در سال ۲۰۰۴ سازمان یونسکو طرحی با عنوان «شبکه شهرهای خلاق» را مطرح کرد. شبکه شهرهای خلاق یونسکو، هفت حوزه خلاقیت؛ اعم از صنایع دستی، هنرهای بومی، هنرهای چندرسانه‌ای، فیلم، طراحی، خوراک شناسی، ادبیات و موسیقی را شامل می‌شود و شهرهای مختلفی از کشورهای مختلف با توجه به معیارهای شاخصی که دارند در این لیست جای می‌گیرند. خوب است بدانید که تاکنون (بهمن ۹۸) چهار شهر #ایران عزیز هم عضو شبکه شهرهای خلاق شده و نام این شهرها هم در بین شهرهای خلاق جهانی می‌درخشد.
شهرهای خلاق ایران کدامند
شهر اصفهان اولین شهری بود که با عنوان «شهر خلاق صنایع دستی» در فهرست شبکه شهرهای خلاق یونسکو به ثبت رسید. پس از اصفهان، شهر رشت به عنوان «شهر خلاق در تنوع و سلیقه غذایی» معرفی شد و به ثبت رسید. بعد از این دو شهر بندرعباس با عنوان «شهر خلاق صنایع دستی (با رویکرد هنرهای بومی)» و شهر سنندج با عنوان «شهر خلاق موسیقی» از سوی یونسکو تأیید و به ثبت رسیدند.
این چهار شهر توانسته‌اند به واسطه قابلیت‌های منحصربه‌فردی که داشتند در فهرست شهرهای خلاق جهانی جای گیرند که این موضوع مایه فخر و مباهات تک‌تک ماست. به همین منظور به افتخار این شهرها و البته برای آشنایی هرچه بیشتر کودکان ایرانی با هویت ملی و فرهنگی خودشان پیشنهاداتی را ارائه کردیم که در ادامه می‌خوانید:
قبل از هر فعالیتی پیشنهاد می‌کنیم تا در گام اول یک نقشه بزرگ از ایران را تهیه کنید. در گام دوم شهرهایی که به آن اشاره کردیم (اصفهان، رشت، بندرعباس و سنندج) را روی نقشه به بچه‌ها نشان دهید. سپس در مورد آب و هوا، زبان، لهجه و ویژگی‌های منحصربه‌فرد هر شهر با بچه‌ها صحبت کنید تا آن‌ها پیش از شروع هر فعالیتی یک شناخت مختصری نسبت به منطقه و شهر مورد بحث پیدا کنند.
چند پیشنهاد برای معرفی شهرهای خلاق صنایع دستی
- بازدید از کارگاه صنایع دستی
اگر ساکن شهر اصفهان، بندرعباس و یا شهرستان‌های همجوار این شهرها هستید که به راحتی می‌توانید برنامه بازدید از چنین کارگاه‌هایی را برای بچه‌ها فراهم کنید. اگر هم چنانچه این امکان را نداشتید، می‌توانید با تهیه و پخش مستندهایی که به معرفی و نحوه تولید آثار هنری این شهرها می‌پردازد، این کار را انجام دهید.
- کارگاه کوچک ما
شما می‌توانید با دعوت از یک استادکار شرایطی را فراهم کنید تا بچه‌ها در قالب یک کارگاه هنری یک روزه تجربه آشنایی و احیاناً ساخت یکی از صنایع دستی شهر اصفهان را تجربه کند. کارگاه چاپ قلمکار، قلم‌زنی، سفال‌گری، بافته‌های حصیری و ... از جمله کارگاه‌هایی است که می‌توانید به آن بپردازید. انتخاب نوع کارگاه و فعالیت هنری که انتخاب می‌کنید بسته به امکاناتی که دارید می‌تواند متغیر باشد.
- بازدید از موزه
یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های پیشنهادی در این زمینه بازدید از موزه‌ها است. موزه هنرهای سنتی، هنرهای تزئینی و یا هر موزه‌ای که بخشی از آن به نمایش صنایع دستی ایرانی (مخصوصاً صنایع دستی اصفهان و بندرعباس) اختصاص دارد را در لیست کاری خود قرار دهید. اگر هم چنانچه در شهری زندگی می‌کنید که به هر دلیلی به این‌گونه مکان‌های فرهنگی دسترسی ندارید، می‌توانید با تهیه کتب مجموعه آثار موزه‌ای و یا جستجو در سایت موزه‌های ایرانی و جهانی تصاویر چنین آثاری را تهیه کنید و به بچه‌ها نشان دهید.
- نقوش سنتی را بازآفرینی کنید
نقوش مورد استفاده در هنرهای سنتی ایرانی از تنوع زیادی برخوردار است و طیف وسیعی از نقوش اعم از هندسی، گیاهی و جانوری را در برمی‌گیرد. لذا پیشنهاد می‌کنیم تا شما توانید شرایطی را برای آشنایی شاخص‌ترین نقوش به کار رفته در هنرهای سنتی فراهم آورید و سپس از بچه‌ها بخواهید که با هنر نقاشی، کلاژ و ... آن نقوش را بازآفرینی کنند و طرح‌های جدید خلق کنند.
مجموعه آثار تولید شده در این کارگاه می‌تواند در قالب یک نمایشگاه کوچک به نمایش گذاشته شود. علاوه بر این تهیه و انجام فعالیت‌های کتاب «دفتر نقش» کاری از مرکز سرگرمی‌های سازنده کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان هم می‌تواند در این بخش به کار بیاید. شایان ذکر است که یک بازی فکری تحت عنوان «سکروچین» هم در بازار وجود دارد که بچه‌ها می‌توانند از طریق آن با نقوش هندسی ایرانی به خوبی آشنا شوند.
پیشنهاد برای معرفی شهر خلاق غذا
- غذای رشتی بپزیم
همان‌طور که گفته شد شهر رشت با عنوان «شهر خلاق غذا» ثبت شده است. استان گیلان یکی از متنوع‌ترین بازارهای غذا را دارد به طوریکه از لحاظ تنوع غذای محلی در ایران رتبه نخست را به خود اختصاص داده است. حالا پیشنهاد ما این است که با توجه به امکاناتی که دارید از میان این لیست یکی را انتخاب کنید و در کنار بچه‌ها پخت یک غذای گیلانی را تمرین و تجربه کنید
پیشنهاد برای آشنایی با شهر خلاق موسیقی
- کارگاه آشنایی با سازهای سنتی موسیقی سنندج
شرایطی را فراهم کنید تا بچه‌ها با شکل سازهای اصیل کردی و نغماتی که توسط این سازها تولید می‌شوند، آشنا شوند. در این بخش کتاب «سرزمین سازها» نوشته هومن بابک و نگار پدرام را هم می‌توانید تهیه و مطالعه کنید. بازدید از یک موزه (موزه‌ای که در آن سازهای قدیمی خصوصاً سازهای منطقه کردستان و هنرمندان نوازنده کردی در آن نگهداری و معرفی شده است) از جمله کارهایی است که می‌توانید در این بخش به آن بپردازید.
- موسیقی کردی گوش کنید
پیشنهاد می‌کنیم تا با توجه به شرایطی که دارید یا از یک گروه اجرای موسیقی زنده دعوت کنید تا قطعات منتخب و فاخر موسیقی کردی را برای بچه‌ها بنوازند. اگر هم این امکان برای شما وجود ندارد، قطعات منتخب و اصیل موسیقی کردی را از آلبوم‌های معتبر تهیه و چند قطعه را به تناسب شرایطی که وجود دارد برای بچه‌ها پخش کنید. نکته‌ای که در اینجا گوشزد می‌کنیم این است که حتماً حتماً در انتخاب نوع قطعه دقت لازم را به کار ببرید تا بچه‌ها موسیقی خوب و درست را بشنود.
هر چند که در معرفی هر شهر باید روی موضوع خاص آن شهر تاکید کنید اما اضافه کردن چاشنی موسیقی، خوراکی محلی و مواردی ازین دست (در مورد شهرهایی که به این عنوان شناخته شده نیستند)، حال و هوای برنامه را دلنشین‌تر و انجام فعالیت را برای بچه‌ها شیرین‌تر خواهد کرد. در نهایت باید اشاره کنیم که به غیر از مواردی که ما پیشنهاد کردیم، شما هم می‌توانید فعالیت‌های دیگری را انجام دهید فقط کافیست قدری دقیق‌تر و البته عاشقانه‌تر به محیط پیرامون خود و البته ایران عزیز نگاه کنید.
