آنچه می‌خوانید مقاله‌ای از وب‌سایت دکتر پائولا کلات، مشاور، نویسنده و محققی است که با معلمان و خانواده‌ها همکاری می‌کند تا فرصت‌های فراگیر را برای دانش آموزان با نیازهای ویژه فراهم کند و تجربه‌های تحصیلی جذاب را برای آنان ایجاد کند. این مقاله راهکارهایی را به شما معرفی می‌کند تا به کمک آن‌ها بتوانید دانش آموزان کلاس فراگیر را به بلندخوانی کتاب علاقه‌مند کنید.
بلندخوانی کتاب به معلمان این امکان را می‌دهد که حس و تجربه زندگی اجتماعی را در کلاس درس ایجاد کنند؛ این کار زمینه مشترکی را برای بحث و گفتگو فراهم می‌کند، دانش آموزان را سرگرم می‌کند و مستلزم این است که شاگردان در برابر پرسش‌های معلم، پاسخ‌های کوتاه بدهند؛ خود این فرایند به همه شاگردان مجال بروز احساس اعتمادبه‌نفس و شایستگی می‌دهد. بلندخوانی، بچه‌ها را با کتاب و کتابخوانی پیوند می‌دهد و به آنان می‌آموزد که خواندن کتاب یکی از راه‌های یادگیری و لذت بردن است. به همین دلیل، محروم کردن دانش آموزان کلاس از فعالیت بلندخوانی کتاب بسیار اندوهناک است.
گاهی در کلاس‌های درس به دلایلی از بلندخوانی کتاب صرف‌نظر می‌شود. به عنوان نمونه معلم معتقد است که این فعالیت مزایای چندانی دربر ندارد یا اینکه که همه دانش آموزان به یک اندازه در این فعالیت مشارکت نمی‌کنند. معلمی تعریف می‌کرد که به یکی از دانش‌آموزانش گفته است که دست از بلندخوانی کتاب بردارد «زیرا او حتی داخل کتاب را نگاه هم نکرد.»
دیگر شاگردان ممکن است از این روش مطالعه محروم شوند زیرا باور بر این است که در این برهه از زمان، مهارت‌های مهم‌تری وجود دارد که دانش آموزان باید آن‌ها را بیاموزند. یک‌بار یکی از همیارانی که در گذشته باهم تدریس می‌کردیم به من گفت اگر از بلندخوانی با صدای بلند در کلاس صرف‌نظر کنیم، می‌توانیم زمان اختصاص‌یافته به این فعالیت را برای آموزش مهارت‌های کارکردی استفاده کنیم. در هر دوی این ماجراها، آموزگاران به صورتی بیان می‌کردند که ارزش چندانی برای توان بالقوه مهارت بلندخوانی قائل نیستند.
یکی از ساده‌ترین راه‌های پیشرفت در آموزش زبان و بالا بردن سطح سواد دانش آموزان، شرکت دادن همه آن‌ها در فعالیت بلندخوانی کتاب است؛ به ویژه برای کودکان با نیازهای ویژه. به خاطر داشته باشید برای این گروه از دانش آموزان منابع چاپی متناسب با شرایطشان را تهیه کنید و در اختیارشان قرار دهید و به آن‌ها این فرصت را بدهید که با دیگر شاگردان پیرامون منابع نوشتاری تعامل داشته باشند. افزون بر این، خواندن برای دانش آموزان به آن‌ها کمک می‌کند که مهارت روان‌خوانی خود را بهبود ببخشند و به محتوایی دست بیابند که به تنهایی قادر به دستیابی به آن نیستند. این کار، آن‌ها را در معرض طیف وسیعی از ژانرهای مختلف قرار می‌دهد، به ویژه آن گروه از ژانرها که خودشان آن را انتخاب نمی‌کنند. برای پاسخ به همیار تدریس سابقم که فکر می‌کرد تقویت دیگر مهارت‌ها، احتمالا از اهمیت بیشتری برخوردار است، باید خاطرنشان کنم که هیچ مهارتی به‌طور بالقوه مفیدتر از خواندن نیست.
