هدف اصلی «بنیاد اِزرا جک کیتس» (EJK)، پروراندن دانش‌آموزانی شاد هنگام یادگیری، و همچنین پشتیبانی و غنی‌سازی مدارس دولتی، کتابخانه‌ها، و مربیان آن‌جا است. بیش از سی سال است که مسابقه‌ی کتاب‌سازی اِزرا جک کیتس تعهد ما را در فراهم کردن فعالیتی فراگیر برای کتابداران و آموزگاران تحقق می‌بخشد، زیرا به کمک آن، مهارت‌های سوادآموزی دانش‌آموزان پیشرفت می‌کند و آن‌ها نیز در هر سطحی از توانایی، از آن لذت می‌برند.
چنین برنامه‌ای تنها با همکاری و کوشش گسترده‌ی مدیران و مربیان انجام شدنی است. سال‌هاست که در بنیاد اِزرا جک کیتس با کارمندان اداره‌ی آموزش و پرورش شهر نیویورک (DOE) «کارِن روزنر»، مدیر هنرهای تجسمی (از «دفتر هنر و پروژه‌های ویژه») و «ملیسا جِیکبز»، مدیر خدمات کتابخانه همکاری می‌کنیم. سومین مؤسسه‌ی مؤثر در تحقق این برنامه، «کتابخانه‌ی عمومی بروکلین» (BPL) است که زیر نظر رئیس‌جمهور و مدیرعامل شرکت «لیندا ای. جانسون»[5] کار می‌کند و برای نشست‌های هیئت منصفه، نمایشگاه کتاب‌های برنده و شایسته تقدیر و مراسم اهدای جوایز، فضایی را فراهم می‌کند. «کیمبرلی گرِید»[6]، هماهنگ‌کننده‌ی کتاب‌سازی کتابخانه عمومی بروکلین (BPL)، یکی از اعضای مهم این گروه است.
دانش‌آموزانی که در این مسابقه شرکت می‌کنند، سه گروه می‌شوند: دوره‌ی دبستان (سال‌های سوم تا پنجم دبستان)، دوره‌ی راهنمایی تحصیلی (سال‌های ششم تا هشتم دبیرستان)، و دوره‌ی دبیرستان (سال‌های نهم تا دوازدهم). در این گروه‌ها، دانش‌آموزان با چنین فعالیت‌هایی به خواندن مشتاق و انگیزه‌دار می‌شوند و هر کودک اجازه می‌یابد در حدِ توان و سطح خودش، بهترین باشد.
هر شمار دانش‌آموز یا هر کلاسی از یک مدرسه، در این مسابقه می‌توانند شرکت کنند. در هر مدرسه یک کتاب به‌عنوان برنده انتخاب میشود و برای بررسی برنده‌ی مرحله‌ی شهر یا منطقه به اداره آموزش و پرورش فرستاده میشود. با این روش، به هر مدرسه شانس برابر برای ورود به بخش برندگان داده میشود.
برندگان مسابقه در سطح شهر، نشان و پانصد دلار جایزه دریافت می‌کنند. برنده‌ی منطقه، نشان و صد دلار، و آموزگاران یا کتابدارانی که آن‌ها را راهنمایی کرده‌اند، برای کتاب‌های جدید تقدیرنامه دریافت می‌کنند. هر مدرسه تشویق میشود تا برای همه‌ی دانش‌آموزانی که کتاب ساخته‌اند، جشن بگیرد و هر دانش‌آموزی که کتابی بسازد، لوح تقدیر دریافت می‌کند. همه‌ی کتاب‌های برنده‌ی مدرسه، نشان و گواهی‌نامه دریافت می‌کنند.
پس از ارسال کارها، برندگان مدرسه از سوی هیئتی که از سوی «کیم گرِید»[7] در کتابخانه عمومی بروکلین گرد آمده‌اند، داوری می‌شوند.
