چه چیز بهتر از این‌که در تعطیلات، برنامه‌هایی برای فعالیت مشترک با فرزندان خود سپری کنید! به این معنی که به همراه کشف محیط‌های جدید، فرصت بسیار مناسبی به وجود می‌آید که رشد زبانی فرزندتان را پرورش دهید.
پیشنهادهایی برای رشد مهارت‌های زبانی کودک
آموزش واژگان جدید به کودکان
محیط‌های تازه، تجربه‌های تازه و صدالبته، واژه‌های تازه! بازدید از کشتزار، باغ‌وحش، یا پارک جنگلی، می‌تواند فرصت‌هایی برای یافتن واژه‌های نو پدید آورد. گنجینهٔ نام‌ها را در نظر داشته باشید (نام جانوران، درختان، ماشین‌آلات کشاورزی و غیره)، اما فعل‌ها و صفت‌هایی را هم که امکان توصیف دقیق‌تر کارکردهای ویژهٔ این مکان‌های جدید را فراهم می‌آورند، از یاد نبرید.
پس از بازدید، بازی بیست‌سؤالی هم شاید خالی از لطف نباشد. به این روش می‌توان آموخته‌های محیط تازه را به‌خوبی در ذهن کودک نشاند و در همین حال، رده‌بندی یا طبقه‌بندی را در ذهن کودک ایجاد کرد:
-پسرم با اسم حیوانات باغ‌وحش بیست‌سؤالی بازی کنیم؟
-بله! من شروع می‌کنم. بزرگه و چهارتا پا داره.
-فیل؟
-نه، فیل نیست. رنگش قهوه آیه!
-خرس؟
-نه، شاخ داره. توی چمنزار زندگی می کنه.
-آها، فهمیدم! گاومیشه! حالا نوبت منه. یک پستاندار گوشتخواره.
-خرسه؟ خرس گریزلی؟
نه، یک پستاندار آبزیه!
-دلفینه؟
-نه! آبزیه، ولی می تونه بیرون از آب هم زنده بمونه. تو مناطق قطبی زندگی می‌کنه.
-آهان، فهمیدم! فوکه!
در اینجا، فرزند شما به ویژگی‌هایی مانند شکل ظاهری و محل زندگی جانور توجه خاص می‌کند تا شما بتوانید نام آن جانور را حدس بزنید که همان رده‌بندی است. پدر یا مادر به نوبهٔ خود، چندین شاخص طبقه‌بندی چون پستاندار، گوشتخوار یا آبزی بودن را بیان می‌کند.
توانایی طبقه بندی، در مراحل رشد زبانی دیرتر آشکار می‌شود، چرا که مفهومی انتزاعی است. اما به تدریج بستری را که واژگان کودک از آن گسترش خواهد یافت، پی می‌ریزد. بنابراین جالب است که به محض یافتن فرصتی مناسب، این گونه مفاهیم را به کودک بشناسانیم.
تهیهٔ فهرست (از جانوران مشاهده شده، میوه‌های خورده شده، و پیک نیکی که در راه است) روش جالب دیگری برای تمرین طبقه‌بندی و همچنین دسترسی به واژگان است (کنشی شامل جست و جو و یادآوری واژه‌های دقیق).
هنگامی که واژه‌ای نوک زبان شماست، به طور موقت در دسترسی به واژگان دچار مشکل شده‌اید. عمل نام بردن چندین واژه از گونه‌ای مشخص، "فراخوان واژگان" نام دارد و همان کاری است که هنگام بازی یادآوری بیشترین موارد ممکن از گونهٔ خاص، انجام می‌دهیم.
باز هم به طور مشابه، می‌توان فهرستی از چیزهای دیگری به جز نام‌ها آماده کرد. مثلاً، اگر می‌خواهیم با خود توپی همراه ببریم، می‌توانیم فهرستی از کارهایی که می‌توان (یا نمی‌توان) با آن انجام داد، تهیه کنیم.
