قصه‌گویی یک تجربه‌ی زنده، پویا و دوسویه است. کودکان، تنها شنونده‌ی منفعل نیستند؛ آن‌ها از طریق احساسات، زبان بدن و مشارکت‌های گفتاری، با قصه و قصه‌گو وارد تعامل می‌شوند. سنجش دقیق این واکنش‌ها می‌تواند به بهبود شیوه‌ی قصه‌گویی و انتخاب داستان‌های آینده کمک کند.
چه نوع واکنش‌هایی را باید بررسی کنیم؟
کودکان ممکن است نسبت به محتوای قصه، لحن راوی، شخصیت‌ها یا عناصر ادبی داستان واکنش نشان دهند. این واکنش‌ها می‌توانند:
|
نوع واکنش |
نمونه‌ها |
|---|---|
|
غیرکلامی |
تکان دادن سر، چشم‌گرداندن، لبخند، اخم، خنده، مکث در حرکت |
|
کلامی |
ابراز احساس («ترسیدم»، «خنده‌دار بود»)، پرسش درباره‌ی داستان، نظر دادن درباره‌ی شخصیت‌ها |
|
عملی |
تقلید از شخصیت‌ها، دست بلند کردن، مشارکت در گفت‌وگو، نقاشی یا بازی مرتبط با داستان |
پرسش‌هایی برای ارزیابی واکنش‌ها
پس از قصه‌گویی، با مرور لحظات داستان و رفتار کودکان، به پرسش‌های زیر پاسخ دهید:
-
چه کسانی واکنش نشان دادند؟
آیا واکنش‌ها عمومی بود یا از سوی کودکان خاصی صورت گرفت؟ -
کدام بخش بیشترین تأثیر را داشت؟
-
نقطه‌ی اوج داستان؟
-
لحظه‌های خنده‌دار؟
-
پایان غیرمنتظره؟
-
-
نوع واکنش چگونه بود؟
-
لبخند، تعجب، ترس، اشک، سکوت عمیق؟
-
آیا کودکان درباره‌ی داستان صحبت کردند یا فقط شنیدند؟
-
-
آیا واکنش‌ها بر اجرای شما اثر گذاشت؟
-
آیا لحن یا حرکات خود را در واکنش به رفتار مخاطب تغییر دادید؟
-
آیا تعامل ایجاد شد که شما را از روایت صرف فراتر برد؟
-
-
پس از پایان قصه، چه اتفاقی افتاد؟
-
آیا کودکان پرسشی درباره‌ی قصه یا شخصیت‌ها مطرح کردند؟
-
آیا نظر آن‌ها نشانگر تحلیل، احساس یا تمرکز بر زبان و سبک داستان بود؟
-
-
چه برداشتی برای انتخاب قصه‌های آینده دارید؟
-
آیا علاقه، مشارکت یا سکوت برخی کودکان، شما را به فکر تغییر در نوع داستان‌ها انداخت؟
-
آیا واکنش‌ها ایده‌ای تازه برای تنظیم ساختار قصه، لحن یا شیوه‌ی روایت به شما داد؟
-
نکات تکمیلی برای ثبت واکنش‌ها
-
از یک دفترچه یادداشت، فایل صوتی یا جدول مشاهده استفاده کنید.
-
اگر امکان‌پذیر است، از همکار یا دستیار بخواهید هنگام اجرای قصه‌گویی، مشاهدات را ثبت کند.
-
واکنش‌های گروه‌های سنی مختلف را جداگانه تحلیل کنید.
فعالیت پیشنهادی پس از قصه‌گویی
برای سنجش غیرمستقیم واکنش‌های عمیق‌تر:
-
از کودکان بخواهید پایان جدیدی برای داستان بنویسند یا نقاشی بکشند.
-
بپرسید: «کدوم شخصیت رو بیشتر دوست داشتی؟ چرا؟»
-
داستان را بدون پایان بخوانید و بخواهید آن را کامل کنند.
-
با نمایش یا بازی، واکنش‌های آن‌ها را نسبت به شخصیت‌ها یا موقعیت‌ها مشاهده کنید.
نتیجه‌گیری
تحلیل واکنش‌های کودکان، صرفاً ارزیابی میزان «دوست داشتن» قصه نیست؛ بلکه فرصتی است برای درک عمیق‌تر از شیوه‌ی درک و تجربه‌ی آن‌ها از زبان، روایت، تخیل و هیجان. یک قصه‌گوی حرفه‌ای، هم شنونده‌ی داستان است و هم شنونده‌ی واکنش مخاطب.