این هیئت، از كتابداران، نویسندگان و تصویرگران كتاب‌های كودكان، کارشناسان آموزش مدارس و نشریه‌های تجاری دوره‌ای تشکیل شده است. برندگان در مراسم اهدای جایزه به کتاب‌های نامزد شده در پایان سال تحصیلی، یک برگه چک و همچنین یک نشان دریافت می‌کنند. در کنار طراحی و چاپ عالی کاتالوگی از کارها، نمایشگاهی سه هفته‌ای نیز برگزار میشود که کتاب‌های برنده و شایسته‌ی تقدیر، در شعبه‌ی مرکزی کتابخانه عمومی بروکلین در آن به نمایش گذاشته میشود.
کتاب‌سازی این فرصت را فراهم می‌آورد که دانش‌آموزان تجربه‌های یادگیری‌شان را مدیریت کنند و با آن سرگرم شوند. دانش‌آموزان موضوع‌هایی همچون مرگ پدر و مادر، بستن بند کفش، از سفر دریایی در قلمرو پادشاهی افسانه‌ای تا سفر عدد صفر به احساس ارزشمندی، از لذت ویولن نواختن تا درگیری با قُلدورها را بررسی می‌کنند.
هر دانش‌آموز کتاب خود را به دلیل متفاوتی می‌سازد. برای برخی از آن‌ها کتاب‌سازی روشی برای حل کردن مسائل احساسی است، مانند آن‌چه «لاندن سیمز»[8] دانش‌آموز کلاس چهارم دبستان می‌گوید: «این کتاب را از صمیم قلبم دوست دارم. تهیه هر بخشی از این کتاب مرا به یاد پدرم می‌اندازد.»
این فعالیت برای دیگران، آغاز به انجام رسیدن هدفی در زندگی است، مانند هدف «اَلِکس ترینیدَد»[9] دانش‌آموز پایه دوازدهم دبیرستان: «دلم می‌خواهد روزی یک برنامه‌ریز شهری بشوم؛ هنگامی که کتاب‌سازی می‌کردم تصور کردم بازدید از این ساختمان‌ها و نقاط دیدنی چه‌قدر سودمند و لذت‌بخش خواهد بود.»
برخی از دانش‌آموزان برای فرستادن پیامی کتاب‌سازی می‌کنند که پیش‌تر دوست داشتند خودشان آن پیام را دریافت کنند. «اَلیشیا لی»[10] دانش‌آموز پایه هشتم دبیرستان، در این‌باره گفت: «ایده‌ی نوشتن چیزی که می‌خواستم در کودکی بخوانم، باعث شد من به کتابم و اهمیت نوشتن آن، بیش‌تر علاقه‌مند شوم... برای من مهم است که به خوانندگان کوچک بیاموزم که به خودشان افتخار کنند و ارزش بگذارند.»
کتاب‌سازی، دانش‌آموزان را به بازنویسی و بازنگری، بهبود دستور زبان، هجی کردن و آشنایی با قواعد نحوی ترغیب می‌کند، زیرا آن‌ها داستان‌شان را به‌روشنی و مؤثر می‌خواهند بازگو کنند. سپس دیدگاه دانش‌آموزان با نوشتن یا تصویرگری کتاب‌های‌شان تغییر می‌کند. تجربه‌ی آن‌ها باعث میشود تا خوانندگانی تحلیلگر و متفکرتری باشند.
«سابراینا آکوئیلون»[11]، دانش‌آموز پایه هشتم دبیرستان: «کتاب‌سازی فرایندی بلندمدت بود که از آن لذت بردم. تجربه‌ای بود که فهمیدم خط سیر (طرح) و تصویرگری از آغاز تا پایان باید دنبال شوند.»
«دیانارا بانانا»[12]، پایه دوازدهم دبیرستان: «من عمیقاً به افكار و نگرانی‌هایم توانستم بپردازم. کتاب‌سازی به من كمك كرد تا اعتماد به‌نفسم را تقویت كنم.»
«سالمن بیرماکر»[13] پایه چهارم دبستان: «در ابتدا به‌نظرم آمد کتاب‌سازی کار بسیار آسانی است، اما بعداً معلوم شد بسیار دشوارتر از آن چیزی است که فکر می‌کردم ... من در کلاس و آخر هفته‌ها در خانه، کار کردم. حدود یک ماه طول کشید تا این کتاب کامل شود ... می‌خواهم از همه‌ی آموزگارانم و به‌خصوص آموزگار هنرم خانم «اسکوپ»، برای همه‌ی تشویق‌ها و کمک‌هایش سپاس‌گزاری کنم.»
این برنامه افزون بر ایجاد عزت نفس و اعتماد به‌نفس، از راه دستیابی به یک هدف دشوار و قدردانی از کارهای آن‌ها از سوی دیگران، باعث تقویت احساس همبستگی در کلاس خواهد شد. دانش‌آموزانی که کم‌تر ارزش‌های‌شان دیده شده است با شرکت در پروژه‌ی کلاسی، به موفقیت دست می‌یابند و شاید برای نخستین‌بار استعدادهای‌شان از سوی افراد این گروه کشف میشود.
كتابدار «كَتلین فلایشمان»[14]، و آموزگار «ماریا پاناتوپولو»[15]، كه چهار سال در برنامه‌ی كتاب‌سازی اِزرا جک کیتس در مدرسه دولتی در كویینز نیویورك با ما همکاری داشته‌اند، توضیحی شگفت‌انگیز درباره‌ی چگونگی بهره‌مندی دانش‌آموزان از كار ارائه داده‌اند:
به‌عنوان بخشی از این فرایند، آن‌ها یاد می‌گیرند که در روند ابتکاری خود منضبط و مسئول باشند. آن‌ها همچنین مدیریت زمان را یاد می‌گیرند. این‌ها مهارت‌های شگفت انگیزی است که بچه‌ها در بزرگ‌سالی به‌دست می‌آورند.
افزون بر این، کسانی که روی کتاب‌های غیر داستانی کار می‌کنند، مهارت‌های پژوهشی خود را ارتقا می‌بخشند. چه کار مشارکتی باشد و چه غیر مشارکتی، با یکدیگر پیوند برقرار می‌کنند و از دیگری پشتیبانی می‌کنند، ایده‌هایی را به اشتراک می‌گذارند و بازخورد می‌دهند. خواه دانش‌آموزان پیروز شوند یا نشوند، طی کردن این روند، برای آینده آنان بسیار سودمند است و تأثیر بالقوه‌ای بر آن‌ها خواهد داشت.
فلایشمان و پاناتوپولو در این که همکاری آن‌ها باهم تفاوت بزرگی پدید آورده است، هم‌نظرند. این گروه ویژه همچنین به‌روشنی اعلام می‌کنند که آن‌ها بدون پذیرش و پشتیبانی مدیرشان، «داین مارینا»[16]، به این موفقیت نمی‌توانستند دست یابند.
همکاری گسترده‌ی مدرسه، بازتاب کار گروهی بچه‌ها است، و این برنامه از بالاترین تا پایین‌ترین سطح آن، الهام‌بخش آن است. جِیکبز و روزنر با توصیف تجربه‌ی خود از این برنامه، آشکارا این الهام را در میان می‌گذارند. جِیکبز می‌گوید:
همیشه پروژه‌های هیجان‌انگیزی هستند که شما در جایگاه کتابدار مدرسه، در همه‌ی طول سال منتظر می‌مانید تا با دانش‌آموزان خود آن‌ها را پیش ببرید. برای من آن پروژه، کتاب‌سازی بود. من عاشق نوشتن، خلاقیت و نوآوری بودم که کتاب‌سازی به من پیشکش می‌کرد. در نخستین سال کارم به‌عنوان کتابدار دبستان در یک مدرسه دولتی شهر نیویورک، از باخبر شدن درباره‌ی مسابقه‌ای در سطح شهر که از سوی بنیاد اِزرا جک کیتس ارائه شده است، بسیار ذوق‌زده شدم. خوش‌حالم که این بنیاد، به برندگان جایزه‌ی نقدی می‌دهد.
نخستین برنامه‌ام را با همکاری آموزگار هنر و راه‌اندازی باشگاه غنی‌سازی کتاب‌سازی پس از ساعت درسی مدرسه آغاز کردم. کتاب‌سازی را به‌عنوان بخشی از برنامه‌ی درسی کلاس ارتقاء دادم، آن را به برنامه‌ی درسی کتابخانه گره زدم و برای انتخاب برنده‌ای که به رقابت در سطح شهری می‌رود، برنامه‌ای در سطح دبستان ترتیب دادم. مسابقه‌ی کتاب‌سازی اِزرا جک کیتس به من کمک کرد تا همراه با غنی‌سازی محیط سوادمحور مدرسه، محیطی را برای پرورش نویسندگان و هنرمندان در مدرسه فراهم کنم.
پس از دو دهه ... برنامه‌ای تازه برای کمک به تداوم این مسابقه برای نسل‌های آینده و پیوند کتاب‌سازی با ابتکار عمل «فضای سازنده» در کتابخانه‌های مدارس فراهم کرده‌ام. «فضای سازنده» نوعی آزمایشگاه یادگیری است که در آن دانش‌آموزان برای آفرینش، نوآوری، کارهای خود‌انگیخته، اختراع، یادگیری، طراحی، اکتشاف و پژوهش گردهم می‌آیند. «فضاهای سازنده» دارای فناوری پیشرفته یا فناوری محدودی می‌توانند باشند، یا تنها به تخیل فرد محدود شوند و به هنر و کتاب‌سازی، کامل پیوند بخورند.
برنامه‌ی فضای سازنده: کمک‌هزینه‌ی فضای سازنده‌ی کتاب‌سازی اِزرا جک کیتس بخشی از نوآوری سامانه‌ی کتابخانه مدارس شهر نیویورک است. هدف فراهم کردن دستورالعمل، تأمین و راه‌اندازی برنامه‌ای پایدار در کتابخانه‌ی مدرسه که دانش‌آموزان را به کتاب‌سازی، نویسندگی و هنر در طول سال تحصیلی برانگیزاند. این کمک‌هزینه برای كتابداران مدارس كه در پایه‌های سوم دبستان تا دوازدهم دبیرستان مشغول به کار هستند، مواد و رشد حرفه‌ای را فراهم می‌کند.
هر یک از برندگانِ کمک‌هزینه، در یک بسته‌ی هنری، مجموعه‌ای از لوازم هنری، کتاب‌هایی در زمینه‌ی هنر و کتاب‌های تصویری متنوع، همچنین کتاب‌های پاپ آپ در پیوند با سازماندهی فضای سازنده، دریافت می‌کنند.کارگاه آموزشی که همه روز به انجام شدن کارهای دستی، و رشد حرفه‌ای می‌پردازد، از سوی دکتر «زتا الیوت»[17] و هنرمند و مشاور هنری «جو بِت راویتز»[18] انجام می‌گیرد. شرکت‌کنندگان آموخته‌اند که چگونه دانش‌آموزان را از راه نوشتن خلاق، درگیر و توانمند سازند، چگونه دانش‌آموزان را به نوشتن یک داستان تشویق کنند و چگونه داستان‌های آنان را به یک کتاب تصویری می‌توان تبدیل کرد.
هر كتابدار شركت‌كننده، يك كتاب تصويري ساخته شده از سوی دانش‌آموز را به مسابقه می‌فرستد. در نتیجه، شمار ورودی کتاب‌های ساخته شده از سوی دانش‌آموزان، نسبت به سال گذشته، با سی ارسال افزون‌تر، بیش‌تر شده است.
امیدواریم سال آینده، شصت اثر بیش‌تر دریافت کنیم، قرار است برای كتابدارانی كه پیش‌تر در مسابقه شركت كرده‌اند، یك جایزه دیگر به پاداش آن‌ها افزوده شود.
