«وینی پو» (Winnie-the-Pooh) نام پویانمایی معروفی است که بر اساس داستانی با همین نام، نوشته‌ی آلن الکساندر میلن، ساخته شده است. کتاب «وینی پو» اولین بار در اکتبر سال 1926 در انگلیس منتشر شد و پس از آن میلن «وینی پو» را با دو کتاب دیگر به نام‌های «حالا ما 6نفریم» و «خانه‌ی مخفی پو» ادامه داد. تصویرگر این سه کتاب «ای. اچ. شپرد» بود. به دلیل منحصربه فرد بودن تصویرگری این داستان‌ها، از کارهای او به عنوان شاهکارهای تصویرگری کتاب کودکان یاد می‌شود. این سه کتاب خیلی زود مورد استقبال خوانندگان مختلف در سراسر دنیا به ویژه کودکان قرار گرفت، به طوری که تا سال 1994، به 25 زبان زنده‌ی دنیا ترجمه شدند و بیش از 20 میلیون نسخه از آن‌ها فروخته شد.
تصویرالن الکساندر میلن، نویسنده‌ی کتاب وینی پو
محبوبیت این مجموعه کتاب به جایی رسید که در سال 1977، والت دیزنی، مالک شرکت بزرگ تولید پویانمایی دیزنی، اولین پویانمایی این داستان‌ها را به نام «ماجراهای وینی پو» تولید و منتشر کرد. این پویانمایی هم با استقبال جهانی روبرو شد، به طوری که پس از یک سال که از انتشار این اثر پویانمایی گذشته بود، مخاطب‌ها شخصیت «وینی پو» را جذاب‌ترین شخصیت‌های کارتونی شرکت دیزنی می‌دانستند، حتی محبوب‌تر از میکی ماوس!
خلاصه‌ی داستان
کریستوفر رابین پسر بچه‌ای است که جانوران عروسکی بامزه‌ای دارد. این جانوران هر کدام دنیای داستانی خود را دارند. خرس عروسکی کوچک و بانمکی به نام «وینی» محور ماجراهایی است که برای این عروسک‌ها رخ می‌دهد. این جانوران بسیار به هم نزدیک و با هم مهربان هستند. ویژگی‌های شخصیتی هر یک از آن‌ها سبب می‌شود که ماجراهایی ویژه برای هرکدام از آن‌ها رخ بدهد که عروسک‌های دیگر را هم درگیر می‌کند.
مهم‌ترین شخصیت این داستان، «وینی» است، خرس عروسکی کوچکی که علاقه‌ی بسیاری به عسل دارد. این علاقه‌ی افراطی سبب بروز مشکلات فراوانی برای او و دوستانش می‌شود.
شخصیت بعدی، «پیگلت» است. پیگلت یک خوک کوچک خجالتی است که لکنت زبان دارد. پیگلت با وجود جثه‌‌ی کوچکش، می‌تواند بر ترس‌هایش غلبه کند. او تلاش می‌کند شجاع باشد.
شخصیت سوم این داستان، «تیگر» است. تیگر بسیار پر جنب و جوش است و همیشه در حال جهیدن و فعالیت است. این فعالیت‌ها منجر به خرابکاری‌هایی می‌شود که روند داستان را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
شخصیت بعدی داستان، الاغی منزوی و بدبین به نام «ایور» است. ایور آرام حرف می‌زند و کم انرژی است. ایور دمی دراز دارد که انتهایش یک پاپیون صورتی رنگ بسته شده است. او دمش را خیلی دوست دارد، اما همیشه دمش از بدنش جدا می‌شود و آن را گم می‌کند. کریستوفر همواره دم ایور را با پونز به پشتش وصل می‌کند. او خانه‌ای چوبی دارد که پو و پیگلت آن را برایش ساخته‌اند. خانه‌ای که مرتب خراب می‌شود (تقریبا بیشتر اوقات تیگر آن را خراب می‌کند) و ایور دوباره آن را می‌سازد.
