هر سال میلیون‌ها انسان در سراسر جهان، در روز ۲۸ مارس (۹ فروردین)، در ساعت بیست‌وسی دقیقه به وقت محلی، چراغ‌های خانه، فروشگاه و محل کارشان را خاموش می‌کنند تا با جنبش‌های «حفاظت از طبیعت» و بهبود شرایط زمین، اعلام همبستگی کنند. نخستین‌بار، سال ۲۰۰۷، «بنیاد جهانی طبیعت»[۱] و همکاران این سازمان جهانی در «سیدنی» یک ساعت خاموشی برای زمین را اجرا کردند تا توجه جهانیان را به تغییرهای آب‌وهوایی جلب کنند. با گذشت بیش از یک دهه، بحران اقلیمی همچنان پابرجاست و با تهدیدی دیگر همراه شده: از میان رفتن پُرشتاب گونه‌های زیستی و طبیعت.
سامانه‌های طبیعی برای آینده ما حیاتی هستند، با این همه، شتاب از میان رفتن طبیعت در پنجاه سال گذشته، در تاریخ انسان بی‌نظیر بوده است. طبیعت نه‌تنها هوا، آب و غذای پاکیزه را برای ما فراهم می‌کند، بلکه نیرومندترین متحد ما برای مبارزه علیه تغییرهای آب‌وهوایی است. حفاظت از طبیعت یکی از سریع‌ترین، قوی‌ترین و به صرفه‌ترین راه‌ِحل‌ها در برابر بحران اقلیمی است.
هدف جنبش «ساعت زمین» آغاز گفت‌وگوی جهانی درباره‌ی حفاظت از طبیعت، نه‌تنها برای مبارزه با بحرانِ تغییرهای آب‌وهوایی است، بلکه برای سلامتی، خوش‌بختی، کامیابی و حتی بقای انسان بازگو شده.
ما انسان‌ها در جهانی به‌هم پیوسته زندگی می‌کنیم؛ هر کنش ما بر وضعیت زیستی پیرامون‌مان تأثیر می‌گذارد، و این تاثیرگذاری به شکلی فزاینده آسیب‌زا شده است. تقاضای رو به فزونی برای فراوری غذا و انرژی، سبب شده است وضعیّت آب‌وهوایی با شتابی بیش‌تر از پیش‌بینی‌ها دگرگون شود. این زیاده‌خواهی‌ها به بهای از دست‌دادن حیات وحش، زیستگاه‌های طبیعی و زندگی انسان‌ها در سراسر زمین می‌انجامد.
ساعت زمین یکی از جنبش‌های بنیادی محیط زیستی است که میلیون‌ها نفر در بیش از ۱۸۰ کشور جهان با آن همراهی می‌کنند. این جنبش با برجسته‌سازی توانایی مردم، به پیشبرد تصویب قانون‌های پشتیبانی از محیط زیست کمک کرده است. امسال نیز همانند سال‌های گذشته، روز شنبه ۲۸ مارچ ۲۰۲۰ (۹ فروردین ۱۳۹۸) ساعت بیست‌وسی دقیقه، یک‌بار دیگر این حرکت هماهنگ جهانی انجام می‌شود.
همزمان با ساعت زمین، میلیون‌ها انسان در سراسر جهان برای نشان دادن تعهدشان به حفاظت از طبیعت، به مدت یک ساعت، چراغ‌هایشان را خاموش می‌کنند. در این یک ساعت همه باهم نشان می‌دهیم برای حفاظت از حیات وحش و جنگل‌ها ایستاده‌ایم، از رودخانه‌ها و اقیانوس‌ها پشتیبانی می‌کنیم، از فعالیّت‌های پایه‌ای که انجام شدن آن‌ها برای مهار تغییرهای آب‌وهوایی ضروری است، پشتیبانی می‌کنیم.
اگر فرصت بدهیم وضعیت زیستی به حال عادی بازگردد، محیط زیست انعطاف‌پذیر است و این توانایی را برای بازگشت دارد.
