چهارمین مهرواره کشوری ادبیات کودک و نوجوان «شوناس» به میزبانی شهرستان کامیاران در محل سالن آمفی تئاتر اداره‌ی فرهنگ و ارشاد اسلامی این شهر برگزار شد. مدعوین این مهرواره مسئولین استانی، شهرستانی، پژوهشگران، نویسندگان کودک و نوجوان و دست‌اندرکاران حوزه‌ی ادبیات داستانی و جمع کثیری از مردم علاقه‌مند بودند.
این مهرواره به منظور گسترش ادبیات کودک، کشف و معرفی استعدادهای جدی در این حوزه، توجه به ادبیات فولکلوریک و فرهنگ شفاهی، ایجاد انگیزه در کودکان، والدین، معلمان و مربیان سراسر کشور در راستای خلق آثار ادبی فاخر در این زمینه برگزار گردید.
این برنامه به همت دبیرخانه مهرواره ادبیات کودک شوناس با همکاری آموزش و پرورش شهرستان، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی کردستان، فرمانداری و شهرداری کامیاران، حمایت موسسه‌ی پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان و با استقبال پرشور مخاطبین برگزار شد. تعداد۹۶۸ اثر به دبیرخانه‌ی این مهرواره ارسال شد که از این تعداد ۷۳۵ اثر در بخش فارسی و ۲۳۳ اثر در بخش کُردی به رقابت پرداختند.
اسامی هیات داوران عبارت بودند از : خانم‌ها و آقایان: فرمهر منجزی، جعفر توزنده‌جانی، مینا حدادیان، فرزانه رحمانی، علیرضا گلدوزیان، غزاله بیگدلو، سلیمه باباخان، ویدا کریمی، رضا هاشمی، لیلا صالحی و حکمت باتمانی.
در بخش جنبی این مهرواره کارگاه‌های آموزشی متنوعی با حضور اساتیدی در حوزه‌ی ادبیات کودک از سراسر کشور برگزار شد. عناوین کارگاه‌ها از این قرار بود:
- مینا حدادیان: کودک و ادبیات
- علیرضا گلدوزیان: تصویرگری کتاب کودک
- فرمهر منجزی: ترجمه برای کودکان
- لیلا کفاش‌زاده: کودک و افسون افسانه‌ها
- پوپک عظیم‌پور: ظرفیت نمایش عروسکی در به تصویرکشیدن افسانه‌ها
- فرزانه رحمانی: ادبیات نمایشی کودک
- سلیمه باباخان: کودک و تصویر
- محمدرضا کلهر: صنایع ادبی در داستان
کارگاه فرمهر منجزی در چهارمین مهرواره کشوری ادبیات کودک و نوجوان شوناس
کارگاه علیرضا گلدوزیان در چهارمین مهرواره کشوری ادبیات کودک و نوجوان شوناس
کارگاه لیلا کفاش‌زاده در چهارمین مهرواره کشوری ادبیات کودک و نوجوان شوناس
کارگاه پوپک عظیم‌پور در چهارمین مهرواره کشوری ادبیات کودک و نوجوان شوناس
مهرواره شوناس در چهارمین دوره خود از شهرام اقبال‌زاده منتقد و پژوهشگر ادبیات کودکان تقدیر به عمل آورد. کیوان شافعی فرماندار کامیاران از اهمیت ادبیات کودک سخن گفت و تاکید کرد خیال‌پردازی در دوران کودکی موجب رشد و بالندگی کودکان می‌گردد. وی با اشاره به اینکه کامیاران در زمینه‌های فرهنگی و ادبی دارای استعدادهای خوبی است، از مدیرکل ارشاد اسلامی خواست: جهت تداوم برگزاری این مهرواره به میزبانی کامیاران در سال‌های آتی اعتبار مورد آن پیش‌بینی و در تقویم برنامه‌های آن اداره کل لحاظ گردد.
در ادامه برنامه بیانیه هیئت داوران و تعدادی از آثار ارسالی به مهرواره خوانده شد. اجرای گروه موسیقی شوناس (پیشکسوتان عرصه موسیقی کامیاران)، اجرای گروه موسیقی کودک (کودکان کامیارانی) گزارش دبیر جشنواره و نمایشگاه معرفی هیئات داوران، 8 کارگاه ادبی از دیگر برنامه‌های اجرایی جشنواره شوناس بود.
جبار شافعی‌زاده که خود نویسنده، پژوهشگر و مترجم زبان کُردی است اعلام کرد که چهارمین دوره‌ی مهرواره‌ی کشوری ادبیات کودک شوناس را، با هدف گسترش فرهنگ کودکی و ادبیات کودک، به پاس خدمات ارزشمند آقای شهرام اقبال‌زاده، استاد ادبیات کودک، نوجوان و بزرگسال ایران برگزار می‌کنیم.
وی افزود شهرام اقبال‌زاده از معدود چهره‌هایی است که خود اگر چه در نهایت تواضع و فروتنی، در حاشیه‌ای‌ترین نقطه از جهان سکنا گزیده اما، در به متن آوردن چهره‌های بسیاری در حوزه‌ی ادبیات به ویژه ادبیات کودک، نقش به‌سزایی داشته و همیشه و همواره صدای بلند و رسای بی‌صدایان جامعه بوده است. چرا که همیشه در هیئت روشنفکری اجتماعی، شمعی میان تاریکی برافروخته و پنجره‌ای روشن و همیشه باز بر هر چه دیوار است در جهان سروده تا کودکان این سرزمین و بزرگسالانی که دغدغه‌اشان کودک و دوران کودکی است، خویشتن واقعی خود را در گفتمانی آزاد و دمکراتیک تجربه کنند و به خلق جهانی شایسته‌تر برای بشر مبادرت کنند.
در ادامه دبیر مهرواره‌ی امسال به دنبال فراخوانی که در فضای مجازی منتشر شد و به دلیل استقبال مخاطبین ۳ بار تمدید گردید، تعداد ٨۶۷ اثر ادبی و هنری در ده زمینه مختلف از لالایی تا شعر و قصه، ترجمه و نقد ادبی و... خلق و توسط پدیدآورندگانشان از اقصی نقاط کشور به دبیرخانه ارسال شد، که آثار در ۳ مرحله توسط هیئت محترم داوران که همگی از چهره‌های شاخص ملی و بین‌المللی ادبیات کودک و نوجوان هستند، داوری شد و در نهایت ۷۵ اثر به عنوان آثار برگزیده و شایسته تقدیر در دو بخش کُردی و فارسی معرفی شدند.
شافعی‌زاده از هیئت داوران تشکر کرد که بی هیچ چشم‌داشت مادی و صرفا بنابر اعتقاد و باور قلبی‌اشان به بنیان نهادن جامعه‌ی کودک محور و گسترش ادبیات کودک و به حرمت تمام کودکان، با مهرواره‌ی شوناس همکاری کردند تا جامعه قدر کودکان خود را بداند و فضایی آزاد و عدالت محور را برای پرورش استعدادهای ادبی و هنری آن‌ها مهیا کند.
وی افزود این مهرواره نیز همچون دیگر حرکت‌های فرهنگی، بدون حمایت مادی و هم‌فکری معنوی نهادها و چهره‌های اثرگذار اجتماعی به سرانجام نمی‌رسید. وی از نهادها و چهره‌هایی که عناوین و القاب فرهنگی را یدک می‌کشند اما کمکی به مهرواره ننمودند، انتقاد کرد. همچنین از نهادهایی همچون دکتر شافعی فرماندار کامیاران، مهندس منبری شهردار کامیاران، آقایان ابراهیمی ریاست آموزش و پرورش و حسین پناهی ریاست اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی، آقای محمدهادی محمدی و خانم زهره قایینی مدیران نهاد با من بخوان و موسسه‌ی پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان، اعضای دبیرخانه خانم‌ها ژوان قبادی و میترا اسدی و گروه‌های موسیقی کودک و بزرگسال که فضای هنری ارزشمندی را در مهرواره خلق کردند تا کودکان این سرزمین قدم‌هایشان را بی هیچ ترس و هراسی، مطمئن‌تر از دوره‌های پیش بردارند و تا سایه‌سار درخت معرفت بروند تشکر نمود.
وی با توجه به حضور استعدادهای جدی در حوزه‌ی ادبیات کودک و استقبال قابل توجه از این مهرواره، درخواست کردتا دبیرخانه‌ی دائمی مهرواره در کامیاران دایر شده و بودجه‌ی لازم برای برگزاری سالیانه‌ی آن توسط ادارات و نهادهای ذیربط تعریف شود تا برگزارکنندگان بتوانند بی دغدغه‌ی مالی نسبت به برگزاری آن اقدام کنند.
شافعی‌زاده در پایان اعلام نمود که پنجمین دوره‌ی این مهرواره در سال آینده به یاد زنده‌یاد علی اشرف درویشیان برگزار خواهد شد. لازم به ذکر است مهرواره سوم به یاد و نام ثریا قزل‌ایاغ برگزار شده بود.
ثریا قزل‌ایاغ
علی اشرف درویشیان
در سایت کتابک بخوانید: سومین مهرواره کشوری ادبیات کودک و نوجوان شوناس پاسداشت ثریا قزل‌ایاغ
در ادامه برنامه فرمهر منجزی به نمایندگی از سوی هیات داوران متنی به شرح زیر را قرائت کرد:
به نام صاحب کتاب
«بیانیه‌ی هیئت داوران چهارمین مهرواره کشوری ادبیات کودک شوناس، پاسداشت خدمات شهرام اقبال‌زاده رازآور ادبیات کودک و نوجوان ایران»
فراخوان برای نوشتن اگر در خدمت رهایی و شکوفایی باشد از شریف ترین فراخوان‌هاست.
