رولد دال در ایران، بخش دوم

پیش از مطالعه این مطلب بخش نخست آن را مطالعه کنید.

«محمدهادی محمدی» دربارهٔ جایگاه و ویژگی‌های زبانی و نگارشی رولد دال، در بخشی از کتاب «فانتزی در ادبیات کودکان» می‌نویسد:

«رولد دال یکی از بحث‌انگیزترین نویسندگان فانتزی بوده است. او سُنت فانتزی‌نویسی انگلیسی را که از سده گذشته [(سده نوزدهم)] همچنان پیشتاز بوده، به گونه خاص خود، غنا بخشیده است. رولد دال، نویسنده نهان‌ترین خواست‌های کودکان است. خواست‌هایی که صورتک‌های زندگی روزانه بر آن‌ها سرپوش می‌گذارد و ما حتی اگر کودک باشیم، جرئت نداریم آن‌ها را بیان کنیم. [...] رولد دال نویسندهٔ ستیز است. نه ستیز خشن و خشک، بلکه ستیز همراه با طنز. یکی از برجسته‌ترین ویژگی‌های دال زبان بسیار گزنده و صریح اوست. این زبان، فانتزی‌های او را بسیار با حس‌وحال کرده است. همچنین نگاه او به آدم‌های میانه‌حال و یا کسانی که از نظر او سرمایه‌سالار هستند، چندان خوشایند نیست.»^[۱]

«پیتر هانت»، نظریه‌پرداز و منتقد ادبیات کودکان ^[۲] دربارهٔ منتقدین آثار رولد دال می‌نویسد:

«این امر به‌شدّت حیرت‌آور است که منتقدین دال، به دو دستهٔ متضاد] تقسیم شده‌اند؛ یعنی دسته‌ای که به هواخواهی از تظاهر «کودک‌محوران» و آنارشیِ شادی‌آفرین او پرداخته و گروهی که عامی‌گری و سبک‌سری‌های شیطنت‌آمیز و رندانه او را سرزنش می‌کنند؛ زیرا کار و هنر دال برای کودکان و نوجوانان یک‌دست یا یک‌نواخت نیست، بلکه پُر از شگفتی‌ها و نوآوری‌های – گاه نامعقول [...] است که به نظر می‌رسد مورد غفلت و بی‌توجهی قرار گرفته‌اند.»^[۳]

در پنج دههٔ گذشته، برپایه برخی از داستان‌های کودک و نوجوان رولد دال، چندین اقتباس سینمایی ساخته شده و به نمایش درآمده است. در جدول دو، فهرست نام فیلم‌های سینمایی و سال تولید آن آمده است:

جدول شماره دو: سال تولید و نام فیلم‌های اقتباسی از کتاب‌های رولد دال

رولد دال افزون بر نوشتن و سرودن برای کودکان و نوجوانان، برای بزرگ‌سالان نیز شمار فراوانی داستان کوتاه و بلند دارد که بخشی از آن‌ها به فارسی برگردانده شده است. در جدول شماره سه، فهرست نام کتاب، نام مترجم و ناشر و دیگر ویژگی‌های کتاب‌شناختی این آثار، برپایه سال انتشار آمده است.

جدول شماره سه: فهرست نام کتاب، مترجم، ناشر و دیگر ویژگی‌های کتاب‌شناختی آثار رولد دال برای بزرگ‌سالان به زبان فارسی.

رولد دال در هفتادوچهار سالگی، به سبب بیماری «سندرم میلودیسپلاستیک»، در ۲۳ نوامبر ۱۹۹۰ (۲ آذرماه ۱۳۶۹) درگذشت.

«فلیسیتی کراس‌لند»، همسر دوم رولد دال، پس از مرگ شوهرش، «بنیاد خیریه رولد دال» را که مؤسسه‌ای مستقل است، در سال هزار و نهصد و نود و یک راه‌اندازی کرد. این مؤسسه با کمک مالی به خیریه‌ها، بیمارستان‌ها و نیازمندان در انگلستان، آن‌ها را در یاری به خانواده کودکان با بیماری‌های خونی و عصبی کمک مالی و معنوی می‌کند.

در سال دو هزار و دو، یکی از میدان‌ها شهر «کاردیف» کشور ولز، به نام رول دال نام‌گذاری شد و برای ساخت تندیسی از او برای نصب در شهر، فراخوان داده شد.

در سال ۲۰۰۵، با کمک مالی بنیاد خیریه رولد دال، «موزه رولد دال و مرکز قصه‌ها»^[۴] در «موزه باکینگ شایر» نزدیک شهر «آیلزبری» انگلستان ساخته شد. رولد دال سی‌وشش سال از زندگی خود را در روستای «باکینگ شایر» سپری کرد.

در سال دو هزار و هشت، «مایکل روزن»^[۵] شاعر و نویسنده کودک انگلستان و با همراهی بنیاد خیریه «بوک‌تراست»^[۶]، «جایزه کتاب‌های خنده‌دار رولد دال»^[۷] را برای بزرگ‌داشت یاد و نام رولد دال، برای نویسندگان داستان‌های خنده‌دار کودکان پایه‌گذاری کرد.

سیزدهم سپتامبر، زادروز دال، چند سالی است در بریتانیا، «روز رولد دال» نام‌گذاری شده است. در این روز کودکان انگلیسی تولد دال را به پاس خدماتش جشن می‌گیرند.

پی‌نوشت‌ها:

۱. محمدی، محمد [هادی]؛ فانتزی در ادبیات کودکان، تهران، نشر روزگار، چاپ نخست ۱۳۷۸، ص ۱۱۱ و ۱۱۲.

۲. Peter Hunt، زاده سال ۱۹۴۵.

۳. هانت، پیتر؛ «رولد دال»، ترجمه شهرام اقبال‌زاده (رازآلود)، کتاب ماه کودک و نوجوان، اردیبهشت ۱۳۸۳، ش ۸۳، ص ۱۱۱.

۴. Roald Dahl Museum and Story Center.

۵. Michael Rosen.

۶. Bookstarst.

۷. Roald Dahl Funny Prize.