شخصیت بعدی داستان وینی پو، «رابیت» است. رابیت یک خرگوش مسئولیت‌پذیر و عمل‌گرا است و خودش فکر می‌کند که باهوش‌ترین جانور جنگل است.
«جغد» از دیگر شخصیت‌های داستان است که از دیگران بیشتر فکر می‌کند و باور دارد که از رابیت باهوش‌تر است. او همیشه دوست دارد درمورد هر موضوعی ابراز عقیده کند.
«کانگا»، یک کانگورو است که با فرزندش، روو کوچولو، زندگی می‌کند. کانگا حس مادرانه‌ی بسیار قوی‌ای دارد و به رفتارهای فرزندش حساس است.
کریستوفر رابین تنها شخصیت انسانی داستان، کودکی خوش‌رو، دلسوز، ماجراجو و خلاق است. در بخش آخر کتاب، کریستوفر رابین آن‌قدر بزرگ شده که باید به مدرسه برود و جانوران جنگل برایش مهمانی خداحافظی می‌گیرند.
شرح اختلالات روانی شخصیت های داستان وینی پو
داستان‌ها معمولا با ایجاد گره برای شخصیت‌های داستان و سپس گشایش آن گره‌ها پیش می‌روند. قهرمان‌های داستان معمولا در دو راهی‌هایی قرار می‌گیرد که باید میان شخصیت جبری خود، که پر از ترس یا ناامیدی و یا ماجراجویی و ...است، و انجام کار درست، هرچند برخلاف جبر شخصیت و زمان و مکان او باشد، انتخاب کند و راه درست را در پیش بگیرد. وجود اختلال روانی در شخصیت/شخصیت‌های داستان به دو روش، به پیش‌برد داستان کمک می‌کند؛ 1) این اختلال می‌تواند گره داستانی ایجاد کند. برای مثال شخصیتی که از نظر روانی اختلال شخصیت ضد اجتماعی دارد، ممکن است مرتکب جرائمی مانند قتل شود و این اتفاق به عنوان گره داستان مسیر زندگی‌اش را تغییر دهد. 2) از سویی برخورد شخصیت داستان با اتفاقی مانند قتل، داستان را پیش می‌برد. طبیعی است فردی که دچار اختلال شخصیتی مانند شخصیت ضداجتماعی است، نسبت به فردی که از سلامت روانی برخوردار است، واکنش های متفاوت‌تری نسبت به یک موضوع دارد و این دو ویژگی به متفاوت شدن داستان کمک می‌کند.
در داستان «وینی پو»، شخصیت‌ها هر کدام نماد یک اختلال مشخص روانی هستند و این اختلالات معمولا سبب ایجاد دردسر برای آن‌ها و یا واکنش های مختلف نسبت به یک اتفاق می‌شود.
وینی؛ اختلال کنترل تکانه (Impulse control disorder)
طبق تعریف کتاب آسیب شناسی روانی DSM-5، اختلال کنترل تکانه، ناتوانی در مقاومت دربرابر یک تکانه (عامل تحریک کننده) یا تمایل به انجام اقدامی است که آشکارا برای دیگران یا خود فرد خطرناک است. در داستان «وینی پو»، وینی به شکل بیمارگونه‌ای به عسل عشق می‌ورزد. به طوری که وقتی چشمش به کندو یا ظرف عسل می‌افتد، هیچ چیزی نمی تواند مانع رفتن او به سوی آن شود. این ناتوانی در کنترل تکانه، همواره برای او و دوستانش دردسرهای فراوانی ایجاد می‌کند. با این حال وینی درس عبرت نمی‌گیرد و دوباره و چندباره این کارها را تکرار می‌کند. این اختلال، سبب می‌شود که شخصیت دوست‌داشتنی وینی، در چشم مخاطب ضعیف به نظر برسد و کودکی که این داستان را می‌خواند در ناخودآگاه خود همواره از وینی می‌خواهد که در مقابل وسوسه‌ی عسل مقاومت کند تا دوباره خود و دیگران را به دردسری تازه نیاندازد. بنابراین در این داستان، کودک از راه شخصیت وینی، با اختلال کنترل تکانه(ICD) آشنا می‌شود. این آشنایی سبب می‌شود مخاطب به فکر پیدا کردن تکانه‌های دردسرساز زندگی خود بیافتد. برای مثال کودک یا نوجوانی که به خاطر استفاده بیش از حد از اینترنت، از درس و روابط اجتماعی مناسب عقب افتاده است، متوجه می‌شود که باید نسبت به این تمایل شدید مقاومت کند تا دردسرهای او بیشتر و بیشتر نشود.