در هنگام بلندخوانی کتاب دانش آموزان کار زیادی نباید انجام بدهند. اکثر شاگردان فقط جایی برای نشستن و گوش دادن به معلم لازم دارند؛ اما با این وجود، شاید لازم باشد برای بقیه شاگردان، قوانین، منابع، رویکردها یا انتظارات خود را با شرایط آن‌ها وفق دهید تا آن‌ها هم بتوانند به شکل معنی‌داری در این فعالیت شرکت کنند. پیشنهاد‌های بیست‌گانه زیر را برای مشارکت تمام دانش آموزان در فعالیت بلندخوانی به کار بگیرید. این پیشنهاد‌ها ممکن است به کار دانش آموزانی بیاید که در تمام طول ساعات درسی بی‌قراری می‌کنند یا آن دسته از دانش آموزان که باید به‌وسیله چیزی تمرکزشان را معطوف به درس کرد. شاگردانی که دوست دارند نقش فعالی در کلاس درس داشته باشند، کسانی که به یادگیری جمعی تمایل دارند یا آن‌هایی که باید به هر وسیله‌ای حواسشان را به درس جمع کرد، مشغولشان کرد و علاقه‌شان را به موضوع درسی برانگیخت. برخی از این روش‌ها برای بچه‌های کم سن تر کاربرد بیشتری دارند ولی اکثر آن‌ها را می‌توان از دوره کودکستان تا اواخر دوران تحصیل کودک بکار گرفت.
۲۰ راهکار برای وفق دادن دانش آموزان در کلاس فراگیر با بلندخوانی کتاب
۱- کتابی همانند کتاب معلم را در اختیار دانش آموز قرار دهید که وقتی معلم داستان را می‌خواند او هم آن را دنبال کند.
۲- اگر کتاب در دو یا چند نسخه متفاوت با محتوای یکسان به چاپ رسیده است، به دانش آموز نسخه مناسبی از کتاب را بدهید تا بتواند شما را همراهی کند (مثلا کتابی که تصاویر بیشتری داشته باشد، با خط درشت‌تری نوشته شده باشد یا صفحات آن سلفون‌دار باشد).
۳- به دانش آموز کتابی بدهید که به موضوع فعالیت مرتبط باشد (برای نمونه کتابی که تصویرهای جالبی دارد) که به‌وسیله آن بتواند روی محتوا تمرکز کند و موضوع داستان برایش جذابیت خود را حفظ کند (به عنوان نمونه وقتی معلم متنی درباره دیوار برلین می‌خواند، کودک می‌تواند کتاب را ورق بزند و تصویرهای آن را ببیند).
۴- وسایل مناسبی که با محتوای کتاب مرتبط باشند را گردآوری کنید و آن‌ها را در طول خواندن داستان در اختیار دانش آموز قرار دهید (به عنوان نمونه زمانی که معلم متنی در رابطه با سیستم حمل و نقل می‌خواند کودک می‌تواند با یک قطار اسباب‌بازی خود را سرگرم کند.)
۵- بسته ویژه‌ای برای هر داستان تهیه کنید و در آن اشیائی را بگنجانید که به موضوع داستان ربط دارد و اجازه دهید در طول خواندن داستان کودک در آن کندوکاو کند (برای نمونه اگر داستانی در رابطه با رودخانه خاصی برای کودک می‌خوانید، بسته مرتبط به آن داستان می‌تواند شامل نقشه، یک شیشه کوچک آب، گل خشک و یک قورباغه کوچک پلاستیکی باشد).
۶- یک عروسک دستکشی در اختیار دانش آموز قرار دهید تا بخش‌هایی از آن را در طول بلندخوانی کتاب برای خود یا کلاس نمایش دهد.
