مقاله ها و نوشته های فرهنگ و آموزش
آرش یکی از نام آورترین پهلوانان اسطوره‌ای حوزه تمدنی فرهنگ ایران است و بی‌گمان جایگاه او در ذهن و روان انسان‌هایی که در این حوزه تمدنی بوده‌اند بسیار بلند است. داستان آرش که به قولی برگرفته از ادبیات پارتی یا ادبیات اشکانی است و به قولی دیگر فراتر از آن تا ادبیات شفاهی و اسطوره‌ای مردم هندواروپایی و هندوآریایی می‌رود[1]، چنان در دل و جان مردم بوده که در دوره اولیه هرگز به شکل تفصیلی در هیچ جا ثبت نشده است و ثبت این داستان آن‌ها به شکل روایت‌هایی گذرا و چکیده وار بیشتر مربوط به دوره اسلامی است.
شنبه, ۲۴ آذر
بخش پیشین مقاله را مطالعه کنید: تاریخچه بازنویسی و بازآفرینی ادبیات عامیانه و کهن برای کودکان و نوجوانان- بخش دوم
یکشنبه, ۱۱ شهریور
در سایت کتابک بخوانید: تاریخچه بازنویسی و بازآفرینی ادبیات عامیانه و کهن برای کودکان و نوجوانان- بخش نخست
البته حماسه انواعی است که مهم‌ترین آن عبارتند از: 1. حماسه‌ی ملی، 2. حماسه‌ی دینی یا مذهبی، 3. حماسه‌ی تاریخی.
شنبه, ۳ شهریور
امروزه مسئله‌ی جهانی بودن و بومی بودن شکلی ویژه از هویت را می‌طلبد و به دنبال آن مسئله‌ی ترویج ادبیات عامیانه و کهن برای کودکان بسیار جدی می‌شود. در عرصه‌ی نظری نیز گرچه مفاهیم بازنویسی به‌ویژه بازآفرینی از دل جریان‌های تاریخی ادبیات کودک برخاسته است، اما این مفاهیم همواره در تاریخ ادبیات همه‌ی جوامع وجود داشته و به کار رفته، از جمله آفرینش آثاری بزرگ چون شاهنامه‌ی فردوسی و مثنوی با روش‌های بازنویسی و بازآفرینی بوده است.
یکشنبه, ۲۱ مرداد
در آخرین ساعت‌هایی که به پایان سال ۱۴۰۲ خورشیدی نزدیک می‌شویم جنگ نهنگ با اژدها فضای مجازی شامل شبکه‌ها و سایت‌های خبری و اجتماعی را پر کرده است. گروهی از ایرانیان که این سال را اژدها فرض کرده‌اند از گروهی که خود را ایرانی‌تر می‌نامند و می‌دانند و در پوست نهنگ رفته‌اند سیلی و ضرب می‌خورند که چرا به جای نهنگ ایرانی به سوی اژدهای چینی رفته‌اند. برخی از اژدهاباوران که اصل قضیه را نمی‌دانند مرعوب شده و شروع کرده‌اند به توبه که ببخشید ما به سوی شما نهنگیان می‌آییم. و فراتر از آن کم‌کم دارد این موضوع به جنگ فرهنگی میان چین و ایران تبدیل می‌شود.
سه شنبه, ۲۹ اسفند
نگاهی به زندگی دشوار و کارنامه پربار جبار باغچه‌بان، از پیشگامان آموزش پیش‌دبستان و بنیان‌گذار آموزش کودکان ناشنوا در ایران
«...هیچ‌وقت از زمین خوردن نترسیده‌ام. به خودم گفته‌ام: زمین خوردن هم در شان پهلوانان است. اگر از زمین خوردن می‌ترسی، اصولاً نباید کشتی بگیری. هربار که زمین خورده‌ام، برخاسته‌ام و مصمم‌تر و امیدوارتر از گذشته به راه خود ادامه داده‌ام...»-جبار باغچه‌بان
یکشنبه, ۱۹ آذر
دکتر میرشمس‌الدین ادیب‌سلطانی ( ۲۱ اردیبهشت ۱۳۱۰- ۲۰ مهرماه ۱۴۰۲ ) پس از یک زندگی بلند فرزانه‌وار و سرشار از فرزانگی قلم بر زمین نهاد و روزگار را که هیچ‌گاه به کام او و فرهیختگان هم‌چون او نبود به ما واگذار کرد.
جمعه, ۲۱ مهر
«روز معلم» را به یاد می‌آوریم این بار برای آموزگارانی که در گوشه‌گوشه این سرزمین فداکارانه می‌کوشند و گاهی زندگی‌شان را برای دانش‌آموزان خود به خطر انداخته‌اند تا رسالت معلمی را به تمامی به ما یادآوری کنند. به یاد بیاوریم معلم فداکار امید حسن‌زاده که در سال 1376 در بخشی از شهرستان بیجار گیلان برای نجات سی دانش‌آموزی که در کلاس و گرفتار آتش بخاری شده بودند، جان خود را به خطر انداخت و در نهایت بخش بزرگی از بدن و چهره‌اش برای همیشه آسیب دید.
یکشنبه, ۱۱ اردیبهشت
بخش نخست این مقاله را می‌توانید از لینک زیر مطالعه کنید.
کتاب‌خانه‌ی دیجیتال چیست و چه مزایایی دارد؟ (بخش اول)
دوشنبه, ۸ آذر
کتاب‌خانه‌ی دیجیتال، پایگاه داده‌ی آنلاین است که مجموعه‌ای از متن، تصویرهای ثابت و متحرک، صدا، اسناد دیجیتالی و یا فرمت‌های دیگر رسانه دیجیتال است. این کتاب‌خانه از راه اینترنت قابل دسترسی است. در کتاب‌خانه‌های دیجیتال، نسخه‌های چاپی تبدیل به محتواهای دیجیتالی شده‌اند، مانند تصویرهایی که از صفحه‌های کتاب‌هایی است که در خطر از بین رفتن هستند. هم‌چنین محتواهای مدرن دیجیتالی می‌تواند فرسته‌ها (پُست‌ها) ارسال شده در رسانه‌های اجتماعی باشد. کتاب‌خانه‌ی دیجیتال همراه با ذخیره‌ی محتوا، امکاناتی را برای سازماندهی این محتواها، جست‌وجو و بازیابی آن‌ها فراهم کرده است.
سه شنبه, ۲۰ مهر
فهرست مطالب:
مقدمه
سلامت جسمانی و بهزیستی کودکان
رشد زبانی و شناختی در کودکان
مهارت‌های ارتباطی و اطلاعات عمومی کودکان
شایستگی اجتماعی کودکان
بلوغ عاطفی کودکان
سخن پایانی
دوشنبه, ۳۱ خرداد
نویسندگان کودک و نوجوان، از جولیا دانلدسون[1] گرفته تا کرسیدا کاوئل[2]، نویسنده کتاب محبوب کرم ابریشم خیلی گرسنه را ستوده‌اند.
شنبه, ۲۲ خرداد
برای کنش‌گران امروزی ادبیات کودک، لذت بردن کودک از آنچه می‌خواند، اصلی مسلم است. ادبیات کودک به مثابه یک هنر، با بهره گیری از عناصر زیبایی شناختی، قادر است طعم خوش این لذت را به مخاطبان خود بچشاند. اما آیا تنها ویژگی و کارکرد ادبیات کودک همین است؟ آیا نویسندگان آثار ادبیات کودک، می‌بایست تمام همت خویش را صرف لذت مخاطب کنند و کارکردهای دیگر ادبیات کودک را کنار نهند؟ آیا پرداختن به دیگر کارکردها به معنای از دست رفتن وجوه هنری اثر است؟ آیا رابطه هنر و کارکردهای پرورشی در آثار ادبیات کودکان از جنس تضاد و تقابل است؟ اگر نیست، آیا هم نشینی هنر و آموزش در یک اثر ممکن و مطلوب است؟ و...
سه شنبه, ۴ خرداد
زوال خانواده در یکی دو قرن اخیر و به ویژه در جوامع صنعتی و مدرن، یک باور مرسوم و پردامنه است. اما فیلیپ اریه در کتاب «قرون کودکی، تاریخ اجتماعی، زندگی خانوادگی» از زاویه دیگر بر این باور مرسوم پرتو افکنی می‌کند و آن را مردود می‌داند. در زاویه دید او، خانواده نه به مثابه یک «برساخته» و یا «تأسیس حقوقی»، بلکه به عنوان یک ایده مطرح است.
سه شنبه, ۴ خرداد
کتاب «مطالعات ادبیات کودک، راهنمای روش پژوهش» همان‌گونه که از عنوان آن بر می‌آید، درباره موضوع پژوهش در ادبیات کودک و نقد ادبی در این حوزه است. کتاب را در یک تقسیم‌بندی کلی می‌توان شامل دو قسمت کاربردی و نظری دانست. قسمت نخست، شامل فصل‌های اول تا سوم، اختصاص به معرفی روش‌ها و تکنیک‌های کاربردی در عرصه پژوهش دارد. قسمت دوم کتاب شامل فصل‌های چهارم تا ششم، به معرفی جامعی از رویکردهای نقد و پژوهش در ادبیات کودک اختصاص دارد.
