دوست‌داشتن طبیعت را به کودکان‌مان بیاموزیم

 امروزه با برنامه‌های تلویزیونی، کامپیوتری و افزارهای الکترونیکی، کودکان از لذت کشف طبیعت بی‌بهره مانده‌اند. این بیماری دوران ماست. مدرسه‌ها با فوق برنامه‌های‌شان، زمان کمی برای بازی در بیرون از خانه برای کودکان باقی می‌گذارند. حتی بدون این برنامه‌ها نیز فضای سبزکافی برای لذت بخشیدن به کودکان وجود ندارد. پارک‌ها و زمین‌های بازی بسیار پیراسته و دست خورده‌اند، کنجکاوی کودکان را بر نمی‌انگیزند و فضایی برای کشف و شناخت بی‌پایان پدید نمی‌آورند.‌بخش مهمی از دوران کودکی کودکان امروز از آن‌ها دزدیده شده است: ارتباط  تنگاتنگ با طبیعت.

آرتور ریچارد لوو، روزنامه نگار و نویسنده‌ی هفت کتاب درباره‌ی پیوند خانواده، طبیعت و جامعه، و مدیر و یکی از بنیاد گذاران شبکه‌ی کودکان و طبیعت، در کتابش به نام «آخرین کودک در میان درختان، نجات کودکان از اختلال کمبود ارتباط با طبیعت» اشاره می‌کند که حس جدایی از طبیعت به طور بنیادی در کودکان اثر می‌گذارد. به باور او، این جدایی به سلامتی جسمی و ذهنی آن‌ها آسیب می‌رساند و خلاقیت‌شان را از بین می‌برد. لوو، اصطلاح «اختلال کمبود ارتباط با طبیعت» را برای توصیف این پدیده به کار برده است.

چرا کودکان نیاز دارند با طبیعت در ارتباط باشند؟

• بودن در خارج از خانه به پدید آمدن حس شگفتی و کنجکاوی در کودکان کمک می‌کند. این کنجکاوی می‌تواند به جنبه‌های دیگر زندگی آن‌ها نیز گسترش یابد.
• بودن در طبیعت به کودکان کمک می‌کند که هشیار باشند. طبیعت این امکان را به کودکان می‌دهد که ازهمه‌ی حواس خود استفاده کنند.
• زندگی مدرن، بسیار سازمان یافته و کنترل شده است و کودکان را از شانس اکتشاف و خودآموزی محروم می‌کند. در چنین وضعیتی، نقش طبیعت در برانگیختن کنجکاوی کودکان بسیار مهم‌تر است.
• به باور کارشناسان آموزش و پرورش، داشتن شانس پژوهش و اکتشاف در طبیعت، تمرکز و ظرفیت یادگیری کودکان را افزایش می‌دهد.
• پژوهش‌ها نشان می‌دهند که حضور در طبیعت و فضای سبز، اختلالات تمرکز در کودکان را کاهش می‌دهد.
• فعالیت‌های بیرون از خانه، امکان بهره‌مند شدن از هوای تازه و تحرک بدنی را برای کودکان فراهم می‌آورد که هر دو برای سلامتی جسمی و ذهنی کودکان ضروری‌اند.
• بودن و حضور در طبیعت و لذت بردن از آن، عامل مهمی در رشد کودکان است.
• تخریب و نابودی محیط زیست، یک واقعیت دردناک در دنیای امروز است. افزایش پیوند میان کودکان و طبیعت برای آگاهی نسل جدید از ارزش‌های محیط زیستی بسیار اهمیت دارد.

آنچه شما باید انجام دهید:

والدین، مربیان و آموزگاران می‌توانند کارهای بسیاری برای پرورش کودکانی دوستدار طبیعت انجام دهند.

دوستی با طبیعت را از کودکی به کودک‌تان آموزش دهید.

اگر شما خود دوستدار طبیعت باشید، پرورش این عشق در کودک‌تان بسیار آسان خواهد بود. برای آن‌ها امکاناتی فراهم کنید که  بتوانند بودن در طبیعت را تجربه کنند. آن‌ها را به بازی در فضای سبز تشویق کنید. به آن‌ها اجازه دهید که برگ‌ها، گل‌ها، سنگ‌ها و ... را بردارند و  مشاهده کنند. با اشاره به درختان، حشره‌ها، پرندگان و جانوران، آن‌ها را نام ببرید.

