هنگامی که سارا به کلاس اول رفت، معلمش شروع به آموزش خواندن به او و همکلاسی‌هایش کرد. پدر و مادر سارا هنگامی که دریافتند سارا در یادگیری با مشکلات فراوانی روبرو است واقعا متعجب شدند. سارا بچه ای باهوش و علاقمند به یادگیری بود و در نتیجه، والدین او تصور می کرند که او به سادگی، خواندن و نوشتن را خواهد آموخت. اما اینگونه نشد. او نمی توانست حروف را تشخیص بدهد و یا آنها را با هم ترکیب کرده و کلمه بسازد.
مشکلات سارا در کلاس دوم نیز ادامه داشت. او هنوز نمی توانست بخواند، بعلاوه در نوشتن نیز مشکلات جدی داشت. مسئولین مدرسه، مادر سارا را فراخواندند تا از او برای سنجش و ارزیابی سارا جهت یافتن مشکل اجازه بگیرند، مادر سارا هم با این مسئله موافقت کرد. مدرسه، بررسی جامعی انجام داد و به این نتیجه رسید که سارا ناتوانی در یادگیری (Learning Disability – LD) دارد. پس از آن، سارا سریعاً شروع به دریافت کمک های خاص نمود. سارا هنوز هم کمک‌های ویژه دریافت می کند. او هر روز با کمک یک کارشناس خواندن و معلم مخصوص به یادگیری می پردازد. او اکنون در کلاس چهارم است، و واقعا پیشرفت قابل توجهی داشته است. او سخت در تلاش است تا توانایی خواندن و نوشتن خود را به سطح کودکان هم سن خود برساند. با کمک مدرسه، او به خوبی در حال یادگیری و پیشرفت است.
ناتوانی در یادگیری چیست؟
ناتوانی در یادگیری، واژه ای عمومی است که انواع خاصی از مشکلات یادگیری را توصیف می کند. ناتوانی در یادگیری می تواند سبب شود یک نفر در یادگیری و مهارت‌های مشخص دیگری با مشکل مواجه شود. مهارت‌هایی که غالبا تحت تاثیر این ناتوانی قرار می گیرند، عبارتند از: خواندن، نوشتن، شنیدن، صحبت‌کردن، استدلال و درک ریاضیات.
ناتوانی در یادگیری (LD) بین افراد مختلف، یکسان نیست. مشکلات یادگیری یک شخص مبتلا به LD ممکن است با مشکلات یادگیری شخص دیگر مبتلا به LD کاملا متفاوت باشد. در مثال ما، سارا، در خواندن و نوشتن با مشکل مواجه بود. شخص دیگر مبتلا به LD ممکن است در درک ریاضیات مشکل داشته باشد. فرد دیگری ممکن است همه این مشکلات را داشته باشد، بعلاوه در درک صحبت‌های دیگران نیز با مشکل مواجه باشد.
پژوهشگران معتقدند ناتوانی در یادگیری، بعلت اختلاف در نحوه عملکرد مغز و نحوه پردازش اطلاعات در مغز است. کودکان مبتلا به ناتوانی در یادگیری «کندذهن» یا «تنبل» نیستند. در حقیقت، آنها معمولا هوشی در حد متوسط و یا حتی بالاتر از متوسط دارند. تنها مغز آنها، اطلاعات را به نحو دیگری پردازش می کند.
برای مقابله با ناتوانی در یادگیری، «دارویی» وجود ندارد. این مسئله، در کل طول عمر همراه با فرد خواهد بود. اگرچه کودکان مبتلا، می توانند کارآیی‌های بالایی داشته باشند و نحوه غلبه بر ناتوانی در یادگیری را بیاموزند. با کمک هایی صحیح و به موقع، کودکان مبتلا به LD می توانند با موفقیت به یادگیری بپردازند.
