نشست «ادبیات برای کودکان و نوجوانان با نیازهای ویژه» در تاریخ سه شنبه ٢٢ اردیبهشت با حضور مهشید دولت، سوده کریمی و سمانه نادری از کارشناسان شورای کتاب کودک در سرای اهل قلم کودک و نوجوان در بیست و هشتمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران برگزار شد.
در این نشست مهشید دولت در آغاز توضیح داد که کودکان با نیازهای ویژه، شامل کودکان معلول (نابینایان و کم بینایان، ناشنوایان و کم شنوایان، جسمی/حرکتی و ذهنی)، کودکان کار و خیابان، کودکان در زندان، مهاجران ناخواسته، کودکان در سیل یا زلزله یا جنگ یا هر کودکی که به هر دلیلی در معرض آسیب های اجتماعی قرار گرفته است را در بر می گیرد اما این نشست به شکل ویژه بر کودکان معلول تمرکز دارد و ادبیات برای این گروه را مورد بررسی قرار می گیرد.
در ادامه سوده کریمی مترجم ادبیات کودک و پژوهشگر ادبیات برای کودکان ویژه با تاکید بر ضروری بودن ادبیات برای رشد و تعالی روح انسان گفت: از آنجایی که کودکان با نیازهای ویژه بخشی از جامعه را تشکیل می دهند و ادبیات برای رشد و تعالی تمام انسان ها ضروری است، باید تلاش شود کتاب هایی که با نیازهای این دسته از کودکان منطبق هستند، بیش از پیش طراحی، تولید و در سطح جامعه توزیع شوند». او با نام بردن از کتاب های «حسی-لمسی» به عنوان نوعی از کتاب های مورد نیاز کودکان ویژه، ضمن برشمردن ویژگی های این کتاب ها گفت: کتاب حسی- لمسی تنها یک کتاب با تصاویر برجسته نیست. بلکه تصاویر ساده مورد استفاده در کتاب های عادی باید با در نظر گرفتن ویژگی های گرافیک لمسی و همچنین روانشناسی کودکان ویژه برجسته شوند تا برای این دسته از کودکان قابل استفاده باشند. این عضو کمیته ویژه شورای کتاب کودک در عین حال تاکید کرد: از آنجایی که کتاب های حسی لمسی برای کودکان عادی نیز مناسب هستند، سبب تعامل بسیار خوبی میان کودکان عادی و ویژه می شوند و این امر از لحاظ روانشناسی کودکان ویژه نیز به شدت مورد توجه می باشد.
سمانه نادری پژوهشگر ادبیات برای کودکان بانیازهای ویژه نیز بیان داشت وقتی از کتاب هایی که در مورد ناتوانی و معلولیت هستند صحبت می¬کنیم، معلمان و خانواده ها باید تلاش مضاعفی بکنند که مطمئن شوند تصاویر مختلف و مثبتی از افرادی که تفاوت های جسمی، ذهنی، احساسی، و یادگیری دارند پیش چشمان فرزندانشان قرار داده شده است. او از خانواده ها و آموزگاران خواست که از انتخاب کتاب هایی که وجود معلولیت در قالب قربانی، معلولان به عنوان افرادی غمگین و ناقص و پرخاشگر، قالب های مثبت کلیشه ای که از الهامات معنوی یا ذهنی خاصی برخوردار هستند، بازنمایی قهرمانانه موفقیت ها، عدم مستقل بودن افراد با نیازهای ویژه و وجود شرم ار شرایط خود، استفاده از زبانی ترحم برانگیز یا تحقیرآمیز (نظیر دیوانه، شل، لال، کندذهن، مریض و ...)، نشان دادن اختلالات مربوط به این افراد را به صورت نقص نه تفاوت خودداری کنند و توصیه کرد کتاب هایی را برگزینند که نخست بر خود انسان تاکید دارد و سپس معلولیت، احترام و پذیرش افراد با نیازهای ویژه ترویج داده می شود و بر شباهت ها بیش از تفاوت آن ها با دیگران تاکید می شود، بر موفقیت ها و توانایی های کودکان معلول مشاغل ارزشمند برای افراد با نیازهای ویژه اشاره می شود، وجود یکپارچی در جامعه و ...
دولت، کریمی و نادری ،که از اعضای کمیته داوران انتخاب کتاب برای فهرست IBBY در شورای کتاب کودک نیز هستند، در پایان ضمن پاسخ به پرسش شرکت کنندگان در نشست ابراز امیدواری کردند ناشران کتاب های کودکان و نوجوانان انتشار کتاب های حسی- لمسی ، انتشار کتاب هایی با شخصیت معلول و انتشار کتاب های آسان خوان را نیز در دستور کار خود قرار دهند.
