مهاجرت یک حق است. در بند ۱۳ اعلامیه جهانی حقوق بشر پافشاری شده که هر انسان آزاد است تا مکان زندگی خود را درون و بیرون از مرزهای یک کشور برگزیند. در ماده ۱۰ و ۱۱ پیمان نامه جهانی حقوق کودک هم به حق مهاجرت به عنوان یکی از حقوق بنیادی کودک اشاره شده است.
بنابراین هیچ کسی نمی تواند مانع مهاجرت خانواده ها از شهر یا روستایی به شهر یا روستای دیگر و یا از کشوری به کشور دیگر شود. اما مهاجرت، تاثیر بسیاری بر زندگی یکایک افراد خانواده به جای می گذارد. مهاجرت، همزمان سود و زیان های گوناگونی برای خانواده ها در پی دارد. موضوع مهاجرت برای خانواده از چنان اهمیتی بر خوردار است که مجمع عمومی سازمان ملل امسال موضوع "تاثیر مهاجرت بر روی خانواده ها در جهان" را برای روز جهانی خانواده بر گزیده است.
روز جهانی خانواده، امسال، ۱۸ ساله می شود. مجمع عمومی سازمان ملل در سال ۱۹۹۳ ، ۱۵ ماه می یا ۲۵ اردیبهشت را روز جهانی خانواده نامید تا فرصتی به دست آید برای آگاهی بخشی درباره مسائل مربوط به خانواده ها و دگرگونی های اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی که بر خانواده ها در گوشه و کنار جهان اثر می گذارند.
بزرگ داشت چنین روزی، فرصت مناسبی است برای دولت ها، نهاد های غیر دولتی و سازمان های آموزشی تا درباره برنامه هایی تدارک ببینند و پشتیبانی خود از خانواده ها را نشان دهند.
سازمان ملل در ارتباط با موضوع امسال، نشستی همگانی برگزار می کند و شرکت کنندگان درباره این نکته ها به گفت و گو می نشینند:
- روند مهاجرت در جهان و تاثیر آن بر خانواده ها
- سودها و دشواری های مهاجرت برای خانواده های مهاجر
- دشواری هایی که خانواده های مهاجر را در کشور میزبان درگیر می کنند. مسائلی چون سازگاری با محیط نا آشنا، سامانه آموزشی متفاوت برای کودکان، تبعیض و فرصت های کاری اندک و محدود
- دشواری هایی که افراد بازمانده خانواده در کشور موطن پس از مهاجرت بخشی از خانواده را به خود درگیر می کنند (به ویژه کهن سالان و یا کودکان)
- سیاست ها و قانون های ملی و بین المللی که از افراد مهاجر و خانواده آن ها پشتیبانی می کنند.
- برنامه های بین المللی حمایت از مهاجران و خانواده آن ها
دبیر کل سازمان ملل هم در پیام خود به مناسبت روز جهانی خانواده، بر روی نابرابری های اجتماعی و اقتصادی در کشورها به عنوان سببی برای مهاجرت خانواده ها به کشورهای دیگر انگشت می گذارد. نابرابری هایی که آن چنان بر زندگی خانواده ها فشار می آورند که آن ها را با اندیشه دستیابی به برابری و شرایط بهتر برای زندگی به ترک خانه و کاشانه وادار می سازد.
به باور دبیرکل، فقر، بیکاری، درگیری های نظامی و سیاسی و تجاوز به حقوق بشر سبب بسیاری از جابه جایی ها در جهان است. پدر و مادرها، دست از خانه و خاطرات کشور خود می شویند تا در دیاری دیگر، رفاه را برای کودکان شان بجویند.
بر اساس گزارش سازمان بین المللی مهاجرت اکنون نزدیک به ۲۱۴ میلیون فرد مهاجر در جهان وجود دارد. مهاجرت سودهایی هم برای خانواده ها در بردارد. در کشور میزبان، زنان و مردان کار می کنند و از درآمد خود برای دیگر افراد خانواده که در کشورشان باقی مانده اند ، پول می فرستند. کار آن ها به اقتصاد کشور میزبان رونق می بخشد. زنان مهاجر کار می کنند و استقلال مالی به دست می آورند و به این ترتیب الگویی می شوند برای دیگران. با همه این ها، مهاجرت، دشواری های بسیاری را برای افراد خانواده در پی دارد، تبعیض، زندگی در مکان های نامناسب و درآمد کم در برابر کار زیاد بر تک تک افراد خانواده تاثیر می گذارد. آن ها در شرایط دشوار اقتصادی، کمتر از شهروندان کشور میزبان حمایت می شوند و از امنیت کمتری نیز برخوردارند. کودکان خانواده های مهاجر با انواع مشکلات عاطفی و اقتصادی روبه رو می شوند که هم سالان دیگرشان آن ها را تجربه نکرده اند. این کودکان در برابر پدیده هایی چون قاچاق انسان، خشونت و کار کودکان آسیب پذیرتر از کودکان بومی منطقه هستند.
دبیرکل سازمان ملل راه برطرف کردن این مشکلات را تلاش دولت ها برای رفاه مهاجران در کشور میزبان می داند. بان کی مون، در پیامش از دولت های همه کشورها درخواست کرده تا پیمان نامه "پشتیبانی از حقوق کارگران مهاجر و خانواده های آن ها" را بپذیرند و آن را اجرا کنند.
پیمانی جهانی که در سال ۱۹۹۰ تهیه شد و از سال ۲۰۰۳ به این سو، برای کشورهایی که آن را پذیرفته اند، لازم الاجرا است. این پیمان می کوشد تا حلقه اتصالی باشد میان مهاجرت و حقوق بشر و یکی از برنامه های بین المللی برای پشتیبانی از حقوق مهاجران و خانواده های آن ها به شمار می آید .
مهاجرت، می تواند زندگی خانواده ها را ویران کند و افراد خانواده ها را از یکدیگر دور کند. اما، با کمی توجه دولت ها و مردم کشورهای میزبان، می توان به خانواده ها کمک کرد تا زندگی بهتری برای خود بسازند و روابط خانوادگی خود را نیز به خوبی حفظ کنند. موضوع امسال روز جهانی خانواده، بهانه ای است برای بیشتر اندیشیدن و پرداختن به این دشوار .
در این ارتباط بیشتر بخوانید: