فهرست کامل آثار برگزیده و شایسته تقدیر شورای کتاب کودک از آغاز فعالیت شورا در سال ۱۳۴۲ تا تازه‌ترین دوره داوری در سال ۱۴۰۲، به تفکیک سال و در قالب فایل‌های PDF منتشر شده و از طریق وب‌سایت شورای کتاب کودک در دسترس علاقه‌مندان، پژوهشگران، مربیان و خانواده‌ها قرار گرفته است.
این فهرست‌ها، که حاصل ارزیابی دقیق و چندلایه از سوی گروه‌های تخصصی شورا در حوزه‌های مختلف ادبیات کودک و نوجوان است، نمایانگر روند رشد کیفی، تنوع موضوعی و گسترش ژانرهای گوناگون در کتاب‌های کودک ایران طی شش دهه گذشته هستند.
تعریف کتاب‌های «برگزیده» در شورای کتاب کودک
کتاب برگزیده به اثری گفته می‌شود که:
-
کیفیت ادبی ـ اطلاعاتی (متن داستان، شعر یا غیرداستانی) آن از سوی گروه بررسی مربوطه پنج ستاره دریافت کرده باشد و در عین حال کیفیت هنری (تصویر، طراحی، صفحه‌آرایی) آن نیز حداقل سه ستاره داشته باشد.
-
یا بالعکس، کیفیت هنری آن پنج ستاره و کیفیت متن آن سه ستاره یا بیشتر باشد.
-
در مورد آثار مربوط به گروه‌های نشریات، نشر الکترونیک و خردسال نیز، کتاب باید در تمام ابعاد (ادبی، هنری، ساختاری) پنج ستاره کسب کرده باشد.
تعریف آثار «شایسته تقدیر»
در کنار آثار برگزیده، شورای کتاب کودک فهرستی از آثار شایسته تقدیر نیز منتشر می‌کند. این آثار اگرچه به مرحله نهایی انتخاب به‌عنوان برگزیده نرسیده‌اند، اما ویژگی‌هایی قابل توجه دارند که آن‌ها را از دیگر آثار متمایز می‌سازد. این ویژگی‌ها شامل:
-
مجموعه آثار یک پدیدآور پرکار که در یک سال، کتاب‌هایی با حداقل چهار ستاره تولید کرده است.
-
آثاری که به دلیل برخی نقص‌های جزئی (ویرایش، ذکر منبع و...) از ورود به فهرست برگزیده بازمانده‌اند ولی از نظر محتوا یا تصویر، پنج ستاره دارند.
-
آثاری با نگاه به موضوعات نو، دغدغه‌محور و کمتر دیده‌شده مانند مسائلی درباره اقلیت‌ها، جنسیت، افراد با نیازهای ویژه، یا موضوعات بومی و قومی.
-
کتاب‌هایی در حوزه‌های هنر، بازی، سرگرمی، فعالیت‌های بومی و گروهی که دست‌کم چهار ستاره داشته باشند.
-
ترجمه‌های خلاقانه یا بازنویسی‌های نوآورانه که با وجود کیفیت بالا، به دلیل اشکالاتی جزئی، عنوان برگزیده را دریافت نکرده‌اند.
-
آثار غیرداستانی که محتوای آن‌ها پنج ستاره است اما به دلیل کاستی‌هایی مانند نبود فهرست منابع، نمایه یا واژه‌نامه، به فهرست نهایی برگزیدگان راه نیافته‌اند.
کاربرد این فهرست‌ها برای خانواده‌ها، مربیان و پژوهشگران
فهرست‌های شورای کتاب کودک از منابع معتبر و بی‌طرفانه‌ای هستند که در انتخاب کتاب برای کودکان و نوجوانان بسیار راهگشا هستند. خانواده‌ها می‌توانند با اطمینان از کیفیت، به این کتاب‌ها مراجعه کنند؛ آموزگاران و کتابداران نیز می‌توانند برای برنامه‌ریزی مطالعاتی و ترویج کتابخوانی از آن بهره بگیرند.
علاوه بر این، پژوهشگران حوزه ادبیات کودک نیز با بررسی این فهرست‌ها می‌توانند تحولات سبک‌شناسی، موضوعات روز، و گرایش‌های فرهنگی در ادبیات کودک ایران را در طی زمان دنبال کنند.
دسترسی به فهرست‌ها
فهرست آثار برگزیده و شایسته تقدیر به تفکیک سال‌های ۱۳۴۲ تا ۱۴۰۲ در قالب فایل‌های PDF آماده شده است. این فایل‌ها در بخش پیوست در دسترس است.