شنبه, ۱ خرداد
نام فردوس وزیری در تاریخ ادبیات کودکان ایران یادآور سال‌ها تلاش پیگیرانه و عاشقانه برای ادبیات کودکان این مرز و بوم است. شخصیتی که زلالی چشمه‌ساران کودکی در وجودش جاری بود و عشق راستین به کودکان در قلب‌اش شعله می‌کشید. و همین بس تا همه جوانی و زندگی‌اش را وقف آموزش کودکان و قلم زدن برای آنان کند.
چهارشنبه, ۱۵ اردیبهشت
بخش نخست مقاله: ایرج کابلی، امتدادی روشن در تحول خط فارسی برای آموزش کودکان
آیا چیدمان بلوکی پدیده‌ای رایج در میان خط های زبان ها است؟
نگرش ایرج کابلی به خط فارسی، نگاهی بود که در زبان‌های لاتین‌تبار و خط‌های پیوست آن برای سده‌های بلندی انجام شده است و آن نگرش بلوکی در چیدمان خط است. در خط‌های لاتین‌تبار، نویسه‌های الفبایی هر کدام از هم جدا شدند، و در یک بلوک قرار گرفتند و هر مجموعه بلوک یک واژه را می‌سازد. در این گونه از خط‌ها اگر پیشوند و پسوندی هم به واژه پایه چسبانده شود، چون از پایه بلوک‌بندی شده‌اند، دیگر نیاز نیست پیشوندها یا پسوندها از واژه پایه جدا شوند، مگر در حالت‌های خاص که تعریف خود را دارد؛ اما در زبان فارسی، برپایه فشارهای منشیان دیوان‌نویس و خوش‌نویسان و کاتبان که راه‌های تندنویسی یا زیبانویسی را دنبال می‌کردند، برای دوره‌ای هزارساله خط فارسی در هر گام از حالت ناپیوسته خود خارج شد یا چسبندگی غیربلوکی پیدا کرد یا برپایه نگاه این گروه، دچار افتادگی‌ها یا افزوده‌هایی شد که خواندن آن را دشوارتر کرد. یعنی همه این‌ها سبب شد که عمق ارتوگرافیک خط فارسی بیش و بیشتر شود. اگر همین واژه شبنم را در نظر بگیریم، در روش سنتی شبنم بی‌بلوک است و می‌تواند به «شبنمها»، «شبنمهایش» تبدیل شود، اما برپایه دیدگاه کابلی، با هر پسوند و پیشوندی به شبنم، بلوک‌های آن اضافه می‌شود.
دوشنبه, ۳۰ فروردین
استاد ایرج کابلی که در بهمن ماه 1399 درگذشت، یکی از سرآمدان تحول خط فارسی برای آموزش به کودکان یا بزرگ‌سالان، یا غیرفارسی زبان‌ها بود. او یکی از آموزش‌گران برجسته و امتداد منطقی تحول خط فارسی از دوره مشروطه تا امروز به شمار می‌رود. ارزش‌های او در این زمینه در دوره زندگی‌اش به درستی شناخته نشد، شاید در آینده نقش او در این‌باره بیشتر شناخته شود. به طور مشخص، در چهار دهه گذشته، او بیش از کسان دیگر برای تحول خط فارسی در آموزش کوشید.
دوشنبه, ۲۳ فروردین
در جامعه‌ای که ارزش کودک در ندیدن ارزش‌ها و حقوق اوست، جای هیچ شگفتی نیست که برنامه‌سازانی با حضور چهره‌های سینمایی و غیرازآن پس از انگشت رساندن به هر چیزی که در دسترس‌شان است، این بار بیایند انگشتی هم به ترانه‌های کودکانه بزنند و با تفسیرهایی ناخوشایند در بی‌معنایی آن سخن بگویند. من دلم برای آن‌که تفسیر می‌کرد نسوخت، دلم برای آنانی می‌سوخت که در جایگاه تماشاچی، به بخشی از فرهنگ کودکی خود می‌خندیدند. و این البته شاید طبیعی باشد، در جامعه‌ای که خنده می‌تواند کیفر داشته باشد، خندیدن به خودمان و فرهنگ‌مان هم بهانه‌ای می‌شود برای بیهوده خندیدن. تماشاچیانی که شاید ندانند پشت این بی‌معنایی چه کارکردهایی نهفته است.
یکشنبه, ۱۹ بهمن
بازی پازل
همیشه در پس بازی‌ها و اسباب‌بازی‌هایی که برای کودکان خود تهیه می‌کنیم، علمی نهفته است و پازل نیز از این قاعده مستثنی نیست. شما پس از حل یک مسئله‌ی چالش‌برانگیز یا معمایی پیچیده، احساس رضایت می‌کنید. این رضایت همان چیزی است که ما را به یادگیری بیشتر درباره جهان پیرامون سوق می‌دهد و این حسی است که ما باید در کودکان‌مان پرورش دهیم.
شنبه, ۱۱ بهمن