پیگلت؛ اختلال اضطراب فراگیر ( Generalized Anxiety Disorder)
اختلال اضطراب فراگیر، نوعی اختلال اضطرابی است که به با نگرانی بیش از اندازه و نامعقول در مورد رخ‌دادها و فعالیت‌های روزمره تعریف می‌شود. این اختلال ممکن است با حملات پانیک، حمله‌ی حاد شدید اضطراب همراه با احساس مرگ آنی، همراه باشد که نشانه‌های آن تپش قلب، عرق‌کردن، احساس تنگی نفس و فشردگی در قفسهٔ سینه، احساس از دست‌دادن تعادل یا گیجی است. پیگلت در داستان «وینی پو»، دارای اختلال اضطراب فراگیر است. او همیشه نگران است و نسبت به رخدادهای طبیعی، واکنش های اضطرابی شدیدی نشان می‌دهد. واکنش‌های پر از ترس او با شرایطی که سبب اضطرابش شده تناسبی ندارد و بسیار اغراق‌آمیز است. در برخی از صحنه‌های داستان، پیگلت از ترس، دچار حمله‌ی پانیک می‌شود اما با این حال در موارد بسیاری، وقتی که دوستانش دچار دردسر می شوند، او بر ترس‌های خود، هرچند بسیار شدید و غیرقابل کنترل باشد، به سختی غلبه می‌کند و نسبت به شخصیت جبری خود عصیان می‌کند.
تیگر؛ ADHD (کمبود تمرکز ناشی از بیش فعالی)
ADHD یک اختلال رفتاری رشدی است. فرد مبتلا، توانایی دقّت و تمرکز بر روی یک موضوع را ندارد، یادگیری در او کند است و همچنین فعالیت بدنی بسیار زیادی دارد. تیگر در داستان وینی پو، یک دم فنری دارد که معمولا برای حرکت روی آن جهش می‌زند. همچنین بدن انعطاف‌پذیرش به او کمک می‌کند که در همه‌ی لحظات در حال حرکت و جست‌وخیز باشد. او آشکارا بیش فعال است و این بیش فعالی سبب می‌شود نسبت به موضوعات مختلف تمرکز کافی نداشته باشد و حتی زمانی که می‌خواهد به دوستان خود کمک کند، دردسر آن‌ها را بیشتر می‌کند. در داستان، تیگر در موقعیت‌هایی قرار می‌گیرد که مخاطب متوجه می‌شود که اگر او به جای عجله، آرامش خود را حفظ کند، بهتر می‌تواند کارهای خود را انجام بدهد.
ایور؛ افسردگی (Depression)
افسردگی، اختلالی است که دو مشخصه‌ی اصلی دارد؛ حالت خُلقِ پایین در وضعیت‌ها و موقعیت‌های مختلف و بی‌علاقگی به انجام فعالیت‌ها برای حداقل دو هفته. فعالیت‌هایی که قبلاً برای فرد، لذت‌بخش بوده است. افسردگی، معمولاً همراه با نشانه‌هایی مانند عدم اعتمادبه نفس، اختلالات خواب، اختلالات خوردن، خستگی، بی‌حالی و احساس دردِ بدون دلیل است. در داستان وینی پو، ایور همه‌ی این ویژگی‌ها را دارد. خسته و بی‌حال و ناامید و کم‌انرژی است. اغلب شخصیت منفعلی دارد و کارهای دیگران سبب ایجاد مشکل در زندگی او می‌شود. مثلا دمش بارها بر اثر جست‌وخیزهای تیگر یا کارهایی که وینی و دیگران انجام می‌دهند، جدا می‌شود و یا خانه‌اش مرتب خراب می‌شود. او از حل مشکلات دیگران اجتناب می‌کند اما همین مشکلات و دردسرهای دیگران زندگی او را ناخواسته تحت تاثیر قرار می‌دهد. مخاطب با دیدن و دنبال کردن شخصیت ایور درمی‌یابد که اگر انسان نسبت به رخدادهای پیرامون خود واکنش فعال نداشته باشد، این رخ‌دادها، ناخواسته آثار خود را بر او و زندگی‌اش می‌گذارند.
