گسترش فزاینده شهرنشینی و زندگی مدرن، انسان را از طبیعت جدا کرده است و این وضعیت روی رشد عاطفی و روحیه طبیعت دوستی کودکان ما و نیز رفتار آنها در قبال محیط زیست تأثیر منفی دارد. بر این اساس، ایجاد مدارس طبیعت به عنوان راهکاری برای نجات محیط زیست چند سال است در دنیا آغاز شده و ایران نیز اکنون با دارا بودن ۱۸ مدرسه طبیعت در نظر دارد تا پایان سال جاری این تعداد را به ۲۴ مدرسه افزایش دهد تا گام مهمی در راستای آموزش و حفظ محیط زیست برداشته باشد.
ایجاد مدارس طبیعت ۱۵ سال پیش از سوئد آغاز شد و اکنون در بسیاری از کشورهای اروپایی از جمله نروژ، فنلاند، آمریکا، ژاپن، کره جنوبی و دیگر کشورهای آسیای جنوب شرقی پیگیری می‌شود.
انگیزه ایجادکنندگان مدارس طبیعت این است که با توجه به گسترش شهرنشینی و دسترسی نداشتن نسل امروز به طبیعت، شرایطی را فراهم کنند که بچه‌ها بتوانند فرصت تجربه لمس طبیعت در مراحل زندگی را دوباره داشته باشند.
به باور بنیانگذاران مدارس طبیعت، انسان‌هایی که تجربه لمس طبیعت را داشته باشند، می‌توانند عاشق شوند و این مساله سبب می‌شود تا نگاهشان به مواهب طبیعی، تنوع زیستی، بلوط‌ها، تالاب‌ها، پلنگ‌ها، یوزپلنگ‌ها، کل‌ها و بزها مانند نگاهشان به فضایل اخلاقی معامله ناپذیر زندگی مانند نگاهشان به وطن، دین و پدر و مادرشان باشد.
به گفته «محمد درویش» مدیر کل دفتر مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست، نهضت ایجاد مدارس طبیعت در کشور راه افتاده است و سال به سال شاهد افزایش آن هستیم.
درویش روز پنج شنبه در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا افزود: بعد از برگزاری دوره‌های آموزشی مختلف، موفق به ایجاد ۱۸ مدرسه طبیعت در کشور شدیم که در استان‌های مختلف از جمله خراسان رضوی، خراسان جنوبی، مازندران، گلستان، گیلان، تهران، اصفهان، کرمانشاه، همدان و بوشهر راه اندازی شده است.
وی ادامه داد: تا پایان سال جاری نیز یک مدرسه در شیراز، دو مدرسه در تهران، یک مدرسه در رشت و یک مدرسه در اهواز راه اندازی می‌شود که با این حساب تعداد مدارس طبیعت به ۲۴ مدرسه افزایش می‌یابد.
درویش مدرسه طبیعت را یک مکتب پرورشی و آموزشی دانست و با اشاره به طبیعت رو به تخریب از جمله در ایران، گفت: به نظر می‌رسد راه نجات طبیعت کشور این است که دوباره نسلی را پرورش دهیم که در پیشگاهش، پرتاب کردن زباله از خودرو مانند پرتاب کردن زباله در منزل باشد تا بتوانیم به کمک آن نسل بسیاری از خطاها، نابخردی‌ها و آزمندی‌هایی را که نسل امروز و دیروز مرتکب شدند و وضعیت محیط زیست را به شرایط نگران کننده امروزی رسانده‌اند، درمان کنیم.
وی ادامه داد: فکر می‌کنیم می‌توان مدارس طبیعت را به صورت تصاعد هندسی افزایش داد، معمولاً دو سال اول روند کند است اما خود بچه‌هایی که در مدارس طبیعت هستند، این روند را به سرعت تکثیر می‌کنند، در سال اول فقط دو مدرسه راه اندازی شد، سال دوم به ۷ مدرسه رسید، در سال سوم به ۱۸ مدرسه افزایش یافت و به سرعت در حال زیاد شدن است.
درویش گفت: مساحتی که برای مدارس طبیعت در نظر گرفته شده حداقل یک هکتار به بالا است و با توجه به محدودیت زمین در تهران، با سازمان جنگل‌ها مراتع و آبخیزداری و شهرداری تهران وارد مذاکره شدیم و سازمان جنگل‌ها، موافقت اصولی خود را مبنی بر واگذاری زمین به افرادی که سازمان محیط زیست صلاحیت آنها را تأیید کند، برای یک دوره ۵ و ۱۰ ساله اعلام کرده است.
وی با تاکید بر این که به سرعت در حال افزایش مدارس طبیعت هستیم، افزود: این مدارس از ۳ تا ۱۲ سالگی بچه‌ها را می‌پذیرد، طبیعتاً تا هفت سالگی بچه‌ها می‌توانند به صورت کامل در مدارس طبیعت ثبت نام کنند، در واقع می‌تواند جایگزین مهد کودک‌ها شود.
درویش ادامه داد: البته اکنون تعداد مدارس طبیعت خیلی کم است و قابلیت رقابت با بیش از پنجاه هزار مهد کودک موجود در کشور را ندارند اما چون مهد کودک اصولاً اجباری نیست، خانواده‌ها می‌توانند انتخاب کنند، اما برنامه ما در بلندمدت این است که مدارس طبیعت جایگزین مهدهای کودک شود.
مدیر کل دفتر مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست افزود: مدارس طبیعت معمولاً با مدارس دولتی و غیر دولتی دیگر قرار داد می‌بندند و دانش آموزانی که برای اردو به جاهای مختلف می‌روند، تفاهم می‌کنند که اردوها در محیط‌های مدارس طبیعت برگزار شود.
وی گفت: تلاش شده است شرایط مدارس طبیعت به شرایط طبیعت نزدیک باشد، درخت به اندازه کافی داشته باشند، حیوانات مختلف در آن زندگی کنند تا بچه‌ها بتوانند زندگی آنها را مشاهده کنند و از نزدیک با آنها آشنا شوند، امکان بازی با خاک داشته باشند، برخی از تجربه‌های گروهی را تمرین کنند به عنوان مثال با هم یک جعبه بسازند و یا در درست کردن مربا همکاری کنند.
درویش تاکید کرد: یک هدف ما این است که کودکان در مدرسه طبیعت بتوانند مهارت‌های زندگی را یاد بگیرند و فکر می‌کنیم اگر این امر محقق شود و کار گروهی را یاد بگیرند، می‌توانیم امیدوار باشیم یکی از مهمترین مهارت‌های زندگی که حفظ حرمت سرزمین، طبیعت و زیستمندان در طبیعت است، تأمین شود.
وی گفت: برنامه ما این است که همچنین در یک مقطع ۱۰ ساله بتوانیم از طریق مدارس طبیعت حداقل دویست هزار شغل ایجاد کنیم، با توجه به اینکه هر پنج کودک به یک تحصیلگر نیاز دارد، ما این پیش بینی را کردیم و فکر می‌کنیم یکی از امیدبخش‌ترین بازارهای کار برای دوستداران، فعالان، متخصصان، دانشجویان محیط زیست، سازمان‌های مردم نهاد برای جذب در این مدارس باشد که برای آنها اشتغال و برای نسل آینده پایداری اکولوژیکی به همراه خواهد داشت.
- مدرسه طبیعت داربانان آتی(لواسان)
- مدرسه طبیعت سیار نجوای زمین (پارک پردیسان)
- مدرسه طبيعت گلستان (بوم کلبه ترکمن)
- مدرسه طبیعت وایو (مازندران)
- مدرسه طبیعت دماوند (استان تهران)
- مدرسه طبیعت کنکاج (خراسان جنوبی)
- مدرسه طبیعت کَند و کاو (اصفهان)
- مدرسه طبیعت وارش (گیلان)
- مدرسه طبیعت قشم
- مدرسه طبیعت نسیم (همدان)
- مدرسه طبیعت نوج (مازندران)
- مدرسه طبیعت کاوی کُنج (خراسان رضوی)