۷- به دانش آموز نسخه‌ای از متن داستان را بدهید تا او در طول خواندن معلم زیر اصطلاحات یا واژگان جالب خط بکشد.
۸- به دانش‌آموز نسخه‌ای از متن داستان را بدهید تا هنگام خواندن معلم روی آن نشانه بگذارد یا کدهایی برای خودش بنویسد (به عنوان نمونه جاهایی از داستان بنویسد «موافقم» یا «نمی‌فهمم»).
۹- کارت‌هایی در اختیار دانش آموز قرار دهید که تصویرهایی از کلمات کلیدی داستان روی آن وجود داشته باشد که وقتی معلم موقع خواندن به آن رسید کودک کارت را بالا بگیرد (برای نمونه هر وقت معلم به گرگ اشاره کرد، دانش آموز تصویر گرگ را بالا بگیرد یا وقتی معلم اصطلاح سیستم تنفسی را به کار برد، کودک تصویر ریه انسان را بالا بگیرد).
۱۰- به دانش آموز کاری بسپارید (به عنوان نمونه بچه‌های کوچک‌تر می‌توانند در ورق زدن کتاب‌های بزرگ به شما کمک کنند و دانش آموزان بزرگ‌تر می‌توانند در به‌کارگیری اسلایدهای پاورپوینت و قرار دادن ورق‌های متن روی صفحه و نمایش دادن آن‌ها مشارکت داشته باشند).
۱۱- از دانش آموز بخواهید که به تنهایی یا به اتفاق یکی دیگر از شاگردان، کتاب را به جای شما برای کلاس بخوانند.
۱۲- از دانش آموز بخواهید که در طول فعالیت بلند خوانی، با پرسیدن پرسش‌های کلیدی در تدریس کتاب با شما همیاری کنند (برای نمونه بپرسند «فکر می کنید بعد چه می شود؟»).
۱۳- از دانش آموز بخواهید که به صورت شفاهی یا به کمک وسایل ارتباط جمعی در خواندن کتاب شرکت کنند. برای نمونه جمله اول یا آخر متن را بخوانند یا بخشهای مهم متن را تکرار کنند.
۱۴- در جاهای معینی از داستان دست از خواندن بکشید و از دانش آموز بخواهید که آن صحنه‌ها را برای همکلاسی‌های خود بازی کند.
۱۵- به دانش آموز دفترچه یادداشتی بدهید که بتواند تصاویری را که موقع گوش دادن به داستان یا متن به ذهنش می‌رسد نقاشی کند (این کار به بالا بردن سطح حافظه و تمرکز کودک کمک می‌کند).
۱۶- به دانش آموز دفترچه یادداشتی بدهید که در حین گوش دادن به داستان و یا متن، کلمات کلیدی را که می‌شنود و یا افکاری که به ذهنش خطور می‌کند را در آن بنویسد (این کار به بالا بردن سطح حافظه و تمرکز کودک کمک می‌کند).
۱۷- کاغذ یادداشت در اختیار دانش آموزان قرار دهید تا پرسش‌های خود را درباره متن در آن یادداشت کنند که بعد از معلم بپرسند.
۱۸- به دانش آموزان کاغذ چرک‌نویس یا تصویرهای رنگ‌کردنی مرتبط با داستان بدهید تا همان‌طورکه به داستان گوش می‌دهند آن تصاویر را بکشند و رنگ‌آمیزی کنند.
۱۹- میان دانش آموزان نوعی مسابقه جدول کلمات متقاطع ترتیب دهید که در آن کلمات و عباراتی را که در طول فعالیت بلندخوانی کتاب شنیده‌اند، بکار ببرند.
۲۰- دانش آموزان را در «فضای مناسب گوش دادن به داستان» قرار دهید (برای نمونه یک صندلی مخصوص برای این کار تعبیه کنید).
در پیوند با بلندخوانی و نشست‌های کتابخوانی بیشتر بخوانید: