1. معرفی گروه هدف
تعریف دقیق گروه: کودکانی که همراه با خانواده‌های کوچ‌نشین (عشایر) در مناطق مختلف کشور زندگی می‌کنند. این کودکان با زندگی نیمه‌متحرک، فاصله از امکانات شهری، و گاه ناپیوستگی در آموزش روبه‌رو هستند.
موقعیت‌های رایج: سیاه‌چادر، مناطق کوهستانی یا دشت، چادرهای کوچ‌نشینی، مدارس عشایری فصلی، مکان‌های موقت استقرار.
چالش‌های اصلی: جابه‌جایی فصلی، ناپیوستگی در تحصیل، کمبود منابع فرهنگی، نبود زیرساخت کتابخانه‌ای.
2. نقش تسهیل‌گر در این گروه
انتظارات: رساندن کتاب و تجربه‌های خواندن به دل زندگی عشایری، احترام به سبک زندگی محلی، ایجاد پیوند فرهنگی بین کتاب و زندگی روزمره.
مهارت‌ها: شناخت اقلیم و فرهنگ عشایر، مهارت در کتاب‌خوانی در فضای باز، توانایی ایجاد ارتباط با خانواده‌ها.
شیوه تعامل: غیررسمی، دوستانه، استفاده از زبان یا لهجه محلی، احترام به سنت‌ها.
3. محیط و فضای مناسب برای ترویج
ویژگی‌ها: ساده، طبیعی، در فضای باز یا چادر، قابل جابه‌جایی، همراه با انعطاف فرهنگی.
توصیه: استفاده از کیف‌های کتاب سیار، ایجاد محفل کوچک کتاب‌خوانی در چادر، مشارکت خواهران و برادران.
ایمنی: پرهیز از محتوای متضاد با ارزش‌های فرهنگی، احترام به آداب محلی.
4. انتخاب کتاب مناسب
معیارها: کتاب‌هایی با زمینه‌های طبیعی، داستان‌هایی درباره زندگی ساده، کتاب‌هایی درباره حیوانات، مهاجرت، سفر، قصه‌های شفاهی.
نمونه کتاب‌ها: «قصه‌های کوچ»، «ماجراهای بز کوهی»، «بادبادک در کوه»، کتاب‌های تصویری با طبیعت بومی.
منابع: انتشارات بومی‌محور، کتابک، پروژه‌های کتاب سیار مناطق عشایری.
5. روش‌های بلندخوانی و تعامل
قبل از خواندن: گفت‌وگو درباره زندگی روزمره کودک، پرسش درباره سفر، حیوانات یا چراگاه.
حین خواندن: نشستن دایره‌ای، گفتن تجربه‌های مشابه، تقلید صدای حیوانات.
بعد از خواندن: داستان‌سازی از زندگی کوچ، نقاشی از طبیعت یا مسیر سفر.
6. فعالیت‌های مکمل پیشنهادی
- طراحی نقشه‌ی مسیر کوچ روی کاغذ
- جمع‌آوری قصه‌های محلی و بازگویی آن‌ها
- اجرای نمایش درباره کوچ یا چهارپایان
- ساخت داستان تصویری از زندگی روزانه
7. چالش‌های رایج و راهکارها
چالش‌ها: عدم استمرار در جلسات، تفاوت فرهنگی، نبود کتابخانه ثابت.
راهکارها: تکرار جلسات در زمان‌های خاص سال، استفاده از کتاب‌های بومی، ایجاد صندوق کتاب سیار خانوادگی.
حفظ انگیزه تسهیل‌گر: تجربه زیبای خواندن در طبیعت، دریافت واکنش‌های ناب، یادگیری از سنت‌های بومی.
8. پیگیری و مستندسازی
ابزارها: ثبت روایت‌های کودک، نقاشی‌ها، عکس (با رضایت)، دفتر مسیر کوچ.
روش مستندسازی: بررسی پیوند کودک با قصه، مشارکت خانوادگی، تکرار داوطلبانه جلسات.
بازخورد: گفت‌وگو با والدین، مشاهده‌ی علاقه کودک، دریافت روایت‌های خودساخته.
📌 کتاب در دل کوچ می‌تواند پلی باشد بین فرهنگ شفاهی و دنیای نوشتاری؛ فرصتی برای پیوند کودک با روایت، تخیل و یادگیری در دل زندگی متحرک.
