آنچه می‌خوانید گفت‌وگوی خبرگزاری ایسنا با اکرم سلیمی، مدیرعامل انجمن خانواده ناشنوایان ایران به بهانه روز جهانی ناشنوایان است که به صحبت درباره مصائب و مشکلات این گروه و انتقاد جدی به ممنوعیت استفاده از «زبان اشاره» در مدرسه‌های استثنایی پرداخته است.
تا زمانی که آواها ابزار ارتباط نشده‌اند هیچ فرقی با دیگران ندارند، اما تا کلام به میان می‌آید، پاسخ آن‌ها تنها «سکوت» است و اینجا همان سرآغاز مشکلات «ناشنوایان» است.
به گفته روان‌شناسان و متخصصان، شیوه رفتار اعضای خانواده و جامعه با کودک ناشنوا، در رشد عاطفی، سازگاری اجتماعی، آمادگی آموزش مهارت‌های زبانی و تحصیل او بسیار مهم و تعیین‌کننده است. خانواده و اجتماع با پذیرش واقع بینانه مشکل فرد ناشنوا باید در راه پرورش استعدادها و توانایی‌های او یاری‌اش دهند.
تاکنون از خود پرسیده‌ایم که ارتباط موجود در جامعه با این قشر چه قدر صحیح و منطقی است؟ مگر نه اینکه یکی از مهم‌ترین اهداف آموزش ناشنوایان، اجتماعی کردن آن‌هاست؟ آیا به عنوان پدر و مادر ناشنوا، معلم ناشنوا، دوست ناشنوا یا عضوی از جامعه، با خود اندیشیده‌ایم که ناشنوایان به این هدف دست یافته‌اند و اگر نه علت چیست؟
به یقین، یکی از عوامل دست نیافتن مربیان ناشنوا و نیز خود ناشنوایان به این هدف، نقص ارتباطی موجود در رفتارهاست؛ بنابراین، نادرستی ارتباط‌ها، روند اجتماعی شدن ناشنوایان و به تبع آن، تعلیم و تربیت آنان را خدشه‌دار کرده است.
به بهانه «روز جهانی ناشنوایان» با اکرم سلیمی، مدیرعامل انجمن خانواده ناشنوایان ایران درباره مصائب و مشکلات این گروه گفت‌وگویی داشتیم که در ادامه می‌خوانید:
ممنوعیت استفاده از زبان اشاره در آموزش و پرورش استثنایی
آموزش و پرورش استثنائی کشور هیچ کاری برای دانش آموزان ناشنوا انجام نداده است
سلیمی با تاکید بر آنکه ناشنوایان در ایران در مضیقه‌های متعدد قرار دارند، گفت: استفاده از زبان اشاره در حال حاضر به طور کلی در مدارس آموزش و پرورش استثنائی ایران کنار گذاشته شده است.
وی در ادامه با تاکید بر آنکه آموزش و پرورش استثنائی کشور هیچ کاری برای دانش آموزان ناشنوا انجام نداده است، گفت: اگر یک کودک ناشنوا را با یک کودک شنوا مقایسه کنیم، طبیعتا دایره لغت ناشنوایان نسبت به شنوایان بسیار محدودتر است و به همین دلیل آموزش و پرورش استثنائی وظیفه دارد این دایره لغت را جایگزین کند.
مدیرعامل انجمن خانواده ناشنوایان ایران تصریح کرد: انتظار نداریم آموزش و پرورش استثنائی کتاب جداگانه‌ای برای ناشنوایان تالیف کند، اما نیاز است یک کتاب علاوه بر آموزش‌هایی که به دانش آموزان عادی داده می‌شود حداقل در زمینه ادبیات فارسی ویژه ناشنوایان تالیف شود.
سلیمی افزود: وقتی زبان ادبیات فارسی افراد ناشنوا تکمیل و دایره لغات آن‌ها گسترش یابد طبیعتا درک آن‌ها نسبت به سایر دروس هم بالاتر خواهد رفت، اما متاسفانه هنوز آموزش و پرورش استثنائی این مسائل را نمی‌پذیرد.
استفاده از زبان اشاره در مدارس استثنائی غیرقانونی است
وی ادامه داد: با اینکه ایران به عضویت کنوانسیون جهانی معلولان در آمده و در این کنوانسیون آمده است که «زبان اشاره» باید به رسمیت شناخته شود اما هنوز در ایران استفاده از این زبان در مدارس آموزش و پرورش استثنائی غیرقانونی است؛ این در حالی است که زبان اشاره زبان رسمی ناشنوایان است.
مدیرعامل انجمن خانواده ناشنوایان ایران ادامه داد: یکی از دلایلی که مجید قدمی، رئیس سازمان آموزش و پرورش استثنائی کشور در توجیه عدم استفاده از زبان اشاره در مدارس استثنائی مطرح می‌کند آن است که می‌خواهند تلاش کنند تا فرد ناشنوا خارج از مدرسه بتواند با افراد عادی ارتباط برقرار کند، این در حالی است که زبان اشاره هیچ مغایرتی با آن ندارد که اگر فرد ناشنوا آن را بداند و از آن استفاده کند و دیگر نتواند با سایر افراد جامعه ارتباط برقرار کند.
سلیمی افزود: زبان اشاره ارتباط فرد ناشنوا با دیگران را تسهیل می‌کند؛ زیرا این زبان، زبانی است که حتی انسان‌های اولیه هم از آن استفاده می‌کردند و حتی امروزه افراد عادی هم در صورت عدم تسلط به زبان سایر کشورهای دنیا با استفاده از اشارات مفاهیم خود را منتقل می‌کنند، اما متاسفانه رئیس سازمان آموزش و پرورش استثنائی کشور این مساله را نمی‌پذیرد.
وی همچنین عنوان کرد: با آنکه ممنوعیت زبان اشاره در سازمان آموزش و پرورش استثنائی اجرایی می‌شود اما رئیس این سازمان این مساله را نپذیرفته و زیر بار این سیاست نمی‌رود به طوری که هر بار از آن‌ها در این رابطه سوال می‌کنیم به صراحت می‌گویند «زبان اشاره در این مدارس استفاده می‌شود» در حالی که من حاضرم هر کس را که می‌خواهید به مدارس استثنائی ببرم و به آن‌ها ثابت کنم که دانش آموزان این مدارس به علت منع شدید استفاده از زبان اشاره حتی جرات استفاده از آن را هم ندارند و حتی معلمان این مدارس هم به این زبان تسلط ندارند.
مدیرعامل انجمن خانواده ناشنوایان ایران ادامه داد: رئیس سازمان آموزش و پرورش استثنائی کشور اگر ادعا می‌کند که زبان اشاره در این مدارس به استفاده می‌شود، اعلام کند که چند درصد از معلمان مدارس ناشنوایان به زبان اشاره تسلط دارند؟
سلیمی با تاکید بر آنکه بهترین زبان آموزش به ناشنوایان زبان اشاره است و تمام دنیا جز کشور ایران این مساله را پذیرفته است، گفت: با تلاش‌هایی که با سازمان بهزیستی کشور داشته‌ایم توانسته‌ایم این موضوع را در لایحه اصلاحی حمایت از حقوق معلولان بگنجانیم و به رسمیت بشناسیم که امیدواریم هر چه زودتر این لایحه به تصویب رسیده و زبان اشاره در کشور به رسمیت شناخته شود.
وی افزود: اگر زبان اشاره در کشور به رسمیت شناخته شود، بسیاری از مشکلات ناشنوایان حل خواهد شد.
مدیرعامل انجمن خانواده ناشنوایان ایران در ادامه به عدم وجود «رابط ناشنوا» در کشور نیز اشاره کرد و گفت: در سازمان بهزیستی و سازمان آموزش و پرورش استثنایی رابطی به عنوان رابط ناشنوایان نداریم، البته در سازمان بهزیستی یک نفر به عنوان کارشناس ناشنوایان وجود دارد اما عملا فردی به عنوان رابط ناشنوایان در این سازمان تخصصی وجود ندارد که بخواهد به این افراد ارائه خدمت کند.
