مارلوس رابیجن (Marloes Robijn)، از کشور هلند، سرپرست پروژه ترویج کتابخوانی « بلندخوانی اکسپرس» De Voorlees Express در ایسلند، دوشنبه ۴ تیرماه ۱۳۹۷ مهمان برنامه «با من بخوان»، برنامه ترویج کتابخوانی موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان بود.
در این دیدار، مارلوس رابیجن و آموزشگران برنامه «با من بخوان» به بحث و تبادل نظر در زمینه ترویج کتابخوانی پرداختند و یکدیگر را با تجربه‌های متفاوت خود آشنا ساختند. ابتدا مارلوس رابیجن پروژه ترویج کتابخوانی «بلندخوانی اکسپرس» را به آموزشگران و همکاران «با من بخوان» معرفی کرد (نام این پروژه از قطار سریع‌السیر اکسپرس گرفته شده است) و در ادامه نیز آموزشگران و مسئولان برنامه «با من بخوان» تجربه‌های خود را از اجرای «با من بخوان» در مناطق مختلف ایران با کودکان محروم یا دربحران بیان کردند.
پروژه «بلندخوانی اکسپرس» از سوی دو خواهر در هلند بنیان گذاشته شده است. مارلوس سال‌ها با این پروژه به صورت داوطلبانه همکاری داشت. او در دو سال گذشته، پس از مهاجرت به ایسلند، این پروژه را با هماهنگی بنیان‌گذاران، برای خانواده‌های مهاجر و کم‌سواد آغاز کرده است.
معرفی پروژه «بلندخوانی اکسپرس» De Voorlees Express
«عشق می‌ورزم به اینکه چگونه پروژه «بلندخوانی اکسپرس» کتاب‌ها را در دسترس کودکان قرار می‌دهد و به آن‌ها کمک می‌کند راه خود را به سوی کتابخانه بیابند!» ملکه ماکسیمای هلند
گروه هدف
در این پروژه برای کودکان در خانواده‌هایی کتاب خوانده می‌شود که کم‌سواد یا مهاجر هستند یا به هر دلیلی کتاب در اختیار آنان نیست تا افزون بر تقویت سواد پایه و توسعه زبان، این کودکان لذت کتابخوانی را نیز تجربه کنند. کودکان ۲ تا ۸ ساله مخاطب اصلی این پروژه هستند؛ کودکانی که رشد زبان آن‌ها با مشکل مواجه است، در محیط اطراف خود دسترسی به کتاب ندارند یا خانواده‌های آن‌ها علاقه‌ای به بردن کودکان خود به کتابخانه ندارند.
اهداف پروژه
۱. تشویق کودکان برای به دست آوردن و تقویت مهارت‌های زبانی (چه زبان مادری و چه زبان دوم)
۲. فراهم کردن تجربه زبان غنی‌تر در خانه برای کودکان
۳. لذت بردن از خواندن
۴. معرفی بلندخوانی و کتاب خواندن در رختخواب برای بچه‌ها و خانواده‌ها
۵. مشارکت دادن پدر و مادرها
۶. جمع کردن مردم کنار هم
چگونه
هر خانواده شرکت‌کننده، یک کتابخوان داوطلب برای خود دارد. در مرحله نخست کتابخوان داوطلب با خانواده‌ای که در این پروژه شرکت خواهند داشت، ارتباط برقرار می‌کند.
داوطلب تا بیست هفته، هر هفته یک بار به مدت یک ساعت به خانه آن خانواده می‌رود و برای کودک یا کودکان خانواده کتاب می‌خواند. در این دوره بیست هفته‌ای، داوطلب به همراه کودک و خانواده یک بار هم به کتابخانه می‌روند.
در بیستمین دیدار کودک و داوطلب، کودک بسته کتابخوانی را شامل کتاب‌ها و دیپلم خواندن دریافت می‌کند.
رفتن داوطلب به خانه‌های کودکان
کتابخوانی همراه با کودکان و خانواده‌ها
ساختار
بر اساس ساختار پروژه «بلندخوانی اکسپرس» در ابتدای این پروژه، گروه مدیریت پروژه قرار دارد. گروه مدیریت پروژه با هماهنگ کننده در ارتباط مستقیم است و اطلاعات خود را به هماهنگ‌کننده می‌دهد. هماهنگ‌کننده اطلاعات را به داوطلب منتقل می‌کند و سپس داوطلب در ارتباط مستقیم با خانواده قرار می‌گیرد. هماهنگ‌کننده افزون بر داوطلب، گاهی با خانواده نیز برای گرفتن بازخود در ارتباط است.
گروه مدیریت پروژه اطلاعاتی را درباره قصه‌گویی تعاملی، به دست آوردن مهارت زبانی، مدیریت داوطلبان، ارتباطات چند فرهنگی و ... برای هماهنگ‌کننده فراهم می‌کند.
هر هماهنگ‌کننده با پنج داوطلب کتابخوان در ارتباط است و همچنین گاهی خانواده‌های شرکت‌کننده‌ای را که با این داوطلبان در ارتباط هستند، ملاقات می‌کند. هماهنگ‌کننده وظیفه دارد به کتابخوانان قصه‌گویی تعاملی و دیگر مفاهیم مورد نیاز او را بیاموزد. آن‌ها با داوطلبان درباره مشکلات کار صحبت می‌کنند و تجربه‌های خود را با یکدیگر سهیم می‌شوند.
روش‌ها و مواد
به هر خانواده شرکت‌کننده از سوی داوطلب دستنامه‌ای داده می‌شود؛ این دستنامه شامل روش‌های کتاب خواندن و انجام بازی و فعالیت‌هایی است که با هر کتاب می‌شود انجام داد و همچنین دربرگیرنده پیشنهاداتی است که کمک می‌کند خانواده در کتاب خواندن فرزندانشان مشارکت کنند.
در کنار این دستنامه، به تازگی اپلیکیشنی نیز برای داوطلبان راه‌اندازی شده است تا ارزیابی خود را از هر جلسه کتابخوانی برای خانواده در آن ثبت کنند تا مدیر پروژه بتواند کار آن‌ها را با کمک اپلیکیشن پیگیری و ارزیابی کند.
چه کسانی داوطلب هستند؟
هر کسی می‌تواند در این پروژه همکاری داوطلبانه داشته باشد، از دانش‌آموزان و دانشجویان گرفته تا افراد بازنشسته...
تاثیرات و دستاوردها
پروژه «بلندخوانی اکسپرس» یک جایزه از سوی یونسکو برنده شده است و از سوی وزارت آموزش و پرورش هلند پشتیبانی می‌شود.
بر اساس پژوهش‌هایی که از سوی دانشگاه Utrecht and the Dutch Youth Institute انجام شده است:
- کودکانی که در این پروژه شرکت کرده‌اند، بعدها عملکرد بهتری در مهارت‌های زبانی، درک داستان، درک مطلب و واژگان از خود نشان می‌دهند.
- آن‌ها اغلب طولانی‌تر و بیشتر به کتاب‌ها نگاه می‌کنند و بیشتر از دیگر کودکان از خواندن لذت می‌برند.
- در خانه، کودکان تجربه زبان غنی‌تری دارند. پدر و مادرانشان از خواندن برای آنان لذت بیشتری می‌برند و اهمیت آن را درک می‌کنند.
- بازدید از کتابخانه‌ها افزایش یافته است و در خانه، کتاب‌های بیشتری اطراف کودکان قرار دارد که بخوانند.
اجرای پروژه در ۱۰ سال گذشته
در ۱۰ سال گذشته‌ای که پروژه «بلندخوانی اکسپرس» در ایسلند اجرا شده است:
۱۳ هزار خانواده، ۱۵ هزار داوطلب و نزدیک به ۳۰ هزار کودک تحت پوشش این پروژه قرار گرفته‌اند که این آمار به معنای ۱۳ هزار بازدید از کتابخانه و ۲۶۰ هزار ساعت بلندخوانی است.
