مفهوم فلسفه برای کودکان چند سالی است که در ادبیات کودک و مراکز آموزشی کودکان، جا باز کرده است. اسکار برونیفیه، فیلسوف و نویسندهی فرانسوی، با مجموعه «کودک فیلسوف» کوشیده به زبانی ساده، کودکان را با پرسشهای بنیادین فلسفی آشنا کند. این مجموعه تلاشی ارزشمند برای پیوند دادن فلسفه با زندگی روزمرهی کودک است. هر جلد با پرسشی ساده آغاز میشود، اما کم کم کودک را به لایههای عمیقتر اندیشه میبرد. اگرچه که شاید پاسخهای ارائهشده گاهی سطحی یا کلیشهای باشند، اما نکتهی اصلی این است که کتابها نمیخواهند پاسخ نهایی یا قطعی به پرسشهای کودک بدهند، بلکه قرار است نقطهی آغازی برای گفتوگو باشند و هر پاسخ، زمینهای برای پرسش دیگری باشد و به ما نشان بدهد که درباره پرسشهای بنیادی زندگی چگونه میتوانیم با کودکان گفتوگو کنیم. ارزش کتابها هم در این است که به کودکان نشان میدهد پرسیدن مهمتر از پاسخگرفتن است و اندیشیدن بخشی از زندگی روزمرهی آنهاست. این مجموعه به کودکان فرصت میدهد تا خودشان «اندیشیدن» را تجربه کنند و فقط دریافتکنندهی پاسخهای آماده بزرگسالان نباشند.
در کنار متن بازیگوشانه و جذاب کتابها، تصویرگری خلاقانه و طنزآمیز دلفین دوران هم توانسته این کتابها را برای کودکان بامزه، خواندنی و جذاب کند. دوران با طراحیهای کارتونی و اغراقشدهاش، فضای فلسفه را به محیطی جذاب، رنگی و کودکانه تبدیل کرده است.
در کتاب «چرا به مدرسه میروم؟» برونیفیه تلاش میکند تا نگاههای مختلف و حتی متناقض به مدرسه را به کودک نشان دهد. کودکان در مواجهه با دنیای آموزش و محیط مدرسه گاهی دچار تردید و مقاومت میشوند. در این کتاب، فیلو همراه با عروسکش سوف، که ترکیب این دو همان فیلسوف است، تلاش میکنند تا پاسخ این پرسش را پیدا کنند که چرا باید به مدرسه بروند. آنها از هرکس و هر چیزی میپرسند از آموزگار و بچههای دیگر گرفته تا زنگِ مدرسه و پله و صندلی. هر کدام از این شخصیتها، پاسخی برای پرسش فیلو دارند، پاسخی شخصی که هم میتواند پاسخ فیلو باشد و هم نباشد. پاسخهایی که گاهی خودشان زمینهای برای پرسشهای دیگر هستند. برونیفیه در این کتابها نشان میدهد مهم پرسیدن است، پرسیدنی تمامناشدنی که میتواند از یافتن پاسخ، جذابتر باشد. او به ما بزرگسالان هم یادآوری میکند که باید دنبال پرسش باشیم و نه پاسخ!
متن کتاب کوتاه، گفتوگو محور و پرسشمحور است. تصویرگری دوران فضایی طنزآمیز آفریده که نشان میدهد مدرسه هم میتواند جدی باشد و هم پر از لحظههای شاد.
پس از خواندن کتاب، میتوانید از کودک بخواهید تا سه دلیل خود برای رفتن به مدرسه را نقاشی کند، بگوید یا بنویسد. اگر کتاب را در کلاس یا محیط آموزشی گروهی دیگری برای کودکان میخوانید، میتوانید دیدگاههای مختلف کودکان را در کلاس با هم مقایسه کنید. فقط یادتان باشد که هیچ پاسخی از دیگری بهتر و یا بدتر نیست و مهم این است که کودکان بپرسند و گفتوگو کنند.
خرید کتاب چرا به مدرسه میروم؟
در کتاب«چرا من وجود دارم؟» برونیفیه یکی از جسورانهترین پرسشهای هستیشناختی را مطرح میکند. در این جلد هم، فیلو و سوف، از هر چیز و هر کسی این سوال را میپرسند. از مامان تا گل و حتی ذره غبار! در این کتاب هم برونیفیه نشان میدهد مهم پرسیدن است چون پرسش آغاز اندیشیدن است. پاسخ های شخصیتها به فیلو در این کتاب به گونهای طراحی شدهاند تا کودک را به تفکر بیشتر و پرسشهای دیگر تشویق کنند. کتاب به کودک نشان میدهد که پرسیدن و فکر کردن چهقدر میتواند جذاب باشد. برونیفیه، پرسیدن را شبیه یک بازی جسورانه و و بازیگوشانه نشان داده است.
کتاب«چرا نمیتوانم هر کاری که دلم میخواهد انجام دهم؟» به آزادی، قانون و مسئولیت میپردازد. کودکان آزادی را به معنای «هر کاری دلم خواست انجام بدهم» میبینند، اما برونیفیه در این کتاب تلاش میکند تا آنها را به اندیشیدن دربارهی محدودیتها، پیامدها و ارتباط آزادی با دیگران هدایت کند. در این کتاب هم پاسخهای مختلف از زبان شخصیتهای متفاوت داده میشود و همین باعث میشود کودک در موقعیت انتخاب و مقایسه قرار گیرد. موضوع کتاب پلی میان فلسفه و اخلاق است و برای کار گروهی در کلاس بسیار مناسب است.
خرید کتاب چرا نمی توانم هر کاری که دلم می خواهد انجام دهم؟
کتاب«چرا مامان و بابا دوستم دارند؟» به موضوع عشق و محبت والدین میپردازد؛ چیزی که در زندگی کودک شاید بدیهی و ساده باشد اما وقتی پرسیده شود، میتواند بسیار پیچیده باشد. آیا والدین به دلیل خاص و یا مهمی فرزندشان را دوست دارند یا این عشق بیقیدوشرط است؟
پاسخها در این کتاب بیشتر احساسی و ساده و حتی زیبا هستند تا کودک را به پرسش دربارهی مفهوم عشق تشویق کنند. پس از خواندن کتاب از کودک بخواهید فهرستی از چیزهایی را که دوست دارد تهیه یا نقاشی کند. سپس درباره دوست داشتن با او گفتوگو کنید.
خرید کتاب چرا مامان و بابا دوستم دارند؟
هدف مجموعه کتابهای «کودک فیلسوف» ایجاد زمینه برای گفتوگو و تمرین تفکر است. برونیفیه پرسشهای فلسفی را در قالب جملههای کوتاه و کودکانه مطرح میکند تا هم جذاب باشند و هم کودکان را به خواندن کتابها و اندیشیدن درباره موضوعات تشویق کند. تصویرگری دوران هم فضای سنگین فلسفه را با رنگ و شوخی تلطیف میکند و همین باعث میشود کودک از موضوع نترسد و پرسیدن و فکر کردن را دوست داشته باشد.