«از ناکجا» کتابی تصویری به نویسندگی و تصویرگری کریس نیلر بالستور (Chris Bellesteros Naylor) است. «از ناکجا» دربارهی دوستی و ایجاد پیوند است یا بهتر است بگوییم دربارهی دوست ماندن با وجود دگرگونه شدن. برای دوستی بایست شبیه یکدیگر باشیم یا همین که از چیزهای مشترکی حظ ببریم کافی است؟ مثلاً تماشای بالا آمدن ماه در آسمان شب، لذت نوشیدن یک فنجان چای کنار هم وقتی به چشمانداز مشترک پیش رو نگاه میکنیم؟ برای آغاز دوستی همین چیزهای سادهی کوچک کافی است. «از ناکجا» میگوید ادامه دادن دوستی هم به همین سادگی است.
«از ناکجا» دربارهی دوستی یک سوسک با کرم ابریشم است. کرم ابریشم یک روز سروکلهاش از ناکجا پیدا میشود، پیش سوسک میماند و آن دو از وقت گذران با هم لذت میبرند. یا بهتر است بگوییم به سَبکی و آرامی زمان را کنار هم سپری میکنند، با هم خوراکی میخورند و به ماه در آسمان شب نگاه میکنند. در تصویر میبینیم سوسک خوابیده و کرمِ قرمز است که به ماه مینگرد.
رنگ اصلی تصویرها سیاه و قرمز است، سوسک سیاه است و کرم قرمز. این تفاوت، هم تمایز بین دو جاندار، دو دوست، را برجسته میکند و هم به جهان سوسک، راوی داستان، که سیاه و سفید تصویرشده، رنگ میدهد.
یک روز صبح، سوسک از خواب بیدار میشود و دوستش را نمیبیند. همهجا را میگردد، اما خبری نیست که نیست. البته چشمانداز ما در تصویر گستردهتر از زاویهدید سوسک است و میتوانیم پیلهی قرمزی را زیر صخره ببیینیم. این جزئیات تصویری و دانستههای بیشتری که تصویر نسبتبه متن دارد، به خوانندهی کودک احساس شعف میدهد. گویی او کشف میکند و یک قدم جلوتر از راوی است. سوسک سفر خود را برای جستوجوی دوستش آغاز میکند. او با دوربینش نقطههایی قرمزرنگ را لابهلای شاخههای جنگل دیده است و حال میخواهد آنها را دنبال کند؛ چون قرمز نشانهی دوست است!
عاقبت سوسک به جنگل میرسد و میبیند آنچه از لنز دوربین دیده است، قارچهایی قرمز با لکههایی سفید بودهاند! دقیقاً شبیه به ترکیب رنگ دوستش! بعد ما، در دو صفحهی بدون متن، پروانهای را میبینیم که از درون پیله بیرون میآید. پروانه بالزنان از پیله و صخره دور میشود. و ما همهی اینها را در تصویرهای بدون متن میبینیم. کریس نیلر بالستور بهخوبی از ظرفیتهای یک کتاب تصویری بهره برده است. او به خوانندهی کودک اعتماد میکند و میگذارد حس کند بیشتر از شخصیت داستان میداند و زودتر از او کشف میکند.
عاقبت سوسک و پروانه دوباره به هم میرسند و مثل گذشته از وقت گذراندن با هم لذت میبرند؛ اما اینبار برای تماشای ماه دستدردست هم پرواز میکنند!
دوستی میتواند رشد کند و مثل پروانه از پیله بیرون بیاید و بزرگتر و زیباتر شود؛ البته اگر بدانیم چه چیز ما را به هم پیوند داده است.
ما از ابتدا تا آخرین تصویر کتاب، بالهای سوسک را ندیده بودیم. سوسک میتوانست پرواز کند، اما کنار کرم مینشست و به آسمان شب نگاه میکرد. پروانه شدن کرم، بالهای سوسک را هم گشود. دگرگونی کرم به پروانه، انگار توانایی ذاتی دوستش را هم شکوفا کرد!
ما میتوانیم با هم و در کنار هم رشد کنیم و تغییر نگرانکننده نیست، اگر «دوست» باشیم.
متأسفانه، آستربدرقهی کتاب حذف شده است و خواننده تصویر آسمان پرستارهی شب را نمیبیند؛ همچنین به دلیل رعایت نکردن کپیرایت از کیفیت تصویرها کاسته شده است و از درخشش تصویرهای متن اصلی خبری نیست. فراموش نکنیم که در کتابهای تصویری، کیفیت تصاویر مهم است؛ چون تصویرها دانستههایی به متن میافزایند؛ برای نمونه، بهسختی میتوانید چشمهای بستهی سوسک را در تصویر تماشای ماه در صفحههای ابتدایی کتاب ببینید.
وقتی کتاب را با کودک میخوانید دربارهی تغییر کردن و دوستی با او حرف بزنید.
آیا شده دوستیاش با کسی تمام شود چون او تغییر کرده است؟ چه تغییری؟ از او بپرسید فکر میکند اگر به داشتههای او یا دوستانش اضافه شود هنوز میتوانند دوست هم بمانند؟
این کتاب همچنین میتواند سرآغاز خوبی برای طرح این پرسش فلسفی با کودک باشد که آیا رشد کردن و تغییر کردن ما را عوض میکند؟ آدم دیگری میکند؟ چه چیز «من» را «من» میکند؟