ناتوانی در یادگیری، تا چه اندازه شایع است؟
بسیار شایع است! از هر ۵ نفر در آمریکا، یک نفر به ناتوانی در یادگیری مبتلا است. حدود ۳ میلیون کودک (۶ تا ۲۱ سال) به نوعی از ناتوانی در یادگیری مبتلا هستند و در مدارس، تحت آموزش‌های خاص قرار می گیرند. در حقیقت، بیش از نیمی از تمامی کودکانی که تحت آموزش‌های مخصوص قرار می گیرند، به ناتوانی در یادگیری مبتلا هستند.
نشانه های ناتوانی در یادگیری چیست؟
نشانه های واحدی که مشخص کند یک نفر به ناتوانی در یادگیری مبتلاست وجود ندارد. برای شناسایی این ناتوانی ها کارشناسان به بررسی اختلاف میان میزان کارایی کودک در مدرسه و کارایی که کودک می تواند با توجه به هوش و یا توانایی‌هایش در مدرسه داشته باشد، می پردازند. افزون بر این عموماً سرنخ ها و شواهدی وجود دارد که می تواند نشانگر ناتوانی کودک در یادگیری باشد. تعدادی از این سرنخ ها در ادامه مطلب آورده شده است. بیشتر این شواهد به تکالیف مدارس ابتدایی وابسته است، چون ناتوانی در یادگیری بیشتر در دبستان‌ها شناسایی می شود. ممکن است یک کودک تمامی این نشانه‌ها را نداشته باشد، حتی بیشتر آنها را بروز ندهد. اما اگر کودکی تعدادی از این نشانه‌ها را در خود دارد، آنگاه والدین و معلمان می بایست احتمال ابتلای کودک به ناتوانی در یادگیری را در نظر بگیرند.
اگر کودکی به ناتوانی در یادگیری مبتلا باشد:
- ممکن است در یادگیری حروف الفبا، کلمات ریتمیک و ایجاد ارتباط میان کلمات و اصواتشان مشکل داشته باشد.
- ممکن است در هنگام بلندخوانی، اشتباهات زیادی داشته باشد و مرتبا متن را تکرار کرده و یا توقف کند.
- ممکن است معنی آنچه را که می خواند، متوجه نشود.
- ممکن است با املای کلمات، مشکل جدی داشته باشد.
- ممکن است دست خط بسیار بدی داشته باشد و یا خودکار و مداد را بطرزی ناشیانه در دست بگیرد.
- ممکن است در نگاشتن نظراتش، مشکل داشته باشد.
- ممکن است دیر شروع به صحبت کند و دامنه واژگانش محدود باشد.
- ممکن است در به خاطر سپردن اصوات حروف و یا درک اختلاف های کوچک بین تلفظ واژه ها، مشکل داشته باشد.
- ممکن است در درک لطیفه‌ها، داستان‌های مصور و طعنه‌ها مشکل داشته باشد.
- ممکن است در دنبال کردن دستورالعمل‌ها مشکل داشته باشد.
- ممکن است در ادا کردن واژه ها مشکل داشته باشد و یا به جای واژه مورد نظر، از کلمه‌ای استفاده کند که تلفظ مشابهی دارد.
- ممکن است در سازماندهی آن چه که می خواهد بیان کند مشکل داشته باشد و یا نتواند کلمه‌ای را که برای نوشتن و یا مکالمه احتیاج دارد، بخاطر آورد.
- ممکن است نتواند قوانین رایج مکالمه را رعایت کند، مثلا تناوب و نظم گفتن و شنیدن را رعایت نکند و یا به شنونده، بیش از حد نزدیک شود.
- ممکن است علامت‌های ریاضی را با هم اشتباه بگیرد و یا اعداد را اشتباه بخواند.
- ممکن است نتواند یک داستان را دوباره به ترتیب (آنچه در ابتدای داستان رخ داد، سپس بخش میانی و در نهایت بخش پایانی) تعریف کند
- ممکن است نداند یک تکلیف را از کجا آغاز کند و یا در مرحله بعد، چه کاری را انجام دهد.
اگر کودکی با مشکلات غیر منتظره ای در خواندن، نوشتن، گوش دادن، صحبت کردن و یا یادگیری ریاضیات مواجه باشد، شاید لازم باشد که والدین و معلمان، بررسی بیشتری در مورد وی انجام دهند. همین بررسی‌ها می‌تواند در مورد کودکانی هم که در انجام هر کدام از این مهارت‌ها، تلاش بیش از اندازه‌ای می کنند، صورت پذیرد. ممکن است لازم باشد کودک تحت معاینه قرار گیرد تا مشخص شود که آیا وی به ناتوانی در یادگیری مبتلاست یا خیر.
نقش مدارس در ناتوانی کودک چیست؟
ناتوانی در یادگیری معمولا زمانی تشخیص داده می شود که کودک به سن مدرسه می رسد. این بدان سبب است که مدرسه بر روی بسیاری از مسائلی تمرکز می کند که شاید برای کودک مشکل باشد – خواندن، نوشتن، ریاضیات، گوش دادن، صحبت کردن، استدلال. در این زمان است که معلمان و والدین پی می برند یادگیری کودک، در حد انتظار نیست. ممکن است مدرسه به ارزیابی کودک بپردازد تا علت را دریابد. ممکن است والدین هم خواهان این بررسی باشند. با کار سخت و کمک صحیح، یادگیری کودکان مبتلا به LD می تواند ساده‌تر و موفقیت‌آمیزتر باشد.
تغییرات و یا پشتیبانی‌های خاص در کلاس درس (که همسان‌سازی نیز نامیده می شود)، می تواند برای بسیاری از کودکان مبتلا به LD کمک موثری باشد. تعدادی از این همسان‌سازی‌ها در بخش «نکاتی برای معلمان» آورده شده است .تکنولوژی‌های جدید و مواد کمک‌درسی نیز می توانند به کمک این دانش‌آموزان بیایند. این وسایل کمک‌آموزشی می‌تواند از وسایلی چون «ضبط صوت» تا «ماشین‌های خواندن» (که کتاب‌ها را با صدای بلند می خوانند) و یا سیستم‌های تشخیص صدا (که دانش‌آموز را قادر می سازند با صحبت کردن با کامپیوتر «بنویسد») را دربر‌گیرد.
نکاتی برای والدین:
- اطلاعات خود را در مورد LD افزایش دهید. هر چه بیشتر بدانید، بیشتر می توانید به خود و کودکتان کمک کنید.
- هنگامی که کودکتان، مهارتی را به درستی فرا می گیرد او را تحسین کنید. کودکان مبتلا به LD غالبا توانایی‌های بسیار خوبی در زمینه‌های مختلف دارند. کارهایی را که کودکتان از انجام آنها لذت بیشتری می برد (مانند شرکت در کلاس‌های مختلف، بازی فوتبال، و یا کار با کامپیوتر) بیابید. فرصت‌های فراوانی را در اختیار کودکتان قرار دهید تا توانایی‌ها و استعدادهایش را بروز دهد.
- روش‌هایی را که کودکتان از آن طریق، بیشتر یاد می گیرد بیابید. کودک شما از چه طریقی بهتر می‌آموزد، شمردن با انگشتان و کار با دست، نگاه کردن یا گوش دادن؟ به او کمک کنید تا از طریق روش‌هایی که در آنها مهارت بیشتری دارد، به یادگیری بپردازد.
- اجازه دهید کودک در کارهای روزمره خانه به شما کمک کند. این کار می تواند اعتماد به نفس او را افزایش داده و مهارت‌هایش را تقویت کند. دستورالعمل‌های انجام کار را برای او ساده کنید، وظایف را به بخش‌های کوچکتر تقسیم کنید، و با تحسین کردن او، به تلاش‌هایش پاداش دهید.
- مشق و تکلیف مدرسه را در اولویت قرار دهید. روش‌هایی را که می توانید به کودکتان کمک کنید تا در انجام تکالیف مدرسه موفق باشد، بطور کامل بیاموزید.