کتابدارانِ باتجربه در نشست تخصصی رشد حرفه‌ای بعد از ظهر شرکت می‌کنند. آن‌ها تخصص‌شان را به اشتراک می‌گذارند و در غرفه‌هایی لوازم جانبی هنری را می‌فروشند که از سوی سامانه کتابخانه مدارس شهر نیویورک سفارش داده شده است. روزنر افزود:
به دلایل بسیاری خود را وقف این برنامه کرده‌ام. کتاب‌سازی بر نقش مهم كتاب‌های تصویری در آموزش كودك تکیه دارد، دانش‌آموزان در حالی که درگیر روند خلاقانه ساختن کتاب‌های خود هستند، یادگیری ژرف‌تری را تجربه می‌کنند. هنگامی که دانش‌آموزان چگونگی پیگیری و اصرار در رسیدن به هدف‌های‌شان را درک می‌کنند، احساس رضایت خواهند کرد. همچنین، با شناخت میزان اهمیت همکاری در محیط مدرسه، وقتم را صرف برنامه‌ای می‌کنم که همکاری واقعی را ارتقا می‌دهد.
«دفتر هنر و پروژه‌های ویژه»[19] بیش از سه دهه جنبه‌های مختلفی از مسابقه‌های کتاب‌سازی را تسهیل کرده است: مانند تجربه‌های یادگیری حرفه‌ای آموزگاران هنر، آموزگاران کلاس و کتابداران، کمک‌رسانی به مدارس، گردآوری و برگشت همه‌ی آثار ارسالی، ویرایش آثار دانش‌آموزان شرکت‌کننده برای چاپ در کاتالوگ و مشارکت در جشن پایان سال تحصیلی.
فراتر از ایجاد ورودی نهایی، کتابی که مدرسه برای ورود به مسابقه انتخاب کرده یک نیروی محرکی است که کسان بسیاری را درگیر می‌کند. بیش‌تر مدارس شرکت‌کننده، یک کلاس کامل و گاهی بیش از یک کلاس در زمینه‌ی نگارش و تصویرگری کتاب‌های تصویری هستند. خروجی هر مدرسه بیش از سی تا پنجاه دانش‌آموز است که در زمینه تجزیه و تحلیل کتاب‌های تصویری، مطالعه‌ی نویسندگی و به اشتراک‌گذاری کار با همسالان درگیر هستند. در بیش‌تر مدرسه‌ها، جشن تقدیر از دانش‌آموزان، اوج برنامه‌ی کتاب‌سازی در سطح مدرسه است.
گروه مدرسه، ممکن است دربرگیرنده‌ی مشارکت آموزگار هنر، آموزگار کلاس و کتابدار مدرسه، همراه با پشتیبانی مدیران مدرسه باشد، و این همکاری باعث میشود مسابقه‌ی کتاب‌سازی اِزرا جک کیتس، به‌درستی کوششی مشترک باشد. کتاب‌سازی عامل تعالی چیزی است که در دستان خود آن را می‌توان نگه داشت و به دیگران نشان داد تا اثبات کرد کارها به‌خوبی انجام شده است. ما با انگیزه‌ی فراوان منتظریم شمار بیش‌تری از آموزگاران این برنامه را به کلاس خود ببرند.
برخی از آثار ترجمه شده اِزرا جک کیتس در ایران
روز برفی
سلام به ساکنان ماه
سرخپوست کوچولو و اسبش
[1] Ezra Jack Keats
[2] Deborah Pope
[3] Melissa Jacobs
[4] Karen Rosner
[5] Linda E. Johnson
[6] Kimberly Grad
[7] Kim Grad
[8] London Sims
[9] Alex Trinidad
[10] Alicia Lee
[11] Sabrina Aquilone
[12] Dyanara Banana
[13] Solomon Birmakher
[14] Kathleen Fleischmann
[15] Maria Panatopoulou
[16] Diane Marina
[17] Zetta Elliott
[18] Jo Beth Ravitz
[19] The Office of Arts and Special Projects