سلیمی در ادامه با بیان آنکه ناشنوایان دارای معلولیت پنهان بوده به همین دلیل همواره مظلوم واقع می‌شوند، گفت: این دسته از معلولان کشور حتی مستمری سازمان بهزیستی که به معلولان تعلق می‌گیرد را دریافت نمی‌کنند، زیرا اولویت پرداخت مستمری به معلولین جسمی و یا سایر گروه‌های معلولان است که دارای معلولیت آشکار هستند، این در حالی است که باری که فرد ناشنوا تحمل می‌کند بسیار سنگین‌تر از باری است که سایر معلولان به دوش می‌کشند، زیرا سایر معلولان حداقل توانایی برقراری ارتباط و بیان مشکلات خود را دارند.
به گفته سلیمی، شیوع ناشنوایی میان زنان و مردان یکسان بوده و میزان شیوع این معلولیت در بین زنان و مردان ایرانی نیز تقریبا یکسان است.
وجود حدود یک میلیون ناشنوا و کم‌شنوا در کشور
آموزش و پرورش استثنایی آمار قبولی نابینایان در کنکور را به جای قبولی ناشنوایان اعلام می‌کند
وی همچنین گفت: هم اکنون حدود یک میلیون ناشنوا و کم‌شنوا در کشور وجود دارند.
به گفته وی، مدیرعامل انجمن ناشنوایان ایران تفکیک ناشنوایان و کم‌شنوایان از یکدیگر به سختی صورت می‌گیرد، زیرا هیچ فردی به صورت ناشنوای مطلق نداریم.
مدیرعامل انجمن خانواده ناشنوایان ایران در ادامه به میزان تحصیلات دانشگاهی در میان ناشنوایان نیز اشاره کرد و گفت: همواره آمارهایی از طریق سازمان آموزش و پرورش استثنائی در خصوص میزان قبولی ناشنوایان در دانشگاه‌ها اعلام می‌شود که البته این درصدها در خصوص میزان قبولی نابیناییان است نه ناشنوایان و من نمی‌دانم چرا در آموزش و پرورش استثنائی آن‌قدر همه چیز را با هم قاطی می‌کنند.
مشکلات عدیده ناشنوایان در زمینه آموزش
پوشش غربالگری شنوایی توسط بهزیستی صد در صد نیست
سلیمی افزود: بسیاری از نابینایان دارای تحصیلات عالیه هستند، این در حالی است که بسیاری از ناشنوایان در زمینه آموزش مشکلات جدی دارند، زیرا آموزش ارتباط مستقیم با برقراری ارتباط داشته و ناشنوایان ایران در این زمینه با مشکلات عدیده‌ای دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
وی در خصوص میزان استفاده از تکنولوژی‌های روز دنیا برای ناشنوایان نیز گفت: ورود تکنولوژی‌های روز دنیا در زمینه ناشنوایی در ایران هنوز در مرحله آزمایشی قرار دارد و گسترش نیافته است.
مدیرعامل انجمن خانواده ناشنوایان ایران در خصوص وضعیت غربالگری‌های شنوایی که توسط سازمان بهزیستی کشور انجام می‌شود نیز گفت: وضعیت غربالگری‌های شنوایی که توسط بهزیستی به انجام می‌رسد بد نیست و آمارهایی که در این خصوص ارائه می‌شود نیز تا حدودی صحیح است، اما هنوز نتوانسته‌اند تمام کشور را پوشش دهند و نقاط دورافتاده همچنان از این غربالگری‌ها محروم هستند.
سلیمی در ادامه با تاکید بر آنکه غربالگری برای پیشگیری نبوده بلکه برای تشخیص است، گفت: برای پیشگیری بهترین راه انجام آزمایش‌های ژنتیک است و باید بتوانیم انجام این آزمایش‌های را قبل از ازدواج اجباری کنیم.
وی افزود: در حال حاضر شنوایی جزء آزمایش‌های ژنتیک نیست و در این آزمایش‌های بیشتر به مواردی همچون سندرم دان و ... تاکید می‌شود این در حالی است که جنین نوزاد ناشنوا برخلاف سایر معلولیت‌ها قابل شناسایی نیست و ناشنوایی تنها معلولیتی است که نمی‌توان آن را در دوران بارداری تشخیص داد و به این ترتیب اجازه سقط قانونی به مادر نیز داده نخواهد شد.
مدیرعامل انجمن خانواده ناشنوایان ایران در پایان عنوان کرد: سازمان بهزیستی کشور باید این مسائل را در نظر گرفته و آزمایش‌های ژنتیکی قبل از ازدواج را اجباری کند و از آن غافل نشود.