- سلامت روانی کودکتان (و خودتان!) را در نظر داشته باشید. در صورت نیاز به مشاور مراجعه کنید تا با کمک وی، کودکتان بتواند بر ناامیدی غلبه کند، احساس بهتری نسبت به خود داشته باشد و مهارت‌های اجتماعی را بیشتر بیاموزد.
- با والدین دیگری که کودکشان به ناتوانی در یادگیری مبتلا هستند، صحبت کنید. والدین می توانند توصیه‌های عملی و حمایت‌های عاطفی خوبی برای یکدیگر باشند.
- به مسئولین مدرسه مراجعه کرده و یک برنامه آموزشی مناسب برای درمان نیازهای کودکتان بدست آورید. همسان‌سازی‌های مورد نیاز کودکتان را بیابید، گرفتن مشاوره در مورد وسایل کمک آموزشی را فراموش نکنید!
- یک رابطه کاری مثبت با معلم کودک خود ایجاد کنید. با ارتباطات منظم، به انتقال اطلاعات در مورد پیشرفت کودکان در مدرسه و خانه بپردازید.
نکاتی برای معلمان:
- تا آنجا که می توانید در مورد انواع مختلف LD به مطالعه بپردازید. منابع موجود در این زمینه می‌توانند تکنیک‌ها و استراتژی‌های مختلفی برای حمایت آموزشی از کودکان را در اختیار شما قرار دهند.
- از فرصت‌های آموزشی برای ایجاد تغییرات عظیم در زندگی دانش‌آموزان استفاده کنید تا توانایی‌ها و علایق این کودکان را بیابید و بر آنها تاکید کنید. به دانش‌آموز، بازخورد مثبت دهید و فرصت‌های زیادی برای تمرین و یادگیری در اختیارشان بگذارید.
- نمرات و کارایی کودک را مرور کنید تا دریابید کودک بطور خاص در چه قسمتی مشکل دارد. در این زمینه، با متخصصین مشورت کنید و روش‌های آموزش این کودکان را از آنان بپرسید. دستورالعمل‌ها و همسان‌سازی‌هایی برای برآورد کردن نیازهای مخصوص کودک بیابید. بعنوان مثال:
- تکالیف او را به بخش‌های کوچکتر تقسیم کنید، و نحوه انجام تکلیف را هم شفاهی و هم کتبی برای او بازگو کنید.
- برای به پایان رساندن تکالیف مدرسه و یا آزمون‌ها، زمان بیشتری در اختیار او قرار دهید.
- اجازه دهید دانش‌آموزی که در خواندن با مشکل مواجه است، از کتاب‌های صوتی استفاده کند.
- اجازه دهید دانش‌آموزی که در شنیدن با مشکل مواجه است، یادداشت‌های سر کلاس را از همکلاسی خود بگیرد و یا از ضبط صوت استفاده کند.
- اجازه دهید دانش‌آموزی که در نوشتن با مشکل مواجه است، از کامپیوتری که دارای نرم‌افزارهای مخصوص است استفاده کند تا غلط‌های املایی و انشایی او را تصحیح کند و یا اصوات را تشخیص دهد.
- روش‌های مختلف اصلاح و تغییر آزمون‌ها را بیاموزید. این روش‌ها واقعا می توانند به کودکان مبتلا به LD کمک کنند و به آنها نشان دهند که چه آموخته اند.
- به آموزش مهارت‌های سازمانی، مهارت‌های مخصوص مطالعه و استراتژی‌های یادگیری بپردازید. این آموزش‌ها برای تمامی کودکان مفید هستند، اما خصوصا می توانند برای کودکان مبتلا به LD بسیار مفید واقع شوند.
- با همکاری والدین کودک، یک برنامه آموزشی مناسب تدارک ببینید که نیازهای کودک را برآورده کند.
- یک رابطه کاری مثبت با والدین کودک ایجاد کنید. با ایجاد ارتباطات منظم، به تبادل اطلاعات در مورد پیشرفت او در خانه و مدرسه بپردازید.
