تابستان امسال، برای نخستین‌بار، برنامه «با من بخوان» با دادن کوله کتاب به تعدادی از دانش‌آموزان عشایر کوچ‌کننده، این کتابداران کوچک را تشویق کرد تا در روزهای دوری از مدرسه و کتابخانه، برای کودکان کوچک‌تر کتاب بخوانند و کتاب به امانت دهند.
گزارش کوتاهی از این تجربه را در ادامه بخوانید:
برنامه تابستانی «با من بخوان» در میان کودکان کوچنده عشایر کوهدشت
اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۷، پیش از پایان سال تحصیلی و آغاز فصل کوچ دانش‌آموزان عشایری، الهه و میترا سیاوشیان از کارشناسان «با من بخوان» با طی مسیرهایی صعب‌العبور، از مدارس تحت پوشش منطقه عشایری استان لرستان بازدید کردند و روند کار آموزگاران و پیشرفت دانش‌آموزان را مورد ارزیابی قرار دادند.
پس از این بازدیدها تصمیم گرفته شد امسال تابستان برای نخستین‌بار به تعدادی از دانش‌آموزان کوچنده کوله کتاب داده شود تا این کتابداران کوچک در روزهای کوچ و دوری از مدرسه و کتابخانه، کار امانت‌دهی و کتابخوانی برای دیگر کودکان را بر عهده بگیرند، با این امید که فعالیت این کتابداران کوچک، در طول تابستان نیز از علاقه‌مندی کودکان به مطالعه پشتیبانی کند.
مبینا رسولی در پایه چهارم، کوثر بزرگی در پایه ششم، مجتبی اصغری در پایه چهارم و مریم سلامتی در پایه پنجم، نام این کتابداران کوچک بود که از دبستان مطهری روستای گدارگه کوهدشت، در فاصله ۱۲۰ کیلومتر از خرم آباد، با صلاح‌دید مدیر دبستان انتخاب شدند و چهار کوله کتاب از سوی موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان به آنان سپرده شد تا برای بچه‌ها کتاب بخوانند.
با توجه به دوری مسافت و پراکنده بودن چادرنشینان در میان کوه‌ها، دور بودن سیاه‌چادرها از مدارس و نداشتن شبکه تلفن همراه، دسترسی به این کودکان و پیگیری و راهنمایی آنان دشوار بود. از این رو ماهره صالحی، یکی از آموزگاران آموزش‌دیده برنامه «با من بخوان» و از آموزگاران باانگیزه و دلسوز دبستان روستای گدارگه پذیرفت تا به دیدار این کودکان برود و افزون بر راهنمایی و تشویق آنان، گزارشی از روند کار آنان تهیه کند.
بنا بر گزارش وی، کودکان عشایری حتا کودکان خردسال، چه دختر و چه پسر، در فصل تابستان مسئولیت‌های زیادی دارند و به کارهای دامداری، چوپانی، کشیدن آب از چاه برای مصرف خانواده و گوسفندان و... مشغولند. حتی بچه‌های کلاس اول هم بیکار نیستند چراکه باید بزغاله‌ها را به چرا ببرند. دانش‌آموزان پایه‌های بالاتر پنجم و ششم در کارهای دشوارتری نظیر درو و خرمن نیز به خانواده‌های‌شان کمک می‌کنند.
به همین سبب این کودکان اوقات فراغت زیادی ندارند. بسیاری از آنان دو نوبت صبح و عصر دام‌ها را به چرا می‌برند. تنها زمان فراغت آنان ساعت ۱۱ صبح تا ۳ -۴ بعدازظهر است و کودکان در همین ساعت‌های فراغت به کتابخوانی می‌پردازند. کودکان در این فاصله زمانی به کتابدار مسئول کوله مراجعه می‌کنند و نهایت استفاده را از این زمان می‌برند. (کودکان در گفت‌وگو با ماهره صالحی با اشتیاق و علاقه نام کتاب‌هایی را که خوانده‌اند یا به آن‌ها علاقه داشته‌اند بیان می‌کنند.) در مکان‌هایی که سیاه‌چادرها به هم نزدیک هستند، دانش‌آموزان بهتر توانسته‌اند با هم ارتباط برقرار کنند و از کوله کتاب بهره ببرند؛ اما در جاهایی که سیاه چادرها پراکنده و دور از هم هستند، دسترسی کودکان به کتاب دشوارتر بوده است. خانم صالحی در این سفر کتابداران نوجوان را راهنمایی کرد که چگونه می‌توانند بر این مشکلات فایق آیند و کتابها را هرچه بیش‌تر به دست کودکان و دوستان خود برسانند.
بنا بر گزارش ماهره صالحی اوج کار کشاورزی و مسئولیت‌های کودکان از اواخر فصل بهار تا مردادماه است و به گفته والدین در شهریورماه از حجم کارها کاسته می‌شود. با این حال فصل کوچ تا آبانماه ادامه دارد و کودکان کوچنده تازه در آبانماه دوباره در کلاس‌های درس حاضر می‌شود. کارشناسان «با من بخوان» امیدوارند این برنامه تابستانی و انس با کتاب و کتابخوانی درطول تابستان، به تداوم یادگیری این کودکان در طول سال تحصیلی کمک کند.
همچنین در آغاز تابستان افزون بر این کودکان کوچنده، ۷ دانش‌آموز در پنج دبستان روستایی نیز به عنوان کتابداران تابستانی انتخاب شده بودند تا کودکان این روستاها نیز در طی تابستان از کتابها بهره‌مند شوند.
اسامی این کتابداران نوجوان عبارتند از:
- ابوالفضل محمدی- پایه ششم
دبستان رودکی - روستای کوره دشت سفلی کوهدشت به فاصله ۱۰۰ کیلومتر از خرم آباد
مدیر دبستان: هدایت مهدی پناه
تعداد کل دانش آموزان: ۴۰ نفر
از سوی دیگر دانش آموز پایه ششم به نام ابوالفضل محمدی، تابستان سال قبل کتابدار بود که کتابها را برای اول سال تحصیلی از دست بچه های روستا جمع آوری کرده و به دبستان آورده بود. امسال هم ابوالفضل به عنوان کتابدار انتخاب شد که در طول تابستان به بچه ها کتاب امانت بدهد. امیدوارم ابوالفضل از تجربیات سال قبل خود برای امسال استفاده کند.
- فاطمه رشیدی مجد - پایه ششم
دبستان زین العابدین – روستای ده بزرگه طایی به فاصله ۵۰ کیلومتر از خرم آباد
مدیر آموزگار: آقای فرج فرخ نژاد
چند پایه: سوم، پنجم و ششم
تعداد دانش آموزان: ۵ نفر
- سنا رشیدی- پایه ششم
- آتوسا رشیدی- پایه ششم
دبستان شهید ایمانی – روستای دارباغه به فاصله ۵۵ کیلومتر از خرم آباد
مدیر آموزگار: علی محمد پیشداد
چند پایه: پیش دبستان، اول، دوم، سوم، چهارم
تعداد دانش آموزان: ۱۳ نفر
- آیدین مرادی- پایه ششم
دبستان طریق القدس- روستای پشت جویی طایی به فاصله ۴۵ کیلومتر از خرم آباد
مدیر آموزگار: علیرضا دریکوند
چند پایه: پیش دبستان تا ششم
تعداد دانش آموزان: ۱۲ نفر
- کوثر جوجه وند - پایه پنجم
- الینا سبزی زاده- پایه پنجم
دبستان حافظ ریخان ۲ – روستای ریخان ۲ به فاصله ۴۰ کیلومتر از خرم آباد
مدیر آموزگار: خداراست عالی پور
چند پایه: پیش دبستان، اول، دوم، سوم، چهارم و پنجم
تعداد دانش آموزان: ۱۶ نفر
پیشنیه برنامه «با من بخوان» در منطقه کوهدشت لرستان
برنامه «با من بخوان» در استان لرستان و در شهرستان کوهدشت از تابستان ۱۳۹۳ با پشتیبانی شماری از نیکوکاران و صندوق آموزش و توانمندسازی کودکان کار و محروم وابسته به موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان آغاز شد و در سال نخست ۱۹ مربی و بیش از ۱۳۰۰ کودک را در شماری از مدارس این شهر محروم در غرب ایران را تحت پوشش خود قرار داد.
از مهرماه ۱۳۹۴ برنامه‌ی «با من بخوان» برای سال دوم در منطقه کوهدشت آغاز به کار کرد و حدود ۱۱۰۰ دانش‌آموز در پایه‌های اول تا ششم در چهار دبستان تحت پوشش برنامه قرار گرفتند. در سال تحصیلی ۹۵-۹۶ نیز برنامه‌ی «با من بخوان» با پشتیبانی گروهی از نیکوکاران حامی برنامه برای مدارس عشایری لرستان برای سال سوم اجرا شد. در این مرحله ۴۳۰ کودک در ۲۲ مدرسه‌‌ی چندپایه تحت پوشش برنامه قرار گرفتند و ۳۵ مربی و آموزگار آموزش دیدند.
گزارش‌های ارسالی از مناطق دوردست کوهدشت، حکایت از علاقه و نوآوری آموزگاران و کودکان در اجرای برنامه‌ی «با من بخوان» و انجام فعالیت‌های مرتبط با کتابخوانی داشته است. بر اساس اطلاعات به دست آمده از بازدیدها و گزارش‌ها، ورود کتاب‌های باکیفیت به دبستان‌ها، رنگ و روی تازه‌ای به کلاس‌ها بخشیدند. بسیاری از کلاس‌ها با فعالیت‌های کودکان تزئین شدند. اجرای برنامه باعث افزایش تمرکز دانش‌آموزان شده است. کودکان هنر خوب گوش کردن را آموخته‌اند و روخوانی و روان‌خوانی‌شان تقویت شده است. با اجرای نمایش‌های پس از کتابخوانی بچه‌های خجالتی و کم‌رو راحت‌تر در جمع صحبت می کنند و این امر در رشد اجتماعی آنان موثر بوده است. با انجام کاردستی و فعالیت بعد از کتابخوانی مهارت ریزحرکتی کودکان تقویت شده است. کودکان تحت پوشش به مطالعه علاقه‌مند شده‌اند. دانش‌آموزان به یادگیری علاقه بیشتری نشان می دادند و قدرت درک کلمه‌ها و دایره‌ی واژگان آنان افزایش یافته است. از نکات جالب توجه دیگر می‌توان به امانت گرفتن کتاب توسط دانش‌آموزان اشاره کرد. با ورود کتابها به درون خانه‌ها، خواهران، برادران و والدین باسواد دانش‌آموزان از کتابها استفاده و لذت خواندن را تجربه کردند. کودکان عشایری و روستایی اینک با شادی و نشاط بیشتری راهی دبستان می‌شوند و از این رو طرح، تاثیر بسزایی در پیشرفت تحصیلی آنان داشته است.
در سال تحصیلی ۹۶-۹۷، در پی اجرای سه ساله‌ی برنامه‌ی «با من بخوان» در منطقه و با هدف رساندن عنوان‌های گسترده‌تری از کتاب‌های باکیفیت به مدرسه‌های عشایری برای برگزاری نشست‌های بلندخوانی، با پشتیبانی بنیاد یارا، یک کتابخانه‌ی کودک‌محور در شهر خرم‌آباد راه‌اندازی شد. مدرسه‌های عشایر از اعضای این کتابخانه هستند و آموزگاران این مدرسه‌ها کیف‌های کتاب را از این پایگاه می‌گیرند، با خود به مدرسه‌شان می‌برند تا نشست‌های بلندخوانی و فعالیت‌های در پیوند با کتابها را با دانش‌آموزان انجام دهند.
اینک با توجه به تجربه‌ی موفق چهارسال گذشته و با توجه به نیاز مبرم مدارس و کودکان این منطقه، کارشناسان «با من بخوان» با همراهی پشتیبانان و همکاری آموزش و پرورش برآنند تا در سال تحصیلی پیش‌رو مدارس عشایری جدیدی را در دیگر مناطق محروم این استان تحت پوشش قرار دهند.