چگونه خاموشی چراغ‌ها به حفاظت از زمین کمک می‌کند؟
همه چیز به عزم ما وابسته است
یکی از رایج‌ترین پرسش‌ها درباره‌ی ساعت زمین این است که چگونه با شصت دقیقه خاموشی، آن‌هم یک‌بار در سال، به بحران اقلیمی و از دست دادن شمار نگران‌کننده‌ای از گونه‌های زیستی زمین می‌توان کمک کرد؟
پرسش خوبی است و پاسخ آن با یک واژه به‌خوبی بازگو می‌شود: «عزم». همه چیز به عزم ما وابسته است.
هر کُنش کارساز با حرکتی هدفمند آغاز می‌شود. چگونه شور و علاقه‌تان را در راستای فرصت‌های کنشگری موجود به‌کار می‌توانید بگیرید. هنگامی‌که به نتیجه رسیدید و آن‌چه را می‌خواهید و می‌توانید انجام دهید کشف کردید، دیگران را نیز به کنشگری فرابخوانید.
ساعت زمین فرصتی برای اندیشیدن درباره‌ی هدف‌های کنشگری است. شاید در این یک ساعت درباره‌ی این که چگونه گروه‌هایی از انسان‌های گوناگون را گردهم آورید، فضایی برای تبادل اندیشه فراهم کنید و شبکه ارتباط‌های نو پدید بیاورید، بیاندیشید.
یا شاید درباره‌ی گام‌هایی که تا کنون برای حفاظت از زمین برداشته‌اید، بیاندیشید و هدف‌های نو برای ماه‌های آینده در نظر بگیرید. این یک ساعت فرصتی برای اندیشیدن گروهی درباره‌ی این موضوع است که هر یک از ما چه نقشی در جنبش حفاظت از زمین داریم، فعالیّت‌های ما چگونه فعالیّت کنشگران دیگر را کامل می‌کند، یا روند فعالیّت آن‌ها را هموارتر می‌سازد. این اندیشیدن گروهی در درازمدت به توان‌بخشی و پایداری جنبش کمک می‌کند.
در این یک ساعت از خودتان بپرسید:
- در سال گذشته چه فعالیّت‌هایی برای استواری تعهدم به مبارزه با بحران تغییرهای آب‌وهوایی و حفاظت از حیات زمین انجام داده‌ام؟
- چه چیزهایی به من انگیزه می‌دهند و چگونه شور و اشتیاقم را به یک فعالیت عملی پیوند بزنم؟
- چه گام‌های عملی در ماه آینده برای پشتیبانی از جنبش‌های پشتیبان زمین می‌توانم بردارم؟ در سال آینده چه‌طور؟
- چه کسانی را می‌شناسم که اندیشهٔ متفاوتی دارند؟ چگونه ارزش‌های این افراد را بهتر می‌توانم بشناسم و برای فراخواندن آن‌ها برای پیوستن به جنبش مبارزه با تغییرهای آب‌وهوایی و حفاظت از زمین، چه راه‌هایی هست؟
- چگونه در اجتماعی که من عضوی از آن هستم، دگرگونی‌های گسترده می‌توان پدید آورد؟ نقش من در پشتیبانی از اجتماع برای پیشبرد دگرگونی چیست؟
کنش هدفمند و عزم واقعی برای دگرگونی، ما را در روند درست برای دستیابی به آیندهٔ عادلانه و ایمن قرار می‌دهد. از این رو، هرچند، یک ساعت خاموشی چراغ‌ها تأثیر چندانی بر انباشت گازهای گلخانه‌ای (که سبب گرمایش زمین می‌شوند) در جو زمین ندارد، یا کمکی به استخراج نشدن سوخت‌های فسیلی نمی‌کند، به ما فرصتی می‌دهد تا دربارهٔ این مسائل بیاندیشیم و به فعالیّت‌هایی که وضعیّت زمین را بهبود می‌بخشند، فکر کنیم.
پی‌نوشت:
- World Wide Fund for Nature