تمرین‌هایی برای تقویت حافظهٔ شنیداری کودکان
بازی‌های سرگرم کننده‌ای می‌توان با کودکان انجام داد که به پرورش حافظهٔ شنیداری کمک می‌کنند. یکی از آن‌ها بازی "به مسافرت می‌روم و با خودم می‌برم... " است، که در آن هر یک از شرکت کنندگان باید فهرست اشیایی را که نفر پیش از وی برشمرده است، تکرار کند و یک شیء دیگر هم به آن‌ها بیفزاید.
اگر تنها کمی خلاقیت داشته باشیم، این بازی به ظاهر ساده می‌تواند نسخه‌های بسیار گوناگونی داشته باشد: من به بازار می‌روم و می‌خرم...؛ من به استخر می‌روم و...؛ من به فضا می‌روم و می‌بینم...؛ من به شکار اژدها می‌روم و با خودم می‌برم... . می‌بینید که بی‌شمار امکان تنوع وجود دارد!
فعالیت دیگری که می‌تواند حافظهٔ شنیداری را تقویت کند، صدالبته یاد گرفتن ترانه‌های کودکانه و آوازهاست. چهارچوب آهنگین یا ضرب دار همراه با این ترانه‌ها، به گونه‌ای به یادگیری کمک می‌کند و اجازه می‌دهد کودک (یا بزرگسال!) دنبالهٔ کلماتی بلندتر از آن چه را که در حالت عادی می‌تواند، به خاطر سپارد. و از آنجا که سفر با خودرو ممکن است طولانی و گاه بسیار طولانی شود، آموختن ترانه‌ها و آوازهای تازه به فرزند دلبندمان می‌تواند خیلی سرگرم کننده باشد. یا گاه برگشتن به آوازهای قدیمی‌تر برای پرهیز از تحمل تکرار یک ترانه در ۱۲ ساعت...
پیشنهادی دیگر برای سفر در خودرو، گوش دادن به رادیو همراه با کودکان است (اخبار، گزارش‌های زندهٔ ورزشی یا هر برنامهٔ دیگری که دوست داشته باشید). سپس، از بچه‌ها دربارهٔ آنچه شنیده‌اند، سؤال کنید. مثلاً، "بیشترین دمای هوا امروز چقدر است؟ "
تمرین‌هایی برای آگاهی آوایی کودکان
آگاهی آوایی، به معنی درک این آگاهی که گفتار از آواهای مجزا ساخته شده است، اثری تعیین کننده بر یادگیری خواندن و در پی آن نوشتن دارد.
برای پرورش آگاهی آوایی، کافی است نمونه‌های پیشنهادی بالا را با افزودن قیدی از نوع دیگر، مانند صدای اول واژه یا وزن آن، به کار ببرید. معجزه می‌کند!
مثلاً می‌توانید مؤلفه‌ای آهنگین به بازی جانوران باغ‌وحش اضافه کنید:
دیدم یک خرس... می‌خورد با حرص
دیدم یک فیل... دستش زنبیل
دیدم دلفین... می‌کرد فین فین
بازی "مسافرت می‌روم"، را می‌توان با موضوع "به مریخ می‌روم و می‌بینم... "، و مثلاً با کلماتی که با میم شروع می‌شوند، انجام داد. یا حتی بهتر: چیزهایی که در سیاره مریخ یافت می‌شوند و با میم شروع می‌شوند، را نام ببرید: مریخی، ماهواره،... و سپس، آن‌هایی که پیدا نمی‌شوند، را: دمپایی، سبد،...
و لازم به یادآوری نیست که گذاشتن کلمات تازه به جای واژه‌های پیشین ترانه‌های محبوب کودکتان می‌تواند برای او بسیار سرگرم کننده و گیرا باشد.
سایت کتابک خواندن مقاله‌های زیر را به پیشنهاد می‌کند:
