کارگاه‌های ترویج کتابخوانی، اگر با خلاقیت، استمرار و همراهی مدرسه، خانواده و جامعه اجرا شوند، می‌توانند تحولی جدی در علاقه‌مندی کودکان به کتاب ایجاد کنند. در ادامه، مجموعه‌ای از توصیه‌های کاربردی برای سازماندهی چنین کارگاه‌هایی در مدرسه، کلاس، یا کتابخانه‌های کودک و نوجوان ارائه می‌شود:
۱. ایجاد قفسه‌ای ویژه برای کتاب‌های دست‌ساز کودکان
کودکان علاقه دارند آثاری خلق کنند که دیده شود. اختصاص قفسه‌ای در کتابخانه به کتاب‌هایی که خودشان نوشته و تصویرگری کرده‌اند، انگیزه‌ای قوی برای نوشتن و مطالعه در آن‌ها ایجاد می‌کند.
مثال: در یک مدرسه ابتدایی، هر دانش‌آموز پس از خواندن یک کتاب، خلاصه‌ای از آن به زبان خود می‌نویسد و تصویرگری می‌کند. این کتابچه‌ها در قفسه‌ای به نام "کتاب‌های ما" قرار می‌گیرند و همه می‌توانند آن‌ها را بخوانند.
۲. نمایش و نگهداری آثار هنری مرتبط با کتاب‌ها
نقاشی‌ها، کلاژها، دیوارنگاره‌ها، عروسک‌های ساخته شده بر اساس شخصیت‌های داستانی، و دیگر آثار هنری کودکان باید در فضایی زیبا و قابل مشاهده نصب یا نگهداری شود. این کار باعث افزایش مشارکت و احساس تعلق آن‌ها به فضای کتابخانه می‌شود.
مثال: در کتابخانهٔ یکی از مدارس، ویترینی با نام "گالری داستانی" ساخته شده که هر ماه آثار جدیدی از دانش‌آموزان در آن به نمایش درمی‌آید.
۳. برپایی نمایشگاه نقاشی با الهام از کتاب‌ها
برگزاری نمایشگاه‌هایی از نقاشی‌های بچه‌ها دربارهٔ کتاب‌هایی که خوانده‌اند، روشی مؤثر برای تقویت درک مطلب و انتقال غیرمستقیم پیام‌هاست. مشاهدهٔ آثار دوستان، کودکان را به گفت‌وگو، تبادل نظر و مطالعهٔ بیشتر ترغیب می‌کند.
پیشنهاد: از کودکان بخواهید هر بار که کتابی خواندند، یکی از صحنه‌های مهم آن را نقاشی کنند. سپس نمایشگاهی با عنوان "داستان در تصویر" برپا کنید.
۴. دعوت از خانواده‌ها برای بازدید از نمایشگاه‌های فصلی
پیوستگی میان خانه و مدرسه نقش مهمی در شکل‌گیری فرهنگ مطالعه دارد. با برگزاری نمایشگاه‌های فصلی از آثار کتابخوانی دانش‌آموزان و دعوت از خانواده‌ها برای بازدید، هم انگیزهٔ کودکان بیشتر می‌شود، هم والدین با روند یادگیری و علایق فرزند خود آشنا می‌شوند.
ایده: نمایشگاه پاییزه با موضوع "داستان‌های برگ‌ریزان" شامل نقاشی، نمایش خلاق و بلندخوانی از کتاب‌های پاییزی، فرصتی برای مشارکت گستردهٔ والدین است.
۵. استفاده از دفترچه‌های ثبت تجربه‌های کتابخوانی
دفترچه‌هایی به دانش‌آموزان بدهید تا پس از خواندن هر کتاب، نام کتاب، نویسنده، شخصیت‌های مورد علاقه و احساس خود نسبت به آن را بنویسند. این کار هم ثبت خاطره است، هم تمرینی برای نوشتن خلاق.
مثال: در یک کلاس سوم دبستان، هر دانش‌آموز یک "دفترچه‌ی سفر در داستان" دارد که در آن دربارهٔ کتاب‌هایی که خوانده، می‌نویسد. این دفترچه‌ها آخر سال در یک جشن به خانواده‌ها نشان داده می‌شود.
۶. سرگرمی و لذت، عنصر اصلی در ترویج کتابخوانی
هیچ‌چیز به اندازهٔ لذت و شادی، کودک را به کتاب جذب نمی‌کند. انتخاب کتاب‌های مناسب گروه سنی، داستان‌های پرکشش، طنز، شخصیت‌های جذاب و ایجاد فضای آزاد برای گفت‌وگو و پرسش، باعث می‌شود کودک مطالعه را فعالیتی داوطلبانه و لذت‌بخش بداند.
توصیه: برای گروه‌های ۷ تا ۱۰ ساله، کتاب‌هایی مانند پتسون و فیندوس، قصه‌های شاپرک یا ماجراهای جورج کنجکاو را انتخاب کنید و پس از خواندن، بازی‌های نمایشی با شخصیت‌ها اجرا کنید.
۷. طراحی فعالیت‌های ترکیبی (کتاب + بازی + هنر)
کودکان عاشق فعالیت‌های متنوع هستند. اگر کارگاه‌های کتابخوانی را با بازی، نمایش، موسیقی، ساخت کاردستی و کار گروهی همراه کنید، تاثیرگذاری آن چند برابر می‌شود.
ایدهٔ عملی: بعد از خواندن کتابی دربارهٔ حیوانات جنگل، بچه‌ها ماسک شخصیت‌ها را بسازند، داستان را نمایش بدهند و صدای حیوانات را تقلید کنند.
با ترکیب خلاقیت، ارتباط مؤثر با کودک و تداوم در اجرای این فعالیت‌ها، می‌توان نسلی ساخت که نه‌تنها کتاب می‌خواند، بلکه از آن لذت می‌برد، می‌اندیشد و خلق می‌کند.
