کودکتان را مجبور به عذرخواهی نکنید؛ به او بیاموزید چگونه این کار را از صمیم قلب انجام دهد.
«به خاطر طرز صحبت کردنت از من عذرخواهی کن»
کلمات خارج شده از دهانم مرا برای نبردی حماسی برای دست‌یابی به خواسته‌هایم آماده کردند. وقتی بالاخره دختر 6 ساله‌ام درحالی‌که اشک می‌ریخت زیر لب از من عذرخواهی کرد، تعجب کردم که آیا این ماجراها ارزشش را داشت؟ آیا با تحت فشار قرار دادنش برای اینکه بگوید «متاسفم»، چیزی به او یاد دادم؟
کارشناسان بیان می‌کنند که آنچه مهم است، صرفاً به‌زبان آوردن این کلمات نیست بلکه یادگیری پذیرش مسئولیت اشتباه است.
اریکا اندرسون[1]، مشاور حرفه‌ای در موسسه باغ التیام[2] در شهر گلن وودز، ایالت کلرادو می‌گوید: «بچه‌ها در این سن ممکن است در برابر عذرخواهی مقاومت کنند زیرا معتقدند آنها اشتباهی مرتکب نشده‌اند».
«آنها به اطمینان خاطر نیاز دارند که حتی اگر رفتار بدی داشته‌اند، خودشان بد نیستند و هنوز هم آنها را دوست دارید». با تقسیم فرآیند عذرخواهی به چند مرحله، می‌توانید به فرزندتان کمک کنید که درک کند اعمالش چگونه بر دیگران تاثیر می‌گذارد؛ بدین ترتیب او یاد می‌گیرد چه زمانی در رفتارش تجدید نظر کند.
یک قدم به عقب بردارید
فرزندتان به‌خاطر اختلاف نظر با یک دوست، از کوره در می‌رود و او را هل می‌دهد.
به جای عجله در درخواست عذرخواهی، ابتدا به کودکتان کمک کنید آرام شود. جنیفر کیرک، دکتر روانشناس در موسسه سلامت عصبی رفتاری کیرک در شهر لوییویل، ایالت کلرادو می‌گوید: «اگر به او اصرار کنید در زمانی که هنوز ناراحت است عذرخواهی کند، او چگونگی تاثیر رفتارش بر دیگران را درک نمی کند».
او با یادگیری همدلی، شروع به احساس و درک دردی می‌کند که اعمالش در دیگران ایجاد می‌کنند. یادگیری همدلی باعث پشیمانی می‌شود و به او کمک می‌کند در آینده اختلافات را به شکل بهتری مدیریت کند. اگر خشم کودک معطوف به شماست، مثل زمانی که از او می خواهید میز را بچیند و او فریاد می‌کشد، پاسخی نظیر «ما این‌گونه با هم صحبت نمی‌کنیم. همین الان عذرخواهی کن» فقط وضعیت را تشدید می‌کند و باعث می‌شود او نه به خاطر بی‌ادبی با شما، بلکه به خاطر سرزنش شدن احساس بدی کند.
دکتر کیرک پیشنهاد می‌دهد که چیزی شبیه این بگویید: «رفتار تو مرا ناراحت کرد. من دوستت دارم، اما اجازه بده چند دقیقه از هم فاصله بگیریم و بعد پیش هم برگردیم».
آنچه روی داده است را مرور کنید
هنگامی که کودکتان آرام می‌شود، می‌توانید در مورد چگونگی تاثیر رفتارش بر دیگران با او صحبت کنید. با پرسیدن سوال‌هایی در مورد احساس‌های دیگران، به او کمک کنید. دکتر کیرک پیشنهاد می‌دهد که مثلا از او بپرسید: «اگر این اتفاق برای تو می‌افتاد چه احساسی داشتی ؟» همچنین شما می‌توانید با یادآوری یک موقعیت مشابه برای خودش، به او کمک کنید. «یادته وقتی استلا سرت داد زد چقدر ناراحت شدی؟ این احساسیه که ممکنه الان سارا داشته باشه.» سپس می‌توانید با هم با استفاده از بارش مغزی روش‌های بهتری برای حل اختلاف پیدا کنید.
برای کمک به او درباره‌ی آنچه اتفاق افتاده دکتر کیریک توصیه می‌کند از فرزندتان بپرسید، «چه کار متفاوتی می‌توانی انجام دهی؟» یا «دفعه‌ی بعد چه برخوردی بهتر است؟». اگر فرزندتان از برادرش ناراحت است که اسباب بازی‌هایش را به او نداده یا آنها را وسط اتاق پرتاب کرده است، به او یادآوری کنید که دفعه بعد او می‌تواند اتاق را ترک کند یا بگوید «لطفا این کار را نکن.»
راهنمایی به‌وسیله‌ی سرمشق بودن
یکی از قوی‌ترین ابزارهای آموزشی شما، رفتار خودتان است. دکتر کیرک می‌گوید: «فرزند شما در حال تماشای رفتارتان است». اگر زمانی که کودکتان مکالمه را قطع کرد به او تشر زدید، بهتر است بگویید: «متاسفم که به شیوه‌ی بهتری پاسخ ندادم. از این به بعد، زمانی که احساس خستگی کنم یک نفس عمیق می‌کشم تا آرام شوم». این عذرخواهی مراحلی که شما سعی می‌کنید به فرزندتان بیاموزید، یعنی مسئولیت‌پذیری و ایجاد یک برنامه برای دفعه بعد را به او نشان می‌دهد. همان‌طور که او دوباره و دوباره این فرایند را به صورت عملی می‌بیند، کلمات و معنای پنهانی‌شان را درونی می‌کند.
جبران کردن
برای کودکان در این سن، اقدامات ملموس و واقعی نسبت به عذرخواهی کردن اهمیت بیشتری دارد. اگر فرزندتان دوستش را با اسم بدی صدا کرده است می‌توانید از او بپرسید: «چه کاری می‌توانی انجام دهی تا حالش بهتر شود؟» او ممکن است نقاشی کشیدن، بغل کردن یا پیشنهادِ بازی با اسباب‌بازی محبوبش را بدهد. مثلِ گفتن «متاسفم»، این رفتارها به کودک کمک می‌کنند تا مسئولیت اصلاح اشتباهات خود را به عهده بگیرد.
مطمئناً، حتی اگر شما او را به سوی یک پاسخ مناسب هدایت کنید، او هنوز هم می‌تواند از عذرخواهی خودداری کند. در این مرحله، ممکن است تصمیم بگیرید از جنگ قدرت اجتناب کنید؛ می‌دانید که فرصتی دیگر برای عذرخواهی در راه خواهد بود. اما اگر از او خواستید معذرت خواهی کند، پس از آن او را با گفتن «باید به خودت افتخار کنی که باعث شدی دوستت حال بهتری داشته باشه» تشویق کنید.
