید از ۱۳ عنوان کتاب حسی - لمسی از نمونه کتاب‌های نایابی بود که در سال‌های گذشته از سوی گروه کتاب و گروه کودکان با نیازهای ویژه شورا تهیه شده بود. "دویدم ودویدم"، "بزرگترین کتاب من" (بچه حیوانات غول پیکر)، "کوچکترین کتاب من" (حشرات) و "خیابان" را می توان از این مجموعه نام برد. آماده سازی مجموعه برای کتابخانه سیار حسی- لمسی، آماده سازی "جزوه راهنمای کتاب و کودک نابینا"، تدوین معیارهای انتخاب کتاب‌های حسی – لمسی، تلاش برای تهیه کتاب شناسی گویای کتاب‌های حسی – لمسی و گفت و گو با ناشران برای چند منظوره کردن کتاب از دیگر فعالیت‌های این گروه بود.
در گزارش گروه رمان گفته شد که این گروه ۳۲ کتاب را در سال گذشته بررسی کرده اند که از این میان ۷ عنوان برای نوجوانان پیشنهاد داده شده است. این گروه کتاب‌های بزرگسالی را که برای نوجوان مناسب است معرفی می کند.
گزارش بعدی را گروه نشر الکترونیک شورا ارائه کردند. شرکت در سمینار "کودک الکترونیک" و ارائه مقاله در این سمینار، برقراری ارتباط با مرکز رسانه های دیجیتال برای تامین منابع، ارتباط با تولید کنندگان آثار الکترونیک برای شناسایی مشکلات، ارتباط با خانه کتابدار برای بررسی سی دی ها به همراه کودکان، بررسی حدود ۲۱ سی دی از سی دی های کودکان و نوجوانان تولیدی "کانون پروش فکری کودکان ونوجوانان"، "سما پردازش ایرانیان"، "پویا گران"، "بانک دانش پژوهان"، "سام اندیش شهر"، "مرکز جهانی مبلغ"، "دنیای کودکانه"، "آفتاب و مهتاب"، "پردیس"رایانه مهر" و "موسسه تولید نرم افزار اسلامی" (متنا)، شناسایی وبگاه ها و وبلاگ های کودکان و نوجوانان از فعالیت های این گروه در سال گذشته بود. این گروه همانند سال‌های گذشته بدوون تعیین جایگاه آثار بررسی شده، گزارشی توصیفی تحلیلی ارائه کرد.
در گروه ادبیات کهن در سال گذشته ۹۴ کتاب بررسی شد که از این میان ۲۳ عنوان کتاب چهار ستاره و ۷ کتاب "کدو قلقله زن کی برگشته بود"، "خاله سوسکه با کی ازدواج کرد"، "خرس دانا چرا به این روز افتاد"، "روباه غذای لک لک را چه جوری خورد"، "بچه‌های بز زنگوله پا کجا بودند" همگی نوشته علی اصغر سید آبادی از انتشارات افق و "حکایت چهار مقاله نظامی عروضی" از عباس جهانگیریان از انتشارات پیدایش و کتاب تصویری "چوپان دروغگو" با نویسندگی و تصویرگری "ماهنی تذهیبی" از نشر "نظر" پنج ستاره و پیشنهاد ویژه دریافت کردند.
در سالی که گذشت آثار بازنویسی شده از گنجینه ادبیات کهن رسمی ایران برای نوجوانان از نظر منابع مورد استفاده از تنوع خوبی برخوردار بود. از مشکلات بزرگ آثار بازنویسی و بازآفرینی شده برای کودکان و نوجوانان ضعف در تصویرگری، نا آشنا بودن پدیدآورندگان با اصول بازنویسی و باز آفرینی برای کودکان و نوجوان نام برده شد.
ادامه دارد...