رابیت، اختلال وسواس اجباری(OCD)
اختلال وسواسی-اجباری یک اختلال اضطرابی مزمن است که با اشتغال ذهنی مفرط در مورد نظم و ترتیب و امور جزئی تعریف می‌شود. فردی که دچار این اختلال است در موارد خاصی بسیار کمال طلب است و این کمال طلبی افراطی سبب آزار او و اطرافیانش می‌شود. برای مثال فرد به چینش وسایل روی میز یا کمد حساس است و همیشه سعی می‌کند این چینش کم‌ترین تغییر را از حالت دلخواه او داشته باشد. در داستان وینی پو، رابیت دچار OCD است. او به قرار دادن وسایل روی میز یا کمدش حساس است. به نظافت اهمیت زیادی می‌دهد و با افراد تازه وارد بسیار با احتیاط رفتار می‌کند. چون حس می‌کند این افراد ممکن است نظم کمال گرایانه‌ی خانه و زندگی او را به هم بزنند. بنابراین در ابتدا نامهربان به نظر می‌رسد که با شخصیت‌های دیگر داستان همراهی نمی‌کند اما در ادامه و وقتی اطمینانش جلب می‌شود که افراد تازه وارد، مانند کانگا و فرزندش، کاری با نظم ایده‌آل زندگی‌اش ندارند، با آن‌ها مهربان و دلسوز است.
جغد؛ خوانش پریشی(Dyslexia) و نوشتارپریشی
خوانش پریشی اختلالی است که در آن فرد از درک درست مطالبی که می‌خواند ناتوان است. این افراد نمی‌توانند مطالبی را که از روی کتاب می‌خوانند در ذهن خود به درستی پردازش کنند. نوشتار پریشی نیز اختلالی است که در آن فرد قادر به نوشتن درست کلمات و حروف بر روی صفحه نیست. جغد در داستان وینی پو، اغلب نمی‌تواند از روی برگه‌ها بخواند و تظاهر به فهمیدن مطالب‌شان می‌کند و از سویی هنگام نوشتن، از راست به چپ می‌نویسد و نوشته‌هایش همه نامفهوم و مبهم است. او برای بهتر نوشتن به جای استفاده از بال‌هایش (که حکم دستانش را دارد)، از پنجه‌هایش استفاده می‌کند.
نمونه‌ای از نوشتار جغد که املای کلمه‌ی Tale (به معنی دم) را اشتباه نوشته است.
کانگا؛ اختلال مادر کنترل‌گر (Controlling mother disorder)
در این اختلال، مادر تلاش می‌کند، فرزند خود را کنترل کند. مادری که دچار این اختلال است، در واقع دچار نوعی اختلال اضطرابی است. مادر از اینکه فرزند خود را به حال خود رها کند، مثلا به او اجازه دهد از خانه خارج و با افراد جدید آشنا شود، بسیار می‌ترسد و سعی می‌کند او را در محیطی قرار دهد که بتواند بر کارهایش تسلط داشته باشد. این کار از اضطراب او می‌کاهد. این نوع رفتار در بسیاری از مادرانی که دچار این اختلال هستند به ظاهر منطقی است. آن‌ها با بیان خطراتی که در جامعه برای بچه‌ها وجود دارد، رفتارهای سلطه گرانه‌ی خود را توجیه می‌کنند. در داستان وینی پو، کانگا از اینکه فرزند کوچکش از خانه خارج شود یا با دیگران معاشرت کند بسیار نگران است. او هنگامی که فرزند خود را در کنارش می‌بیند احساس آرامش می‌کند و وقتی فرزندش از او دور می شود دچار اضطراب شدید می‌شود. انتخاب کانگورو برای مادری که دچار این اختلال است بسیار هنرمندانه است. چرا که کانگوروها از جانورانی هستند که می‌توانند فرزند خود را در تمام طول روز در کیسه‌ی خود نگه دارند و به او اجازه‌ی خروج ندهند. در واقع رابطه‌ی کانگورو با فرزندش نزدیک‌ترین رابطه‌ی جسمی مادر و فرزند در بین جانداران است.