باهم باغبانی کنید.

بهترین راه برای برقرار کردن ارتباط میان کودکان و طبیعت، کمک گرفتن از آن‌ها در باغبانی است. باغبانی سبب می‌شود که  خاک را لمس کنند و انواع گوناگون حشره‌ها، کرم‌ها و دیگر موجودات شگفت انگیز را ببینند. نگهداری و مراقبت از گیاهان، فرصتی بی‌همتا برای آن هاست تا دوره‌ی رشد گیاهان را از نزدیک ببینند. می‌توانید به کودکان‌تان کمک کنید برای پروانه‌ها یا پرندگان در حیاط ظرف غذا بسازند. برای آشنایی با چگونگی ساخت ظرف غذا برای پروانه‌ها و پرندگان این جا سر بزنید.

او را به دل طبیعت ببرید.

 برای سفر به دل طبیعت به طور منظم در سال‌های رشد کودک تان  برنامه‌ریزی کنید. برنامه‌های گردش و سفرهای کوتاه به بیرون شهر ترتیب دهید. بگذارید کودکان از پیاده روی در طبیعت لذت ببرند. در تعطیلات به پارک‌های ملی و مناطق حفاظت شده، جاهایی که کودکان بتوانند جانوران وحشی را در محیط زندگی طبیعی خود ببینند، سفر کنید. (می‌توانید در سایت http: //www.irandeserts.com اطلاعاتی درباره‌ی پارک‌های ملی و مناطق حفاظت شده ایران به دست آورید).

کنجکاوی کودک‌تان را برانگیزید.

او را به مشاهده و پژوهش محیط پیرامونش تشویق کنید. کتاب و سی دی‌هایی درباره‌ی طبیعت و حیات وحش به آن‌ها هدیه دهید. برای بازدید از موزه‌های حیات وحش یا کتابخانه‌ها برنامه‌ریزی کنید. آن‌ها را به عضویت سازمان‌های دوستدار محیط زیست درآورید و به سفرهایی در این زمینه و دیگر فعالیت‌های ترتیب داده شده از سوی این سازمان‌ها تشویق کنید.

یک سرگرمی به او هدیه بدهید.

با دادن یک ذره بین، دوربین دو چشمی یا تلسکوپ ساده، شادی و لذت بیشتری از طبیعت را به کودک‌تان هدیه دهید. (برای ساخت تلسکوپ خانگی به  http: //lifestyle.iloveindia.com/lounge/how-to-make-a-simple-telescope-22... سر بزنید)

 او را به مطالعه و بررسی و ثبت چیزهایی که می‌بیند، تشویق کنید. به او یادداشت‌برداری را آموزش دهید. از کودک بخواهید طرحی ساده از آنچه می‌بیند بکشد. اگر کودک‌تان به عکس گرفتن علاقه‌مند است، یک دوربین ساده در اختیارش بگذارید. برای او کتاب‌های راهنما در زمینه‌ی حیات وحش، جانوران، پرندگان، حشره‌ها، درختان بومی مناطقی که سفر می‌کنید، بخرید. شناسایی گیاهان و جانورانی که در طول سفرها می‌بیند، به بالا بردن دانش او کمک خواهد کرد و یکی از فعالیت‌های شادی آور و لذت‌بخش همه‌ی دوران زندگی‌اش خواهد بود.

پاسداری از محیط زیست را به کودک‌تان آموزش دهید.

احترام به طبیعت را همچنان که کودک‌تان بزرگتر می‌شود، به او آموزش دهید. او را به انجام فعالیت‌های محیط زیستی تشویق کنید. مهم این است که خود شما هم این فعالیت‌ها را انجام دهید. برای کودک‌تان توضیح دهید که چگونه انجام کارهای کوچکی مانند بستن شیر آب یا خاموش کردن چراغ‌ها هنگامی که به آن‌ها نیاز نداریم، در نگهداری از محیط زیست تاثیر دارد. (در سایت هدهد می‌توانید شماری از سایت‌های مربوط به محیط زیست و کودکان و نوجوانان را پیدا کنید.)

واداشتن کودکان به احترام به طبیعت، نه تنها آن‌ها را به شهروندان مسئول تبدیل می‌کند، بلکه از آن‌ها پاسداران بهتری برای سیاره‌مان زمین می‌سازد.