شوناس در چهارمین فراخوان خود علاوه بر دعوت به نوشتن، هدف دیگری هم داشت. سپاسگزاری از چهره‌ای مردمی که طی سالیان زیادی در نهایت روشنگری و روشنفکری، به مردم، به ویژه کودکان و ادبیات کودکان خدمات شایان و قابل توجهی کرده است. ما هیئت داوران شوناس هم از همین طریق سپاسگذاری خود را به آقای شهرام اقبال‌زاده تقدیم می‌کنیم.
کودکان، نوجوانان و معلمان و مربیان صاحب قلم می‌دانند که در جشنواره‌ای شرکت کرده‌اند که اختتامیه و آئین سپاسگزاری هم دارد. به همین جهت هیئت داوران بر این باور است که این جشنواره رویکردی مردمی داشته و در خدمت خیر و صلاح عمومی است.
برای هیئت داوران جشنواره، خواندن آثار هم لذت‌بخش بوده و هم دریچه‌ای بوده به فضای فکری هنرمندانی که آثارشان را برای داوری فرستاده بودند. بی‌شک در نوشتن مهم است که خودمان باشیم و از خویشتن حقیقی‌امان، بر اساس جهان‌بینی فکری منحصر به فردمان بنویسیم.
صداقت و وفاداری به خویشتن، چه در نوشتن و چه در سخن گفتن از ما انسانی اصیل می‌سازد. در چنین مسیری این پرسش می‌تواند به صاحب قلم و صاحب سخن یاری برساند:
آیا این باورها متعلق به من است؟
به همین دلیل از دوستانی که آثارشان را ارسال کرده‌اند می‌خواهیم که آن‌ها هم به این پرسش بنیادین بیاندیشند تا از طریق ادبیات دریچه‌های نوینی را به روی خودشان بگشایند.
علاوه بر این جهان از طریق حواس‌مان درک می‌شود. تجربه‌ی جهان چه به شکل سفر و امکان تماشا و چه به شکل خواندن و مطالعه‌ی آثار خوب می‌تواند جهان ما را بزرگ‌تر و عمیق‌تر کند. پس برای اینکه بتوانیم خوب بنویسیم ناگزیریم نوشته‌های خوب دیگران را بخوانیم که شوناس از طریق اهدای کتاب‌های مناسب و باکیفیت برای همه‌ی گروه‌های سنی این امکان را فراهم نموده است.
نوشتن بیش از آنکه یک مهارت باشد یک فرهنگ است. نوشتن خاطرات و تجربیات و سفرنامه‌ها فرهنگ را مکتوب و قابل انتقال می‌کند. ما بر این باوریم جشنواره شوناس می‌تواند با ایجاد رابطه با گروه مخاطبان خود به خلق چنین فرهنگی کمک کند و موانع نوشتن را از میان بردارد.
خواندن آثار کودکان، نوجوانان و بزرگسالان ضمن لذت به ما حکایت از این نکته داشت که شرکت‌کنندگان باید برای آنکه بتوانند آثار ادبی خلاق بنویسند داستان‌ها و متن‌های ادبی زیادی بخوانند. بر همین اساس امیدواریم چنین جشنواره‌هایی بتوانند موانع دسترسی به کتاب‌های خوب را با کمک صاحب‌نظران این حوزه از میان بردارد.
داوری آثار کودک و نوجوان بدون دیدن صاحب اثر و بدون آگاهی از امکانات او امری سخت و دشوار است. در حین داوری آثار همیشه این پرسش با ما بود که شرکت کننده چه امکاناتی داشته و آیا منابع مطالعاتی مناسبی در اختیار داشته است؟
اگر با چه چنین پرسش‌هایی که پاسخ‌شان را نمی‌دانستیم روبرو بوده‌ایم، با این حال ناچار بوده‌ایم نوشته‌های برجسته‌تر را در این مهرواره معرفی کنیم. ما هم تلاش کرده‌ایم این کار را به درستی انجام داده و آثاری را معرفی کرده‌ایم که ویژگی‌های جدی یک اثر ادبی و هنری برای کودک را دارا بوده است.
چهارمین مهرواره کشوری ادبیات کودک شوناس در محورهای داستان‌نویسی بلندخوانی داستان، ترانه و بازی و کتاب تصویری و مصور، فرهنگنامه‌نویسی مقاله پژوهشی و ترجمه شعر و داستان نمایشنامه‌نویسی با معرفی 75 اثر برگزیده و شایسته تقدیر در تاریخ اول تیر ماه 1402 به پایان رسید.
اسامی برگزیدگان مهرواره به قرار زیر است:
