ادبیات کودک و نوجوان هنگامی پدید آمد که بزرگسالان متوجه شدند کودکان و نوجوانان به سبب گنجایش‌های شناختی و ویژگی‌های رشدی خود آمادگی پذیرش متن‌های سنگین را ندارند و به متن‌هایی نیاز دارند که پاسخگوی دوره رشد آن‌ها باشد. کودکان خردسال به متن‌هایی آهنگین و کوتاه مانند لالایی‌ها و ترانه - متل‌ها و ترانه‌های آهنگین واکنش بیشتری نشان می‌دهند. هرچه گروه سنی مخاطبان بالاتر برود، آن‌ها کم کم می‌توانند داستان‌هایی را با واژگان بیشتر پذیرا باشند.
ویژگی دیگر ادبیات کودک و نوجوان در این است که با سطح سواد کودکان پیوند دارد. کودک نوآموز تنها می‌تواند متن‌های ساده را بخواند و بفهمد. هرچه سواد او بیشتر می‌شود، متن‌هایی با دایره واژگانی بیشتر را درک می‌کند. کودکانی که به مرز نوجوانی و پس از آن می‌رسند می‌توانند رمان‌های متناسب با نیازهای خود را داشته باشند.
امروزه این رمان‌ها بیشتر در قالب فانتزی‌ها یا داستان‌های علمی و تخیلی منتشر می‌شود. البته داستان‌های واقعگرا که بازتاب دهنده احساسات و درگیری‌های زیستی و اجتماعی نوجوانان مانند موضوع جدایی پدر و مادر یا مرگ نزدیکان و بیماری‌ها و عشق‌های دوره نوجوانی است به فراوانی در این حوزه منتشر می‌شود.
روزنامه تلگراف چاپ انگلیس چندی پیش فهرست ۲۰ کتاب ماندگار ادبیات کودک را منتشر کرد که در ادامه «این لیست» را مشاهده می‌کنید.
باد در بید / کنت گراهام
از موقع ظهور این داستان "دوستی و رشد اخلاق" در بیش از ۱۰۰ نسخه منتشر شده است و سالیانه صدها هزار بار از سوی خانواده‌ها برای کودکان خود خریداری شده است. نثر جذاب و روان گراهام داستان سه نوجوان به نامهای مول، رتی و باجر را دنبال می‌کند که بیشتر زندگی خود را به گردش‌های ماجراجویانه اختصاص داده‌اند و باقی اوقات خود را در قایقشان سپری می‌کنند. تا اینکه این ۳ نفر تصمیم می‌گیرند به وزغی در سفرهای پرخطر خود کمک کنند و در ماجراهای مختلفی بعد از فرار از زندان و شرکت در مسابقات اتومبیل رانی برای هدف اصلی خود در بازپس گرفتن عمارت وزغ تلاش کنند...
ارباب حلقه‌ها / جی.آر.آر تالکین
داستان حماسی تالکین برای تسلط بر اقلیمی باستانی که در خود داستان، "سرزمین میانی" خوانده می‌شود و بیشتر درگیری بین نیروهای خوب و بد در آنجا رخ می‌دهد؛ از سال ۱۹۵۴ تا کنون تقریباً صد و پنجاه میلیون نسخه فروش داشته است و فیلم سه گانه آن توسط پیتر جکسون توانست بیشتر جوایز اسکار را به خود اختصاص دهد. داستان مربوط به پسربچه‌ای به نام فورودو از هابیت‌ها است که به همراه دوستان وفادار خود سعی می‌کند حلقه‌ای قدرتمند و خطرناک را به کوه فنا ببرد و آن را نابود کند و در میانه‌های این مسیر اتفاقاتی برای وی و دوستانش پیش می‌آید که همگی تقابل نیروهای نور با لشگر سایرون یا همان ارباب تاریکی را شامل می‌شود.
مجموعه هری پاتر / جی کی رولینگ
از سال ۱۹۹۷ که اولین کتاب از مجموعه داستان‌های هری پاتر و مدرسه جادوگری به نام هری پاتر و سنگ جادو به بازار کتاب آمد؛ تا کنون داستان‌های این نویسنده انگلیسی به ۶۷ زبان زنده دنیا ترجمه شده است و در سراسر جهان بیش از چهارصد میلیون نسخه فروش داشته است. داستان این مجموعه ماجراهای هری پاتر و دو دوستش رون ویزلی و هرمونی گرانجر را روایت می‌کند که برای توقف سلطه لرد ولدمورت در دنیای جادوگری تلاش می‌کنند و در این میان در هر کتابی به گونه‌ای متفاوت ولدمورت ظاهر می‌شود و برای نابودی هری نقشه می‌کشد.
نیروی اهریمنی‌اش/ فیلیپ پولمن
نام یک مجموعه سه‌گانه کتاب‌های داستانی تخیلی است که توسط فیلیپ پولمن نوشته شده است. این کتاب‌ها به ترتیب سپیده شمالی (Northern Lights)، خنجر ظریف (The Subtle Knife) و دوربین کهربایی (The Amber Spyglass) در سال‌های ۱۹۹۵، ۱۹۹۷ و ۲۰۰۰ منتشر شده‌اند. کتاب اول در آمریکا با نام قطب‌نمای طلایی شناخته می‌شود و در سال ۲۰۰۷ فیلمی نیز با همین عنوان ساخته شده است که در سال ۲۰۰۸ برنده جایزه اسکار و جایزه بافتا برای بهترین جلوه‌های ویژه شد. کتاب سوم از مجموعه نیروی اهریمنی‌اش در سال ۲۰۰۸ برنده جایزه کتاب سال Whitebird در انگلستان شد، که یک جایزه معتبر ادبی به شمار می‌رود.
داستان‌های نارنیا: شیر، جادوگر و کمد لباس/ سی اس لوئیس
پیتر، سوزان، ادموند و لوسی پیونسی به طور اتفاقی وارد کمد لباس اتاق زیر شیروانی می‌شوند و سر از سرزمینی عجیب در می‌آورند که اهالی عجیب و غریب‌تر آنجا را نارنیا خطاب می‌کنند. اصلان نام شیری است که دشمن اصلی جادوگر و ملکه سرما که حکمرانی این سرزمین را به عهده دارد است. ماجراهایی برای این چهار شخصیت نوجوان پیش می‌آید که باعث می‌شود تا کنون این کتاب که یک سری فیلم هم از روی آن ساخته شده است هشتاد و پنج میلیون نسخه به ۲۹ زبان زنده دنیا فروش داشته باشد.
کرم گرسنه گرسنه / ایریک کارل
این داستان که روایتگر کرم پروانه گرسنه‌ای است که زندگی‌اش به عنوان موجودی کوچک و ناچیز در یکشبنه روزی از تخمی که روی برگی افتاده شروع می‌شود و تا هفته بعد که به یک پروانه زیبا تبدیل می‌شود، در کالبد کرم ادامه می‌یابد. روز دوشنبه او یک سیب می‌خورد اما همچنان گرسنه و کوچک است. روز سه شنبه او دو گلابی می‌خورد، کمی بزرگ‌تر می‌شود، اما هم چنان گرسنه است. روز چهار شنبه او سه آلو می‌خورد که باز هم گرسنه است. روز پنج شنبه او چهار توت فرنگی می‌خورد، بزرگ‌تر می‌شود و گرسنه می‌ماند. روز جمعه پنج پرتقال می‌خورد، بازهم بزرگ‌تر می‌شود، اما گرسنه می‌ماند. روز شنبه چیزهای گوناگونی مانند ساندویج سوسیس، بستنی و خیلی چیزهای دیگر می‌خورد... در پایان این روز است که او ناگهان به پروانه‌ای زیبا تبدیل می‌شود.
چهل سال پیش از این در سال ۱۹۶۹ این داستان تاثیرگذار با دست‌های اریک کارل آفریده شد و از آن پس برای چهار دهه میلیون‌ها کودک را در سرتاسر جهان انگشت به دهان گذاشت. گفته شده است که واژگان این کتاب که تاکنون از آن میلیون‌ها نسخه به فروش رفته است، در زبان انگلیسی تنها ۲۲۵ واژه است. در این روایت، کودکان نوآموز با روزهای هفته، شمارش عددها تا پنج و مهم‌تر از همه با چرخه زندگی آشنا می‌شوند. البته این همه جادوی کرم گرسنه گرسنه نیست. بی‌گمان جادوی بزرگ این داستان، تصویرهای شگفت انگیز زیبای کرم پروانه است که اریک کارل توانسته با تکنیکی ویژه خود کرمی بسیار دوست داشتنی بیافریند. در حقیقت آن چیزی که داستان کرم گرسنه گرسنه را به یک شاهکار کلاسیک جهانی تبدیل کرده است، مجموع همین چیزهای به ظاهر ساده است.
درخت دورافتاده/ ای‌اند بلایتون
این کتاب که اولین بار در سال ۱۹۴۳ منتشر شد؛ داستان سه نوجوان به نامهای جو، بسی و فانی را روایت می‌کند که در جستجوی یک درخت بزرگ در یک جنگ افسانه‌ای با موجوداتی آشنا می‌شوند که بر شاخه‌های آن درخت زندگی می‌کنند. این داستان مثل داستان‌های افسانه‌ای که مورد علاقه اقشار کودک و نوجوان محسوب می‌شود با خلق موجوداتی عجیب و غریب و در عین حال مهربان و دوست داشتنی سعی می‌کند با روایت داستان‌های این درخت و مبارزه اهالی آن با دشمنان و موجودات مخالف هیجان و تخیلی به کودکان ببخشد که بعد از چهل سال نیز در میان این قشر زنده مانده است.
بابار / ژان دی برونوف
داستان در اصل اولین بار در حجم بسیار بالا به همراه نقاشی‌های آبرنگ خود نویسنده فرانسوی منتشر شد و بعد از آن بلافاصله نسخه انگلیسی آن بعد از اینکه مجموعه کارتونی آن از شبکه بی بی سی پخش شد؛ به سرعت در کشورهای انگلیسی زبان محبوبیت پیدا کرد. بابار فیل مجموعه داستان‌های خانواده فیلی را روایت می‌کند که حوادث مختلفی را پشت سر می‌گذارد. اولین بار مجموعه تلویزیونی کارتون‌های بابار در سال ۱۹۸۹ پخش شد که تا ۱۹۹۱ ادامه داشت و در سال ۲۰۰۰ نیز ۱۳ قسمت بر مجموعه آن اضافه شد.
بابار روزی به طور اتفاقی به یک شهر وارد می‌شود و با پیرزنی مهربان دوست می‌شود و در کنار او زندگی می‌کند؛ به این ترتیب او در کنار انسان‌ها تجربیات زیادی به دست می‌آورد. اما همیشه آرزوی برگشتن به جنگل و بازی با بچه فیل‌های دیگر و میمون‌ها را در سر دارد. سرانجام او یک روز با دو بچه فیل دیگر آشنا می‌شود که پسرعمو و دخترعموی او بودند و به اتفاق آن‌ها به جنگل بر می‌گردد. بابار با دختر عمویش سلست ازدواج می‌کند و به خاطر آموخته‌هایش در کنار زندگی با انسان‌ها به پادشاهی فیل‌ها انتخاب می‌شود.
جزیره گنج / آر آل استیونسون
دریانوردی پیر در مسافرخانه‌ای می‌میرد. پسر نوجوانی به نام "جیم" همراه با مادرش در صندوق پیرمرد، نقشه یک گنج را پیدا می‌کند. جیم و دوستانش در جستجوی گنج به جزیره‌ای دور سفر می‌کنند، اما دزدان دریایی هم به دنبال گنج هستند. کدام یک موفق می‌شوند؟ آیا جیم و دوستانش می‌توانند به "جان سیلور"، دریانوری با یک پای چوبی اعتماد کنند. تا کنون در سراسر جهان ۷۴ فیلم سینمایی و تلویزیونی و برنامه‌های رادیویی از این کتاب ساخته شده است که آن را به یکی از ماندگارترین داستان‌های تاریخ ادبیات کودک تبدیل کرده است.
بچه‌های راه آهن / ای نسبیت
روبرتا، پیتر و فیلیس چون اتفاق ناخوشایندی برای پدر رخ داده است؛ مجبور هستند به همراه مادر خانه خود را ترک کنند و در یک خانه کوچک نزدیک راه آهن زندگی کنند. مادر ترجیح می‌دهد که بچه‌ها چیزی از ماجرا ندانند؛ اما بچه‌ها پس از ماجراهای مختلف از این راز با خبر می‌شوند.
بچه‌های راه آهن داستان کشمکش این بچه‌ها با مشکلاتی است که ناگهان زندگی آن‌ها را دگرگون کرده است. فقر، دوری پدر و ناراحتی مادر زندگی آن‌ها را سخت کرده است. اما زندگی در کنار راه آهن برای آن‌ها هیجان انگیز نیز است. تماشای قطارها و دست تکان دادن برای مسافران قطار از سرگرمی‌های لذت بخش آن‌هاست و اتفاق‌های جالبی را برای آن‌ها به وجود می‌آورد. ادیت نسبیت "بچه‌های راه آهن" را در سال ۱۹۰۶ منتشر کرده است و از آن هنگام تاکنون همواره چاپ شده است.
پرستوها و آمازون / آرتور رانسوم
نویسنده با الهام از یک سفر تابستانی برای آموزش قایقرانی به کودکان دوستش داستان‌هایی از سرزمین آمازون و جنگل‌های وحشی روایت می‌کند. بچه‌ها علیه عمو جیم یا همان بلاکت پیر گروهی متحد را تشکیل می‌دهند و اعتقاد دارند او یک دزد دریایی بازنشسته است که مقاصد پلیدی دارد. بعد از روزهای متوالی قایقرانی، ماهیگیری و سفر در میان رودخانه‌ای که از میان جنگل‌های آمازون عبور می‌کند بچه‌ها تصمیم می‌گیرند خانه قایقی عمو جیم را تصرف کنند و ...
وینی پو / آ.آ میلن
وینی پو یک خرس قطبی باهوش و شجاع و در عین حال شاعر با شعرهای بامزه و زیبا است؛ اما نه از آن خرس‌های قطبی که شما می‌شناسید. او یک عروسک خرسی است به نام "ادوارد خرسه " که خودش را وینی پو معرفی می‌کند. از آنجا که صاحبش " کریستوفر رابین" خیلی مهربان است و او را خیلی دوست دارد، هر روز از نویسنده می‌خواهد برای او و درباره او و دیگر حیوانات عروسکی‌اش قصه‌هایی بامزه تعریف کند. کتاب "وینی پو" ماجرای این قصه‌ها و رویدادهای پر هیجان آن‌هاست. شخصیت این قصه‌ها همگی حیواناتی هستند یاور یکدیگر که در هنگام دوری دلشان برای هم تنگ می‌شود. "پیگلت" خوکی کوچک و فسقلی است، "ایور" که دمش را گم کرده، الاغی است خاکستری رنگ و غمگین، "کانگا " کانگورویی است نگران گم شدن بچه‌اش و...
اولین بار این کتاب در سال ۱۹۵۸ منتشر شد و تا کنون به زبانهای مختلف از جمله به زبان لاتین با نام "وینی ایلو پو" (Winnie ille Pu) ترجمه شده است که والت دیزنی مجموعه‌های بسیاری از روی آن ساخته است.
چارلی و کارخانه شکلات سازی / رونالد داهل
نام اصلی این داستان "پسر شکلاتی چارلی" است که داستان ۵ پسری را تعریف می‌کند که بلیط طلایی بازدید از کارخانه شکلات سازی "ویلی ونکا" را برنده می‌شوند و هر کدام با سلایق و روش‌های مختلفی زندگی می‌کنند. قرار است از میان این ۵ نفر یک نفر به جانشینی ویلی ونکا انتخاب شود و کارخانه را بعد از او اداره کند. چارلی بوکت پسری مؤدب از خانواده‌ای فقیر است که به صورت اتفاقی بلیط را از درون شکلات ساخته این کارخانه پیدا می‌کند. کتاب داستان بازدید از یک کارخانه شکلات سازی تخیلی را روایت می‌کند که خواننده یا بیننده فیلم سینمایی ساخته شده از روی کتاب ـ توسط تیم برتون ـ به عنوان بازدیدکننده ششم می‌تواند از این کارخانه بازدید کند ولی در اصل پیام اصلی فیلم آزمایش انسان در مراحل مختلف زندگی است که در هر مرحله یک وسیله و جذابیت دنیا وی را می‌فریبد و نمی‌تواند به مرحله بعد برسد.
گرفالو / جولیا دونالدسون
در جنگل بزرگ حیوانات بسیاری زندگی می‌کردند. موش از همه کوچک‌تر و ضعیف‌تر بود. اما به آسانی می‌توانست در کنار شکارچی‌های قوی زندگی کند. می‌دانید چگونه؟ این داستان همراه با تصاویر زیبا نشان می‌دهد که فکر و هوش مهم‌تر از زور و قدرت است. این کتاب که در سال ۲۰۰۹ انیمیشنی ۳۰ دقیقه از آن ساخته شد تاکنون بیش از ده میلیون نسخه فروخته است.
پیتر و وندی (پیتر پن / جی‌ام بری)
داستان کتاب درباره پسری است که هرگز بزرگ نمی‌شود و در یک سری ماجراهای افسانه‌ای همراه دوستان خود به جزیره‌ای واقع در سرزمین عجایب سفر می‌کنند و در آنجا با گروه‌های شرور به ریاست کاپیتان هوک مبارزه می‌کنند. در سال ۱۹۲۹ "بری" تمام حقوق این کتاب را به بیمارستان اوموند انگلیس اعطا کرد ولی آن‌ها در سال ۲۰۰۷ این حق را به سازمان دیگری سپردند.
واترشیپ داون / ریچارد آدامز
موضوع این رمان یک گروه خرگوش هستند که از نابودی لانه خود توسط انسان‌ها به سوی اقامتگاه جدیدی فرار می‌کنند. این خرگوش‌ها با هم سخن می‌گویند، داستان تعریف می‌کنند و اسطوره‌های خاص خود را دارند، اما به غیر از این موارد مانند خرگوش زندگی می‌کنند، یعنی لباس نمی‌پوشند، مانند انسان‌ها رفتار نمی‌کنند و از همان پنجه‌های طبیعی خود برای کندن گودال مسکونی استفاده می‌کنند. ریچارد آدامز این داستان را برای سرگرم نمودن فرزندان خود در سال ۱۹۷۲ خلق کرده بود، و به دلیل وجود خرگوش‌ها، کتاب نخستین بار در رده کودک و نوجوان ارائه شد. اما سیل خوانندگان بزرگسال و نقدهای عالی باعث شد که تجدید چاپ آن در رده بزرگسالان انجام گیرد و به یکی از پرفروش‌ترین کتاب‌های انتشارات مشهور پنگوئن در تمام تاریخ این انتشارات تبدیل شود.
داستان تریسی بیکر / ژاکلین ویسلون
این کتاب اولین بار در سال ۱۹۹۱ منتشر شد و از آن موقع به عنوان یکی از مجموعه‌های تلویزیونی شبکه بی بی سی برای کودکان پخش شده است و هنوز هم ادامه دارد. داستان این کتاب شرح حال زندگی خود نویسنده است که "تریسی بیکر" شورشی در حقیقت بخشی از شخصیت خود نویسنده را تشکیل می‌دهد که خشونت و جنگ داخلی باعث شده سرنوشت او را برای زندگی در یک پرورشگاه مجبور کند. بیکر مادر خود را در حادثه‌ای وحشتناک از دست داده است و رفتار بد اطرافیان و مسئولان پرورشگاه باعث شده وی تصمیم بگیرد نقشه خونخواهی خود را از دشمنانش بکشد.
ببری که برای چای آمد / جودیت کر
دختر جوانی به نام سوفی و مادرش یک روز بعد از ظهر تمام غذا و نوشیدنی‌های موجود در خانه‌شان را به یک ببر همیشه گرسنه می‌دهند و او نیز تمام چای و خوراکی‌های موجود در خانه را می‌خورد و چیزی برای آن‌ها نمی‌گذارد. ولی آن‌ها از این موضوع راضی به نظر می‌رسند و حاضر هستند هر روز غذایشان را به ببر بدهند و با این امید انتظار دوستشان را می‌کشند و به همین خاطر نیز مقدار زیادی غذای ببر تهیه می‌کنند ولی متاسفانه ببر دیگر بر نمی‌گردد...
داستان پیتر خرگوش / بیتریکس پاتر
اولین بار نویسنده این داستان را در سال ۱۸۹۳ برای نوئل مور پسر ۵ ساله مدیر سابقش نوشت که اولین بار نیز در سال ۱۹۰۱ با هزینه شخصی نویسنده بعد از اصرار فراوان و انکارهای متعدد ناشر چاپ شد؛ ولی بعد از انتشار به سرعت در میان مردم محبوب شد. داستان ماجرای شورش و سرکشی‌های پیتر خرگوش در باغ آقای مک گرگور را روایت می‌کند که تا کنون بیش از 45 میلیون نسخه از این کتاب در سراسر جهان به فروش رفته است و به ۳۶ زبان زنده دنیا نیز ترجمه شده است.
چیزهای وحشی کجا زندگی می‌کنند / موریس سنداک
فیلم موجودات وحشی کجا هستند؟، برگرفته از رمانی کلاسیک برای کودکان نوشته موریس سنداک است که روایت پسر نوجوانی بنام مکث (مکث ریکوردز) است که پس از دعوا با مادرش (کاترین کینر) به اتاق خودش می‌رود و در آنجا تخیلات قوی مکث او را به دنیای خودش می‌برد، جنگلی با موجوداتی عجیب، بزرگ و وحشی که مکث فرمانروای آن‌هاست...
