سی ام آبان نشست "خانواده و ترویج خواندن" نشست از مجموعه نشست های ترویج خواندن کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در کتابخانه ی تخصصی کانون این مرکز برگزار شد.
مریم احمدی، عضو هیئت موسس هیئت مدیره موسسه مادران امروز و فرشته مجیب مدرس دانشگاه علامه طباطبایی و کارشناس ارشد آموزش و پرورش سخنرانان سومین نشست بودند. در این نشست به مشکلات و موانع و زمینه های اثر گذار در کتابخوانی خانواده و ترویج خواندن در میان کودکان پرداخته شد.
مریم احمدی پیش نیاز ترویج خواندن در میان کودکان را ترویج کتابخوانی در میان والدین دانست و دلایل این امر را مسائل اقتصادی که سبب کمبود وقت آزاد مادران و شغل های دو نوبتی پدران می شود، عدم حضور زنان و مادران در جامعه و جمع های فرهنگی، ضعف در مدیریت خانواده و فرزند پروری، اختلافات و اختلالات در روابط خانوادگی و ناکارآمدی در مقابله با آن ها و به طور اختصاصی عدم وجود کتاب های مناسب و متنوع برای خانواده ها و عدم دسترسی آسان به کتاب های مناسب، عدم آَشنایی با چگونگی و تکنیک ها خواندن در خانواده عنوان کرد.
او در ادامه به نیاز وجود افراد و سازمان هایی که بین خانواده ها و کتاب و کتاب هایی که واسط بین کتاب های تئوریک و آکادمیک و خانواده ها باشند اشاره کرد. او گفت: "هر کتابی به صرف داشتن عنوانی مربوط به خانوده نمی تواند مناسب خانواده باشد. موضوع کتاب ها باید با توجه به شرایط فرهنگی و نیازها و علایق خانوده ها انتخاب شود. برای انتخاب چنین کتاب هایی شناخت از فرهنگ خودی، خرده فرهنگ های موجود، همچنین نیازهای خانوده و سلیقه هایشان مطرح است. در ضمن نیازهایی وجود دارد که خانوده ها مطرح نمی کنند. این نیازها باید شناسایی شوند، یعنی کتاب ها باید نیازهای آشکار و پنهان خانواده ها را رفع کنند. او گفت چنانچه کتاب ها به نیازهای اولیه ی خانواده ها پاسخ دهند و آن ها را برطرف کنند می توانند به خانه ها راه پیدا کنند. شیوه ی ارائه و ظاهر کتاب هم باید ویژگی هایی داشته باشد. برای مثال زبان و بیان کتاب. مطالعه یک پژوهشگریا دانشجو با مطالعه اعضا خانوده بسیار متفاوت است. آن ها یا به دستور یا به اجبار یا بنا بر برنامه ریزی خودشان به مطالعه می پردازند و می توانند از انواع کتاب استفاده کنند ولی خانواده برنامه ریزی ندارد و نمی تواند از انواع کتاب استفاد کند. یکی از ویژگی ها کتابی مناسب خانوده کتابی است که از نظر زبان و بیان و ارائه و ظاهر تناسب داشته باشد. کتابی می تواند خانوده ها را جذب کند و با مخاطب ارتباط برقرار کند که علاوه بر محتوای مناسب ساده نوشته شده باشد. ساده نویسی بسیار سخت است. حاصل آن چیزی است که ساده اطلاعات را در دسترس خانواده ها قرار می دهد. افزون بر آن باید روان باشد، جذاب باشد، پرکشش باشد. اما در عین حال نویسنده نباید مخاطب را دست کم بگیرد، باید درست و علمی کار کند. کتاب باید منظم و منطقی و قابل فهم باشد. بسیاری از کتاب های ساده روال منطقی ندارند. کتاب باید به تفکر علمی کمک کند. گاه بی نظمی در ارائه و فصل بندی کتاب سبب گیجی و سردرگمی خواننده و در نتیجه دلزدگی از خواندن می شود. جذابیت ظاهری، متن تقسیم شده به بخش های کوتاه، داشتن مثال، و استفاده از ترفندهایی برای مداخله، خواننده را به ادامه خواندن تشویق کند."
احمدی در بخش دیگری از صحبت هایش به بهره بردن از روش های جذابتر برای کتابخوانی اشاره کرد و گفت که برای این که کتاب بتواند جای خود را در خانوده باز کند باید کمک کرد خانواده ها از روش های گوناگون بهره بگیرند. او روش های کتابخوانی را به دو روش کلی انفرادی و گروهی تقسیم کرد و از مزیت های روش گروهی بهره بردن از بلندخوانی افراد آگاه و سهولت بخشیدن به جریان کتابخوانی و کم کردن فاصله ای دانست که بین میزان سواد و درک یک نفر وجود دارد. او ناتوانی خانواده ها در مدیریت زمانی، نابسامان بودن سامانه ی پخش کتاب و قیمت بالای کتاب را از دیگر عوامل موثر در ترویج کتابخوانی در میان خانواده دانست.
مریم احمدی در ادامه وجود مراکزی را که خانوده ها را در انتخاب کتاب مناسب و چگونگی خواندن یعنی روش های مطالعه راهنمایی کنند، تهیه جزوه های آسان خوان، کمک به مادران و پدران در مدریت زمان برای یافتن فرصت هایی برای مطالعه، کمک به رفع اختلافات خانوادگی، حضور زنان در فعالیت های اجتماعی، برگزاری کارگاه های مشارکتی مانند کارگاه های رفتار با کودک یا ارتباط با همسر، در دسترس قرار دادن ارزان کتاب مانند راه اندازی کتابخانه های کوچک در محل کار و زندگی به عنوان راهکارهایی برای ترویج کتابخوانی در خانواده نام برد.
در این نشست فرشته مجیب در باره ی قصه گویی برای کودکان صحبت کرد. او با اشاره به این که کودکان ٤٥% از راه شنیدن دنیای اطرافشان را شناسایی می کنند، به والدین توصیه کرد که با کودکانش صحبت کنند و از هر آن چه که در اطراف رخ می دهد به کودک گزارش دهند مانند به صدا در آمدن زنگ در یا شیری که کودک می خورد. او گفت کودکی که خوب می شنود خوب حرف می زند. کودکی که خوب حرف می زند خوب می خواند و بچه ای که خوب می خواند، خوب می نویسد زیرا با سحر کلام آشناست. او تاکید کرد برای ترویج کتابخوانی باید از بدو تولد زمان مشخصی را در روز باید به کنابخوانی اختصاص داد.
مجیب گفت که نوع برخورد والدین با کودک در رابطه با کتاب بسیار مهم است. در آغوش گرفتن کودک هنگام خواندن کتاب و گرمای وجود مادر به علاقهمند شدن کودک به کتاب کمک می کند. او از والدین خواست که در مورد کتاب سوال از کودک سوال کنند. از هر فرصتی برای قصه گویی استفاده کنند. او گفت: "هر چیزی می تواند سناریوی خاص خودش را داشته باشد برای مثال هنگام درست کردن غذا یک بادمجان می تواند به یک عروسک تبدیل شود ... قصه ی بادمجان ها، این که بادمجان کجا می رویند، چه چیزهایی می توان با آن درست کرد و .... یعنی برای قصه گویی نیازی نیست که داستانی وجود داشته باشد. هرچیزی که در آن یک سوژه بتواند کنشی انجام دهد آن قصه است. برای این که کودکان بفهمند هر داستان سکانس و سناریویی دارد با آن ها صحبت کنید و از آن ها بخواهید درباره ی کارهای روزمره شان با شما صحبت کنند." او افزود هدف غایی قصه گویی این نیست که کودکی را با قصه مرعوب کلام کنیم بلکه هدف آن است که کودک را قصه گو کنم به این معنا که با واژگانی آشنا شود که بتواند از خودش بگوید.
مجموعه نشست های ترویج خواندن آخرین دوشنبه هر ماه در کتابخانه مرجع کانون پرورش فکری برگزار می شود. دو نشست پیشین با عنوان "نیازهای کودکان و نوجوانان" و "تاثیر کتاب‌‌خانه‌های کودکان و نوجوانان" برگزار شده است.
منبع تصویر: سایت کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان