نوش آفرین انصاری، استاد کتابداری، عضو هیئت مدیره و دبیر شورای کتاب کودک در سال ۱۳۱۸ در شهر سیملا در هندوستان در دامنه‌ی هیمالیا به دنیا آمد. پدرش –عبدالحسین مسعودانصاری- کارمند وزارت امور خارجه بود و در روسیه و فرانسه درس خوانده بود. مادرش نیز دانش آموخته‌ی رشته‌ی آموزش پیش از دبستان بود.
او دوران کودکی و نوجوانی خود را به سبب پیشه‌ی پدرش در کشورها و شهرهای گوناگون از جمله سوئد، افغانستان، هلند، بلژیک، پاکستان، شوروی، انگلستان، سوئیس، رشت، تهران، اصفهان، شیراز سپری کرد و دوره‌ی دبستان و دبیرستان و دانشگاه را در این کشورها و شهرها گذراند. دوره‌ی کودکی اش همزمان با ناآرامی‌های جنگ دوم جهانی بود. پدر نوش آفرین به خاطر پیشه‌اش و نیز دوران پر تنش جنگ، بیشتر وقت خود را بیرون از خانه می‌گذراند و مادرش نیز بخشی از روز را به فعالیت‌های اجتماعی می‌پرداخت. هر دو آن‌ها به آداب و سنت‌های ایرانی پایبند بودند و به پرورش و آموزش نوش آفرین، که اولین فرزندشان بود، بسیار اهمیت می‌دادند.
رفت و آمد شخصیت‌های نامدار سیاسی، فرهنگی و ادبی به خانه‌ی آن‌ها و نیز دیدار و بهره‌گیری از دانش و تجربه‌ی بزرگان کشورهایی که در آن‌ها زندگی می‌کرد، همچون راد کریشنان، نهرو، ایندیرا گاندی، یوری گاگارین، وزیر فرهنگ شوروی، محمد علی جمال زاده، سعید نفیسی، غلامرضا تختی و محمود نامجو، به او امکان داد تا به بینشی گسترده از جهان دست یابد و به دگرپذیری و انعطاف در برابر دشواری‌ها خو کند. خود او می‌گوید: «گوناگونی فرهنگ‌ها و باورها همیشه شگفت زده‌اش می‌کرد.»
او در افغانستان و در مدرسه‌ای کاتولیکی در هلند، زبان فرانسه آموخت و در انگلستان زبان انگلیسی را که نخست برایش دشوار بود، در یک مدرسه‌ی دینی و از راه کتابخوانی با پدرش یاد گرفت. نوش آفرین با خواندن کتاب «شاهزاده خوشبخت» اسکار وایلد همراه پدرش، شیفته‌ی این کتاب شد و آموختن زبان انگلیسی را با علاقه و پیگیری بیشتری ادامه داد. در یکی از سفرهای خانواده به تهران با مهدی محقق، که به او زبان فارسی و عربی درس می‌داد، آشنا شد که بعدها به ازدواج آن دو انجامید. بعد از بازگشت به ایران در مجله‌ی «راهنمای کتاب» ایرج افشار به کار الفبایی کردن نامه‌ها و فرم‌های اشتراک پرداخت.
پس از بازگشت خانواده به مسکو، پدر و مادرش، نوش آفرین را برای خواندن رشته‌ی مترجمی همزمان به سوئیس فرستادند. اما او به جای این رشته، کتابداری خواند (سال ۱۳۳۸) و پس از سه سال، فوق دیپلم کتابداری گرفت. در همین زمان با دکتر کراوس، یکی از بزرگترین مجموعه داران کتاب جهان آشنا شد و با او در حراج‌های بزرگ کتاب شرکت کرد. مدتی هم در کتابخانه‌ی تخصصی یکی از چشم پزشکان شناخته شده‌ی سوئیس به کار پرداخت. در مسکو از شبکه‌ی کتابخانه های عمومی شوروی دیدار کرد. با این دیدار، ایده ی «کتاب برای همه» در ذهن انصاری شکل گرفت.
پس از بازگشت دوباره‌ی خانواده به هند به سبب ماموریت جدید پدر، تصمیم گرفت به کار داوطلبانه‌ی کتابداری در کتابخانه‌ای عمومی در مرکز دهلی کهنه بپردازد. در همان آغاز ورود به هند با جواهر لعل نهرو دیدار کرد و او که خانواده‌ی انصاری را می‌شناخت، برایش یادداشتی نوشت که بتواند هر جا که می‌خواهد کار کند. او به کتابخانه‌ای که تصمیم گرفته بود در آن کار کند رفت، در بخش نابینایان آن کار کرد و با اتوبوس برای روستاهای پیرامون کتابخانه کتاب برد.
نوش آفرین انصاری پس از بازگشت به ایران، در سال ۱۳۴۲ برای جمعی از پایه گذاران شورای کتاب کودک، از جمله توران میرهادی، در مدرسه‌ی روش نو کارگاه کتابداری برگزارکرد و از همین هنگام سرنوشت او با توران میرهادی و شورای کتاب کودک گره خورد. در همین دوره بود که با همراهی عباس بنی آدم کتابخانه‌ی سیاری را به یک بیمارستان روانی می‌برد و در آنجا برای بیماران کتاب می‌خواند. پس از شکل گیری طرح کتابخانه در روستا، انصاری برای آَشنایی با وضعیت واقعی روستاها به بازدید روستاهای پیرامون تهران رفت و سپس دستورالعمل ایجاد کتابخانه‌های روستایی را نوشت که از نخستین نوشته‌های او به زبان فارسی است. او در سال ۱۳۴۳ راه اندازی بخش فنی کتابخانه‌ی مرکزی دانشگاه تهران را به عهده گرفت. از سال ۱۳۴۷ تا ۱۳۵۰، پس از بازگشت از کانادا و گرفتن مدرک کارشناسی ارشد کتابداری، به تدریس دو درس «آشنایی با کتابخانه و کتابداری» و «مرجع» پرداخت و پس از تشکیل گروه کتابداری در دانشگاه تهران مدیریت این گروه به او واگذار شد.
به گفته‌ی توران میر هادی: «کار سترگ فرهنگنامه کودکان و نوجوانان با گروه بزرگ نویسندگان و ویراستاران و همکاران گوناگون در زمینه های متن و تصویر، تنظیم، یافتن منابع و حرکت سازنده، با راهنمایی‌های روز به روز و مراقبت دائمی او شکل گرفت، پیش رفت و پیش می رود.» انصاری اکنون رئیس و دبیر شوراست. میرهادی حضور شورای کتاب کودک در عرصه‌ی ادبیات کودکان جهان، در جمع داوران اندرسن، پژوهشگران کتابخانه ی بین المللی مونیخ و کنگره های ادبیات کودکان، و شکل گیری نهادهایی همچون موسسه ی پژوهشی دنیا، موسسه ی مادران امروز، موسسه‌ی پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان و کانون توسعه‌ی فرهنگی را وامدار تلاش‌ها و پشتیبانی‌های بی دریغ او می‌داند.
در سی و دومین کنگره دفتر بین المللی کتاب برای نسل جوان (IBBY) در سال ٢٠١٠ نوش‌آفرین انصاری، دبیر شورای کتاب کودک به عضویت افتخاری دفتر بین المللی کتاب برای نسل جوان درآمد و از سوی هیات مدیره این دفتر لوح افتخار دریافت کرد. این لوح به افرادی که یک عمر در راستای اهداف IBBY تلاش کرده اند اهدا می‌شود. پایبندی به استانداردهای کیفی کتاب‌های کودکان و نوجوانان، توجه به کودکان در حاشیه (پناهنده، زندانی، خیابانی، معلول و...)، تاثیر ماندگار و همه جانبه بر فعالیت‌های دفتر بین المللی کتاب برای نسل جوان، تعهد به اصول اخلاقی و ترویج فرهنگ صلح از سبب‌های برگزیدن نوش آفرین انصاری برای عضویت افتخاری در دفتر بین المللی کتاب برای نسل جوان بوده است. انصاری همچنین در پنجمین جشنواره کتاب کودک جزیره نامی در کره‌جنوبی در سال ۲۰۱۰، به عنوان عضو کمیته بین الملل این جشنواره برگزیده شد.
کتاب (تألیف)
- تشکیل کتابخانه در روستاها: برای دوره چهارماهه تکمیلی سپاه دانش و یکساله تربیت معلم و دوره‌های کارآموزی آموزگاران. تهران: سازمان انتشارات و خدمات فرهنگی ایران – مک گروهیل, ۱۳۴۳.
- کتاب و کتابداری: مجموعه مقالات. تهران: توس, ۱۳۵۴.
