برای نوجوانان معمولاً زندگی نامه ها هیجان انگیزند. این کتاب ها، به نوجوانان در درکزندگی انسان ها و شیوه ها ی متفاوت زندگی در موقعیت های مختلف و كنار آمدن با دشواری ها یاری می رسانند.
زندگی نامه پر است از شادی ها، غم ها، فرصت ها و تهدیدها، موفقیت ها و شكست ها و به نوجوانان فرصت می دهد تا به تجربه های شان در زندگی دیگران شکل داستانی بدهند.
كتاب "شما كه غریبه نیستید" زندگی نامه خودنوشت نویسنده ی آشنای كودكان و نوجوانان، هوشنگ مرادی كرمانی، و برای نوجوانان دوره ی راهنمایی به بالا مناسب است. دانش آموزان كلاس چهارم و پنجم نیز اگر كتابخوان باشند می توانند با این كتاب ارتباط برقرار كنند. این طرح یکپیشنهاد است. می توان با توجه به نیاز و پسند مخاطبان، بعضی از موارد را انتخاب کرد. ممكن است هر مورد در جایی كاربرد داشته باشد. پیشنهادها و انتقال تجربه های شما در ترو یج این كتاب و بازتاب واکنش های مخاطبان، می تواند الهام بخش طرح های بعدی باشد.
- مطالعه ی کتاب
از نوجوانان می خواهیم این كتاب را بخوانند، نكات جالب آن را یادداشت كنند و در پایان احساسشان را از خواندن این كتاب بنویسند تا با هم درباره ی آن گفت وگو كنیم.
این زندگی نامه دارای طرح، شخصیت پردازی، فضای داستانی و درونمایه ای مناسب برای گفت وگو، كار هنری، نمایش خلاق و نوشتن و خیال پردازی است.
- گفت وگوی شفاهی
پرسش هایی را باید به گونه ای تنظیم کرد كه نوجوانان اطلاعات متن را از زاویه های متفاوت بررسی كنند.
ـ برای راه انداختن گفت و گو می توانید از فضایی كه زندگی نامه در آن اتفاق می افتد شروع كنید: وضعیت بهداشتی سیرچ چگونه بود؟ (کمک كنید تا وضعیت بهداشتی روستا را به یاد آورند) فیلم چه آموزش های بهداشتی می داد؟ آب آشامیدنی چگونه بود؟ بیماری ها چگونه درمان می شدند؟ این پرسش و پاسخ ها به گفت و گو درباره ی پیشرفت و گسترش بهداشت و تأثیر آن در زندگی انسان ها می رسد. بیان خاطرات مروج یا معلم در این زمینه از گذشته معمولاً برای مخاطبان گیرایی دارد.
ـ از نوجوانان بخواهید حوادثی را كه در زندگی هوشو اتفاق افتاده بیان كنند. فرصت دهید هر كدام رو یدادی را به خاطر آورند و بیان كنند مانند مرگ مادر، جنون پدر، تنبیه ها، مرگ آقابابا، مرگ ننه بابا، زندگی در كرمان و یتیم خانه و...
ـ از دانش آموزان بپرسید آیا فقط این رویدادها هوشو را رنج می داد؟ آن ها را هدایت كنید تا به ضربه های عاطفی و روحی پیوسته كه از سوی اطرافیان بر هوشو وارد می شد توجه كنند، از جمله جنون پدرش کاظم، که یکواقعیت عینی است، اما دائم پسر كاظم بودن را به رخ هوشو كشیدن و شیطنت های كودكانه اش را به حساب این كه مثل پدرش است گذاشتن، از آن سخت تر است، یافشارهای روحی ناشی از انگ سرخور و بدپیشانی به هوشو، اتاق در بسته ی مادر، حرف های زن عموی مادر در شهداد، و احساس سربار بودن، از تحمل فقر و نیازمندی سخت تر است.
ـ از دانش آموزان بپرسید هوشو با این رویدادهای تلخ و ضربه های عاطفی چگونه برخورد می كرد؟ آیا به او خیلی سخت می گذشت؟ فرصت دهید تا دانش آموزان، تفریحات و سرگرمی های هوشو را به یاد آورند: بازی آب و سبو، لیلا كور، راه اندازی رادیو سیرچ، بر بال خیال فراتر از محیط رفتن، ساختن قصه های تخیلی و... گفت وگو را هدایت كنید تا دانش آموزان به راه هایی كه این كودکسختی و یكنواختی زندگی را برای خودش قابل تحمل می كرد، توجه كنند و لا یه های درونی داستان را از آن بیرون بكشند.
ـ بپرسید چه كسانی بیشترین تأثیر را روی زندگی هوشو داشته اند؟ از هر كس بخواهید برای نظر خودش دلیل بیاورد.
ـ بپرسید درونما یه ی اصلی این زندگینامه چیست؟ فرصت دهید همه ی كسانی كه مایل اند، نظرشان را بیان كنند.
ـ این پرسش می تواند گفت و گوی این بخش را تکمیل کند. آیا عنوان زندگی نامه درونمایه ی آن را می رساند؟ دلیل ارایه کنند.
ـ در پایان بپرسید هوشو چه و یژگی هایی داشت كه سبب موفقیت او شد؟ آن ها چگونه می توانند از این ویژگی ها برای پیشبرد زندگی شان بهره بگیرند.
- كار هنری
دانش آموزان را به گروه های ۳ ـ ۴ نفری تقسیم كنید.
صحنه هایی از كتاب را انتخاب كنید مثلاً بازی آب و سبو یا صحنه ی در بغل گرفتن نخل به جای مادر در شهداد. از هر گروه بخواهید دیوارنگاره هایی كه نشانگر آن صحنه ها باشند، بسازند.
ـ دیوارنگاره یا كتیبه هایی درزمینه ی سنت های پذیرایی عید، عروسی و درمان در این روستا تهیه كنند.
ـ از آن ها بخواهید كه هر گروه با گفت و گو و مشورت با یكدیگر در یکجعبه آینه، سیرچ (رودخانه، خانه ها، سرو و ...) یا خانه ی هوشو را فضاسازی كنند.
ـ هر گروه یکنشر یه ی د یواری به نام «بهشت سخن» تهیه كنند.
ـ یکكتیبه (كتاب آكاردئونی) با نقاشی یا كلاژ درست كنند كه نشانگر روند زندگی مرادی كرمانی باشد.
ـ بروشورهایی طراحی و تهیه كنند كه در هر یکاز آن ها روش درست كردن و كاربرد یكی از چیزهای قدیمی، مثل چراغ موشی، مركب و لیقه، كیف مدرسه، گچ و ...در روستا را بیان كنند.
- نمایش و نقش بازی
اجرا و جان بخشیدن به صحنه های زندگی نامه، به نوجوانان امكان تجربه ی هیجان های آن را می دهد و سبب می شود واقعی بودن آن را بیشتر احساس كنند. در این زمینه می توان كارهای ز یر را انجام داد:
ـ از هر گروه بخواهید بخشی از كتاب را انتخاب كنند، آن را به شکل نمایشنامه درآورند و در كلاس اجرا كنند. (نظارت كنید موضوع تكراری انتخاب نكنند).
ـ از هر گروه بخواهید با توجه به برداشتی كه با خواندن كتاب از فضای سیرچ دارند، برنامه ای برای رادیو سیرچ تهیه و تنظیم، و بعد در كلاس اجرا کنند.
ـ به مخاطبان بگویید فرض کنند می خواهند در شبانه روزی كرمان نمایش بدهند. هر گروه نما یشنامه ایی تنظیم و اجرا كنند.
ـ از دو نفر داوطلب بخواهید در نقش هوشو و عمو قاسم به پرسش های دانش آموزان پاسخ دهند.
ـ از دانش آموزان بخواهید از صحنه های زندگی نویسنده كارت هایی تهیه كنند و دستورالعمل های نمایش را بارنگ های گوناگون پشت كارت ها بنویسند. هر بازیگر كارت بازی خود را داشته باشدو برای تكمیل نمایش منتظر بازیگر قبلی خود بماند. یکبرگ راهنمای مربی از صحنه ها و نقش ها تهیه كنند كه اگر احتیاج به كمکداشتند، رهبر گروه كمکشان كند.
ـ از دانش آموزان بخواهید هر كدام داوطلبانه در نقش یكی از شخصیت های مهم، مثل ننه بابا، آقا بابا، عمو قاسم، عمو اسدالله، كاظم، ممصادق، آقای ایرانپور، محزونی ... درباره ی زندگی و كارهای خودشان حرف بزنند و توضیح دهند. نقد وبررسی شخصیت ها، سبب گیرایی و لذت بخشی بیشتر داستان برای دانش آموزان می شود.
ـ می توانیدهر كدام از این شخصیت ها را روی صندلی داغ بنشانید و به دانش آموزان فرصت دهید از آن ها سؤال كنند و جواب بشنوند.
ـ از دانش آموزان بخواهید روی نقشه ی ایران سیرچ، كرمان، شهداد و همه ی جاهایی را كه در كتاب نام برده شده اند مشخص كنند.
ـ از هر گروه بخواهید با توجه به اطلاعات كتاب، نقشه ی سیرچ و مسیر آن تا شهداد را بكشند.
- ایجاد انگیزه نوشتن
از دانش آموزان بخواهید احساسات هوشو را در نوجوانی فهرست وار بنویسند و با احساسات خودشان مقایسه كنند.
ـ از هر گروه بخواهید در گفت وگو با هم قصه هایی را كه در این زندگی نامه آمده اند، به یاد بیاورند و هر گروه (بدون مراجعه به كتاب) ۵ قصه را انتخاب کنند، آن را بنویسند، به صورت كتاب در آورند و نامی برای آن انتخاب كنند:مثلا
قصه ی درویش هندی، گاو در یایی، شغال، شاهزاده و كره اسبش، قصه پیر غیب و پیر مراد، آقا بابا كه نخ از دستمالش آو یزان بود و...
ـ از هر دانش آموز بخواهید شرح روز اول مدرسه ی خودش را بنویسد و با روز اول مدرسه ی هوشو مقایسه كند.
ـ از دانش آموزان بپرسید اگر در سیرچ بودند، چه می كردند؟ آیا روند داستان تغییر می کرد؟
ـ از هر گروه بخواهید یکگفت وگو در ذهن خود باهوشنگ مرادی كرمانی تنظیم كنند، حرف هایش را آن گونه كه او را در كتاب شناخته اند، حدس بزنند و بنویسند.
ـ از آن ها بخواهید زندگی نامه ی د یگری از هوشنگ مرادی كرمانی از اینترنت یا جای دیگری به دست آورند و با این زندگی نامه مقایسه كنند.
ـ از دانش آموزان بپرسید اگر در سیرچ، با وضعیتی كه خوانده اند، به جای عمو قاسم معلم بودند، چه می كردند؟