کتابخانهٔ مدرسه یک فضای مرده نیست

پروژهٔ کتابخانه‌های آموزشگاهی «ل. آ. گ» که در شهر هسن "اِ وِ" (لاگ) نامیده می‌شود، با هدف ایجاد و پشتیبانی کتابخانه در هر مدرسه، از میانهٔ سال ۱۹۸۰  به کمک نیروهای فعال آموزشی و والدین دانش آموزان، به گسترش کتابخانه های آموزشگاهی هسن پرداخت.

این گروه نخست  با ۳۰ شرکت کننده تشکیل شد. آموزش پیشرفتهٔ لاگ امروزه به عنوان "بزرگ‌ترین رخداد اروپایی در این سطح" مطرح است. اکنون شمار شرکت کنندگان در این پروژه به ۵۰۰ نفر رسیده است.

طیف موضوع‌های فعالیت این پروژه، از روش‌های ترویج خواندن تا سواد رسانه‌ای، رهنمودهای عملی و شیوه های سازماندهی کتابخانه را در برمی گیرد. این پروژه نخست در ایالت هسن در ۳۰ مدرسه به اجرا درآمد. تمامی این ۳۰ مدرسه به یک نرم‌افزار کتابخانه ای مشترک مجهز شدند و همزمان یک مرکز هماهنگ کننده، از سوی  وزارت آموزش در دبیرستان ویدیگ در بوتسباخ نیز برای هماهنگی کارها تجهیز شد.

پروژهٔ لاگ برپایهٔ بررسی پژوهش‌های علوم اجتماعی امریکا با عنوان "مطالعات کلرادو" استواراست. نتایج مطالعات کلرادو بر اهمیت کتابخانه های آموزشگاهی در خدمت آموزش موفقیت آمیز تأکید داشت. بیش از هزار مدرسه در امریکا و کانادا با کتابخانه و بدون آن، سالیان متمادی در چارچوب این مطالعه بررسی شدند. در این مطالعه تمرکز ویژه بر نتیجهٔ تست خوانی دانش‌آموزان بود. نتایج پژوهش ثابت کرد دانش آموزانی که به یک کتابخانهٔ خوب دسترسی دارند، در امتحانات موفق ترند. دستاورد این مطالعات تدوین استانداردهای یک کتابخانهٔ خوب شامل: ساعت کار طولانی، کارکنان آموزش دیده و هماهنگی میان کتابداران وآموزگاران، کیفیت منابع موجود و افزایش منابع جدید بود که در پروژهٔ کتابخانه‌های لاگ نیزبه طور ویژه بر آن‌ها تأکید شده است.

... آیندهٔ چند رسانه‌ای

هر دانش آموز باید بتواند در کتابخانه از رسانه‌های جدید و کامپیوتر استفاده کند. این درخواستی بود که اعضا در بیانیهٔ ۱۹۹۸ خود مطرح کرده بودند. پروژهٔ  کتابخانه‌های آموزشگاهی لاگ، آیندهٔ کتابخانه های آموزشگاهی را چند رسانه ای می بیند و "مطالعات کلرادو" نیز این نظررا تأیید می کند.   پیشنهاد این پروژه، گذشتن از حافظهٔ دانش گذشته نگر و رسیدن به مرکز اطلاعات و دانش فعال است. به نظر این گروه، کتابخانهٔ مدرن همه چیز هست، جز مجموعه‌ای خاک گرفته از کتاب.

 کتابخانهٔ  مدرسه فضایی مرده نیست، کارگاهی آموزشی است که زندگی و آموختن در آن جریان دارد. کتابخانه باید نیازهای آموزنده را در کانون توجه خود قرار دهد و همانند یک مرکز علمی چند رسانه‌ای، خواندن، زندگی کردن و آموختن را یک جا در زیر یک سقف تامین کند.

پشتیبانی خواندن با قفسه‌های کوچک کتاب

تا اوایل سال ۱۹۹۰ تقریباً هیچ  کتابخانهٔ آموزشگاهی در هسن وجود نداشت. اما این وضعیت امروزه با فعالیت‌های لاگ تغییر کرده است. پروژه‌های لاگ، همچون «کتابخانه در جعبه» که از سوی وزارت آموزش و هنر هسن پشتیبانی شد، امکانات ویژه‌ای برای ۳۰ کتابخانهٔ آموزشگاهی کوچک و آموزگاران اهل هسن و توانمندسازی آن‌ها، در زمینهٔ موضوع‌های مشخص تامین کرد.

ایجاد "کتابخانهٔ کوچک" به سنت های قرن ۱۹ هسن بر می گردد، زمانی که کرمرها با کتابخانهٔ شهری که به قفسه‌های کوچک کتاب مجهز شده بودند، ادبیات را در  مناطق دور افتاده ترویج می کردند. امروزه درهای قفسه‌های کوچک کتاب رنگی است و شکل آن برای این کار مناسب‌سازی شده است. در این مجموعه، از خوک صورتی کوچک که برای جانور شناسی در دورهٔ دبستان پیش‌بینی شده گرفته، تا کتاب "خروس گالی" که در آن داستان های کودکان و نوجوانان فرانسوی گرد آمده‌اند، یافت می‌شود.

پروژهٔ کتابخانه‌های کوچک را  نیروهای آموزشی علاقه‌مند  هر بار برای مدت ۸ هفته از لاگ امانت می‌گیرند. بیش از ۱۵۰۰ کلاس درسی و کتابخانه تاکنون از این خدمات استفاده کرده‌اند. بنیان گذاران کتابخانه‌های کوچک سیار همچنین جایزه‌ای برای خواندن با نام "جایزهٔ ترویج خواندن لاگ"  گذاشته‌اند. گروه «قفسه کوچک کتاب هسن» به الگوهای موفق ترویج خواندن در کتابخانه‌های آموزشگاهی، جایزه‌ای برابر هزار یورو می دهد. در فهرست برندگان این جایزه، پروژه‌های "پانتومیم خواندن" یا "درخت کریسمس ادبی" قراردارند.

پیشتاز در آموزش پیشرفته و ارتباطات

به نظردست‌اندرکاران این پروژه، کتابخانه‌های آموزشگاهی می توانند فضاهای مدرن آموزشی برای جست وجوی فعال اطلاعات و پردازش آنها باشند. رسانه‌های جدید، همچون کتاب‌های گویا، سی دی‌ها و دی وی دی ها و اینترنت نیز نباید کتاب را واپس بزنند، بلکه تنهاباید خدمات کتابخانه‌های آموزشگاهی را با امکانات جدید توسعه  دهند. زمانی که دانش‌آموزان بتوانند به اطلاعات درست آنلاین دستیابند و با رسانه‌های جدید تمرین کنند، کتابخانه‌های مجهز، افزون بر ارتقای توانایی خواندن، می توانند در پیشرفت مهارت‌ها و دانش استفاده از رسانه‌ها نیز مؤثر باشند. در جامعهٔ دانش مدار جدید، چرخ های نوآوری  هرچه تندتر می چرخند.   اکنون دیگر آموزش در روند زندگی نیازی طبیعی و ضروری به شمار می‌رود. بنابراین، آموزش پیشرفتهٔ پایدار برای مسئولان "لاگ" موضوع  مهمی است.   مسئولان کتابخانه‌های آموزشگاهی لاگ در هسن دریافته‌اند که رسانهٔ  سنتی کتاب با وجود رسانه‌های جدید و شبکه‌های اینترنتی که امکان ارتباط دو سویه را ایجاد می‌کنند، هنوز جایگاه با ارزش خود را در میان دانش‌آموزان دختر و پسر حفظ کرده‌اند.

آقای گونتر بر (رئیس هیئت مدیرهٔ  کتابخانه‌های آموزشگاهی لاگ) می‌گوید: «من همیشه وقتی به دانش‌آموزی برمی خورم  که در اینترنت یک ساعت دنبال یک کلیسای دورهٔ باروک می گردد و بعد از من سؤال می کند، آیا کتابی در این باره برای من دارید؟ خوشحال می شوم».

هسن در موضوع کتابخانه‌های آموزشگاهی نه فقط  در سطح ملی، بلکه در سطح منطقه‌ای نیز دارای شبکهٔ ارتباطی است. لاگ  از طریق این مرکز به همسایگان اروپایی می پیوندد. در فرانسه و انگلستان چنین شبکه‌هایی مدتی است که  وارد مدرسه ها شده اند. دست اندرکاران این پروژه از سال ۱۹۹۳در نمایشگاه کتاب فرانکفورت حضور دارند. در سال ۲۰۰۸ نیز آقای گونتر بر رئیس هیئت مدیره و آقای گونبر شلابمپ، رئیس هیئت مؤسس، سخنرانی ای دربارهٔ  پروژهٔ  "ترویج خواندن با تأکید بر اهمیت نهاد کتابخانهٔ آموزشگاهی" در سالن نمایشگاه کتاب فرانکفورت ایراد کردند و در نشست آموزشی این نمایشگاه حضور داشتند. همچنین این پروژه ۳ بار مهمان نمایشگاه کتاب لایپزیک بود. لاگ در خارج از کشور نیز  شناخته شده است  و سازمان دهندگان آن برای سال ۲۰۰۹ به اتریش دعوت شدند.

برگردان:
ثریا میرهادی
نویسنده
ماتياس دنكه
Submitted by editor6 on