آسیب دنیای مدرن به کودکان

کتاب و علاقه به کتابخوانی از جمله عادت‌هایی به شمار می‌آیند که از دوران کودکی باید پایه‌های آن‌ها پی ریزی شود. بی اغراق بسیاری از عادت‌های ما در دوران کودکی شکل می‌گیرند. عادت‌هایی که بسیار قوی تر از عادت‌هایی خواهند بود که در دوران بزرگسالی به آن‌ها توجه خواهد شد. از همین رو پایدارتر هم خواهند بود.

حالا این که چرا در چنین شرایطی و با توجه به اهمیت این مسئله باز هم برخی از والدین به جای صرف زمان کافی برای فرزندانشان آن‌ها را با وسایل و ابزاری سرگرم می‌کنند که به هیچ وجه جای کتاب را نمی‌گیرد جای بحث و بررسی دارد. متاسفانه بسیاری از پدر و مادرهای امروز به علت مشغله‌های کاری ترجیح می‌دهند به جای آن که کتاب در دست گرفته و برای کودکانشان بخوانند آن‌ها را با سرگرمی‌هایی همچون تماشای انواع و اقسام لوح‌های فشرده مشغول سازند. کودک زمانی که پای رایانه یا تلویزیون به تماشای این سرگرمی‌های دیجیتالی می‌نشیند؛ از پدر و مادر دور شده و کمتر بهانه گیری می‌کند. از همین رو این لوح‌های فشرده و ابزارها برای مادرها به نوعی حکم پرستار بچه را پیدا می‌کنند و فرصت بیشتری برای انجام کارها در اختیار پدر و مادرها قرار می‌دهد. پدر ومادری که هر دو شاغل هستند به طور قطع زمانی که به منزل باز می گردند آن قدر خسته هستند که فرصت و حوصله ای برای ایفای نقش خود ندارند. به همین دلیل ترجیح می‌دهند از طریقی کودکانشان را سرگرم کرده و زمانی برای پرداختن به دیگر کارهای خود پیدا کنند. این مشغولی‌ها یکی از مهم‌ترین دلایل روی آوردن بی حد و اندازه به این لوح‌های فشرده و ابزارهای سرگرمی است.

توصیه به این قبیل خانواده‌ها این است که اگر نمی‌توانند یا قادر نیستند به خوبی به عنوان پدر و مادر به ایفای نقش بپردازند؛ حداقل با دقت بیشتری به خرید این محصولات بپردازند. متاسفانه در بسیاری از اوقات در خرید این محصولات انتخاب صحیحی صورت نمی‌گیرد. والدین بدون آن که اطلاع درستی از محتویات این وسایل سرگرمی که لوح‌های فشرده در صدر آن‌ها قرار دارند داشته باشند؛ دست به خرید آنها می‌زنند. باز هم تاکید می‌شود اگر فرصت آن را ندارید که برای فرزندتان کتاب خریده و همراه آن‌ها بخوانید حداقل با دقت بیشتری این لوح‌های فشرده را خریداری کنید. این که بنشینید ببینید لوحی که قرار است فرزندتان به تماشای آن بنشیند چیست؛ زمان چندانی لازم ندارد. محتویات بسیاری از این لوح‌ها حتی ممکن است منجر به مسموم شدن فکر و ذهن آن‌ها شود.

اغلب خانواده‌های جوان ایرانی این روزها تنها صاحب یک فرزند هستند. بنابراین این لوح‌ها به نوعی حکم خواهر و برادر نداشته آن‌ها را هم بازی می‌کند. به همین دلیل در صورتی که در انتخاب آن‌ها دقت عمل چندانی صورت نگیرد منجر به وارد کردن آسیب‌های جبران ناپذیری به مخاطبانشان خواهند شد. اگر شما که هم اکنون این مطلب را می‌خوانید یکی از همین پدر و مادرها هستید؛ شاید بد نباشد که کمی به تامل در این زمینه بپردازید. خوب فکر کنید و ببینید اگر کودک شما در برقراری تعامل با دیگران دچار مشکل است، اگر کودک شما گوشه گیر است و خیلی موارد دیگر؛ شاید تقصیر از شما است. از شمایی که زمان چندانی برای کودک خود ندارید. آنقدر که حتی زمان اندکی برای کتاب خواندن در کنار فرزندتان هم در نظر نمی‌گیرید.

این موارد تنها بخشی از مشکلاتی است که دور شدن از کتاب و مطالعه و از همه بدتر جایگزین کردن آن با سرگرمی‌های دیگر برای کودکان به ارمغان می‌آورد. این‌ها بخشی ازآسیب های دنیای مدرن به کودکان امروز است. آن هم کودکانی که قرار است سازندگان فردای جهان باشند.

در ذهن خود پدر و مادری را تصور کنید که کتاب در دست گرفته و کنار کودک خود به مطالعه آن می‌پردازند. کودک که از شنیدن داستان به شوق آمده کمی به والدین خود نزدیک تر شده و با آنها به تماشای عکس‌های کتاب می‌پردازد. این مسئله علاوه بر آن که منجر به شکل دادن به عادت مطالعه در کودکان از همان سنین کودکی می‌شود؛ منجر به برقراری ارتباط بهتر با والدین و برطرف شدن نیازهای آن‌ها هم می‌شود. متاسفانه عادت مطالعه به سبب بی توجهی والدین روز به روز در حال کم رنگ تر شدن است. شاید اگر بگوییم در حال از میان رفتن است هم چندان اغراق نکرده باشیم. این اتفاق خوبی نیست که ما بچه‌هایمان را به سبب سرگرم کردن با انواع و اقسام سرگرمی‌های نوین و دیجیتالی از لذت کتاب خواندن محروم کنیم. زمانی برای فرزندمان کتاب می‌خوانیم یا آن‌ها را به مطالعه تشویق می‌کنیم به آن‌ها در پروراندن قدرت تخیلشان کمک می‌کنیم. زمانی که کودک داستانی را با استفاده از گوش‌هایش می‌شنود قادر به تصویرسازی آن‌ها در ذهن خود خواهد بود. می‌تواند شخصیت‌های داستان مورد نظر را همان طور که می‌خواهد در ذهنش ساخته و پرداخته کند. می‌تواند آن‌ها را همان طور که می‌خواهد در دنیای خیالش به تصویر بکشد. در صورتی که والدین کودکان خود را از مطالعه محروم سازند؛ آن‌ها را از این دنیای عظیم محروم خواهند کرد. ما با این کار قدرت خلاقیت را از بچه‌ها می‌گیریم.

عادت دادن بچه‌ها به استفاده افراطی ازاین لوح‌های فشرده منجر به اعتیاد الکترونیکی آنها می‌شود. اعتیادی که دست کمی از دیگر اعتیادهای مخرب ندارد. اعتیادی که اگر فکری به حالش نکنیم تمام کودکان ما را گرفتار خواهد کرد.

از همین رو است که برای کتاب در خانواده‌ها باید جایگاه ویژه ای قائل شد. کتاب باید جایگاه خاص خودش را پیدا کند. جایگاهی که متاسفانه امروز بسیاری از ما از آن غافل شده‌ایم. تمام حرف من با پدر و مادرهای جوان این است که اگر در استفاده از این ابزارها ناچار هستید؛ حداقل زمان استفاده از آن را برای کودکانتان محدود کنید و تا حد امکان کتاب را جایگزین آن‌ها کنید.

استفاده از بسیاری از این ابزارهای دیجیتالی در دراز مدت منجر به بروز برخی از نابهنجاری‌هایی می‌شود که ما در مطالعه هیچگاه با آن‌ها روبه رو نخواهیم شد. توجه به کتاب و کتابخوانی آن قدر مهم است که می‌توان به کمک آن بسیاری از اختلالات کودکان و حتی بزرگسالان را برطرف کرد. شاید اگر خانواده‌ها و پدر و مادرها می‌دانستند که با مطالعه چه کارهایی می‌توان کرد زمان بیشتری را به آن اختصاص می‌دادند.