عباس جهانگیریان، نویسنده، پژوهشگر و نمایشنامه نویس معاصر، معتقد است تا زمانی که بزرگترها اعم از والدین و مسئولان خودشان کتاب نخوانند نمی‌توان توقع داشت که کودکان کتابخوانی داشته باشیم.
به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) شروع فصل تابستان به معنای آغاز تعطیلات و اوقات فراغت دانش‌آموزان است. در این ایام یکی از دغدغه‌های والدین این است که چه برنامه‌ریزی برای کودکانشان داشته باشند و چه کتابی را برایشان خریداری کنند. در این زمینه گفت‌وگویی داشتیم با عباس جهانگیریان از نویسندگان، پژوهشگران و نمایشنامه نویسان پیشکسوت کشورمان که در ادامه می‌خوانید.
با توجه به نزدیک بودن فصل تابستان و فاصله گرفتن بچه‌ها از درس و مدرسه، یکی از دغدغه‌های خانواده‌ها این است که چگونه فرزندانشان را در این ایام به خواندن کتاب در کنار بازی و تفریح تشویق کنند. شما در این راستا چه پیشنهادی دارید؟
متاسفانه بلافاصله بعد از پایان امتحانات بچه‌ها نمی‌توان از آنها خواست که کتاب بخوانند زیرا بچه‌ها در مدرسه به حدی از کتاب و کتابخوانی بیزار می‌شوند که دیگر علاقه‌ای به مطالعه در اوقات فراغتشان ندارند. درواقع خرداد، ماه پاره کردن کتاب برای دانش‌آموزان است و در بسیاری از مواقع دانش‌آموزان در یک واکنش جمعی به نظام آموزشی نادرست حاکم بر مدارس، اقدام به پاره کردن کتاب‌ها می‌کنند درحالی که کودکان و نوجوانان باید آنقدر به کتاب علاقه‌مند باشند که کتاب‌هایشان را تا آخر عمرشان محافظت و نگهداری کنند. تا زمانی که ایجاد علاقه، عادت و نیاز در طول ٩ ماه تحصیلی در کودکان ایجاد نشده باشد با دانش‌آموزی روبه‌رو هستیم که به سراغ خواندن کتاب در فصل تابستان نمی‌رود. به اعتقاد من اگر آموزش مطالب کتاب‌های درسی همراه با بازی، موسیقی و اجرای تئاتر باشد سبب جذابیت بیشتر می‌شود و بچه‌ها با این روش به تدریج با کتاب انس می‌گیرند و در اوقات فراغتشان دیگر از خواندن کتاب گریزان نیستند.
اجرای این کارها بیشتر برعهده مربیان و مسئولان است. به نظر شما والدین در این میان چه نقشی می‌توانند داشته باشند؟
والدین می‌توانند نقش مهمی در مدیریت فضاهای مجازی داشته باشند. با توجه به اینکه امروزه فضاهای مجازی در حال جایگزین شدن به جای فضای مکتوب است و بچه‌ها علاقه زیادی به استفاده از این فضا دارند والدین می‌توانند این فضاها را مدیریت کرده و با بردن کتاب‌ها به این فضا، فرزندانشان را به خواندن کتاب‌های مورد علاقه‌شان تشویق کنند. البته در این راستا هم سازمان‌ها و نهادهای مربوطه مانند وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، آموزش و پرورش و شهرداری‌ها باید کتاب‌ها را به فضاهای مجازی ببرند و طبقه‌بندی‌های موضوعی و سنی را انجام دهند و فهرستی از این کتاب‌ها را به صورت رایگان در اختیار خانواده‌ها بگذارند. البته باید توجه داشت کتاب‌هایی در این فضا قرار داده شود که بچه‌ها به خواندن آنها علاقه داشته باشند.
چه عواملی در کتابخوان شدن بچه‌ها تاثیرگذارترند؟
باید توجه داشت تا زمانی که بزرگترها اعم از والدین و مسئولان خودشان کتاب نخوانند نمی‌توان توقع داشت که کودکان کتابخوانی داشته باشیم. همچنین در انتخاب کتاب برای بچه‌ها نیز باید دقت کنیم و کتاب‌هایی را در اختیار آنها بگذاریم که هم مناسب روحیه و ذائقه‌شان باشد، هم باکیفیت و خوب. اگر کودکان، خواندن را با کتاب‌های بد و نامناسب شروع کنند، دیگر به خواندن علاقه‌ای نشان نمی‌دهد و چه بسا که کتاب‌گریز هم بشوند. باید کتاب‌هایی را در اختیارشان بگذاریم که زبانشان کودکانه و نوجوانانه باشد نه دشوار و غیرقابل فهم. از سویی دیگر باید تلاش کنیم کتاب‌ها در دسترس کودکان قرار داشته باشد و امکان خواندن برای آنها به راحتی فراهم باشد.
به نظر شما کتاب‌های خوب و مناسب برای کودکان و نوجوانان باید دارای چه ویژگی‌هایی باشند؟
ویژگی‌های کتاب خوب برای هر گروه سنی مانند خردسال، کودک و نوجوان متفاوت است. باید توجه داشت که بچه‌ها در هر گروه سنی به چه گونه ادبی علاقه دارند. طبق تحقیقات و پژوهش‌های صورت گرفته معمولا نوجوانان به چهار گونه ادبی علاقه بیشتری دارند. در بازخوردهایی که پس از عرضه برخی آثارم مانند «جنگ که تمام شد بیدارم کن»، «ترکه انار» و «هامون و دریا» از سوی مخاطبان دریافت کردم، دیدم که نوجوانان علاقه زیادی به خواندن رمان‌های عاشقانه دارند. باید توجه داشت که خواندن رمان‌های عاشقانه خوب و مناسب سن نوجوانان نه تنها بد نیست بلکه عواطفشان را نیز تقویت کرده و سبب کاهش خشونت در آنها می‌شود. وقتی نوجوان بزرگ می‌شود، این عاطفه را در برقراری روابط اجتماعی‌اش هم به کار می‌بندد. علاوه بر این نوجوانان علاقه زیادی به خواندن رمان‌های ژانر ترس و وحشت، طنز و فانتزی دارند.
عباس جهانگیریان، نویسنده کودک و نوجوان، پژوهشگر و نمایشنامه نویس، در سال ١٣٣٣ در قم متولد شد. وی دارای مدرک کارشناسی ارشد ادبیات نمایشی است. جهانگیریان با مجموعه شعر «نون و زیتون» در سال ١٣۵٨ به طور جدی وارد حوزه نویسندگی شد و تا به حال آثار زیادی را برای کودکان و نوجوانان منتشر کرده است که از آن‌جمله می‌توان به «قصه هامون و دریا»، «خواب دخترها چپ نیست»، «شازده کدو»، «ترکه انار»، «اردشیر بابکان»، و «جنگ که تمام شد بیدارم کن»، «ابن مقفع»، «فارابی» و «دفترچه مشکل‌گشا» اشاره کرد.