جمع‌بندی
داستان «وینی پو»، یکی از مشهورترین داستانهای کودکان است که به دلیل پرداخت داستانی و همچنین معانی‌اش، حتی بزرگسالان هم از آن استقبال کرده‌اند. طنز شیرین و ساده‌ی این کتاب توانسته از این کتاب اثری ماندگار بسازد. نکته‌ی مهم در این داستان، بازنمایی زیست طبیعی در کنار بازنمایی اختلالات روانی است. در ماجراهایی که برای هر یک از شخصیت‌های این داستان رخ می‌دهد، اختلالی که دارند مورد چالش قرار می گیرد و این شخصیت‌ها با تعدیل خواسته‌ها یا ترس‌هایشان مسائلی را که برایشان پیش آمده حل می‌کنند. برای مثال خود وینی، رفته رفته می‌آموزد که اختلال کنترل تکانه را در خود بهبود دهد تا دچار مشکلات ناشی از تمایل بی‌حد و اندازه‌اش به عسل نشود. در این‌جا تجربیات تلخ گذشته به وینی یک هوشیاری می‌دهد که بتواند با اختیار در مقابل خواسته‌ی بیمارگونه‌ی خود بایستد. بیگلت نیز در هر اتفاقی که در داستان رخ می‌دهد، دچار ترس و اضطراب شدید می‌شود و این ترس و اضطراب مانع تفکر درست درباره‌ی مشکلاتش می‌شود. در طی حوادثی که برایش پیش می‌آید، کم کم متوجه می‌شود که بسیاری از مواردی که از آن‌ها می‌ترسیده است، ترس واقعی نداشته‌اند و باید در مورد ترس‌هایش تجدید نظر کند. شخصیت ایور هم که در داستان یک شخصیت افسرده است و تمایل زیادی به تنهایی دارد، به تدریج می‌آموزد که زندگی سالم و طبیعی از راه ارتباط سازنده با دیگران است و بهتر است با وجود دشواری همراهی با دیگران، به این کار تن دهد.
دیگر شخصیت‌ها هم در روند داستان در واقع نه با دردسرهای خارجی، بلکه با مشکلاتی دست و پنجه نرم می‌کنند که اختلالات روانی برایشان ایجاد می‌کند و پس از گذشتن از بحران، به درک عمیق‌تری نسبت به اختلال و همچنین توانایی خود می‌رسند.
بازنمایی اختلالات روانی، در کتاب‌های داستان و ساخت پویانمایی و فیلم سینمایی بر اساس این داستان‌ها، می‌تواند همه‌ی افراد را به ویژه کودکان با ویژگی‌های رفتاری افراد دچار این اختلالات آشنا کند. همچنین به همه‌ی ما گوشزد می‌کند که زندگی طبیعی یعنی تعامل با افرادی که دارای این اختلالات هستند. این تعامل نباید به گونه‌ای باشد که بخواهیم این افراد را حذف کنیم بلکه با شناخت کاستی‌های شخصیتی این افراد، سعی کنیم رفتارمان را نسبت به آن‌ها تنظیم کنیم. از سویی اگر خودمان به چنین اختلالاتی دچار هستیم، علاوه بر پیگیری درمان، ابتدا وجود آن‌ها را بپذیریم و سپس تلاش کنیم اثرشان را در روابط و زندگی خود کم‌رنگ نماییم.
