بازی‌های نقش‌آفرینی به بازیکنان فرصت می‌دهد زندگی در جهانی دیگر را تجربه کنند. در هنگام بازی‌های نقش‌آفرینی است که می‌توانید به جنگ اژدها بروید و در نهایت با اندکی زیرکی و البته، به کمک گلوله‌های آتشین خود، آن‌ها را شکست دهید. در بازی‌های نقش‌آفرینی است که به اعماق دخمه‌ها یا اقیانوس‌ها می‌روید، از پل‌های میان‌جهانی می‌گذرید و تصمیم می‌گیرید غول گنده‌بک جلوی روی‌تان را مجبور به پذیرفتن دروغی کنید که برای نجات خود بافته‌اید.
فهرست مقاله:
چگونه بازی‌های نقش‌آفرینی ساخته می‌شوند؟
بازی نقش‌آفرینی چیست؟
بازی‌های نقش‌آفرینی (Role Playing Game یا به اختصار RPG) ژانری از بازی است که در آن بازیکنان، هریک نقشی را بر عهده می‌گیرند و پس از آنکه شخصیت خود را ساختند، به داستانی گوش می‌سپارند که گیم مستر (Game Master) یا پیر بازی تعریف می‌کند. بازیکنان در جهان بازی، می‌توانند بدون هیچ محدودیتی عمل کنند؛ فقط باید نقاط ضعف و قوت خود را درنظر بگیرند. البته، مانند دنیای واقعی، از قصدی که دارید تا عملی شدن آن فاصله است و این فاصله با عدد تاس ریخته‌شده مشخص می‌شود!
پیرِ بازی یا گیم مَستر کیست؟
پیرِ بازی قصه‌گوی بازی است. او داستان بازی را روایت می‌کند و موقعیت بازیکنان را شرح می‌دهد.
گیم مستر، برخلاف سایر بازیکنان، شخصیت مشخصی را بر عهده ندارد و به اقتضای موقعیت بازی، شاید در نقشی کوتاه ظاهر شود. گیم مستر مسئول هدایت بازی و توصیف غول‌ها، اورک‌ها، اژدهایان و باقی موجوداتی است که بازیکنان با آن‌ها روبه‌رو می‌شوند.
پس از آنکه هر شخصیت برای مقابله با وضعیت پیش‌آمده تصمیمش را گرفت، گیم مستر موظف است عمل هر بازیکن را در داستان خود بگنجاند و داستان را با اعمال نتیجه‌ی هر عمل پیش ببرد.
ادی مانسون[1]، پیر سیاه‌چالِ سریال چیزهای عجیب[2]
در بازی D&D یا دخمه‌ها و اژدهایان (Dungeons and Dragons) پیرِ بازی را پیرِ سیاه‌چال یا دانجن مستر (Dungeon Master) می‌‌نامند.
پیرِ بازی در حال هدایت و پیش بردن داستان
چگونه بازی‌های نقش‌آفرینی ساخته می‌شوند؟
«اگر هر بازیکن احساس کند در حال نقش‌آفرینی است، هر بازی‌ای بازی نقش‌آفرینی شمرده می‌شود.»
هرچند تعریفی رسمی از بازی‌های نقش‌آفرینی ارائه شده است، همچنان بر سر تبیین آن بحث است. بازی‌های نقش‌آفرینیِ نخست، در قالب بازی‌های رومیزی مانند دخمه‌ها و اژدهایان[3] راه افتادند و نقطه‌ی آغازین تعریف امروزی نقش‌آفرینی در بازی‌های ویدئویی مانند جهان وارکرفت[4] هستند. شما، در بازی‌های نقش‌آفرینی، نقش قهرمانی مبارز را بر عهده می‌گیرید که برای نجات جهان باید با عجایب زیادی روبه‌رو شود و با نیروهای شرور دربیفتد.
در سایت کتابک بخوانید: فانتزی و افسانه در ادبیات کودکان، دوران کودکی و ادبیات کودکان
در سیر بازی، با شخصیت‌های گوناگون و جالبی آشنا می‌شوید، مهارت‌ها و توانمندی‌های جدیدی به دست می‌آورید، با هیولاهایی کج‌خلق مبارزه می‌کنید و به تماشای شکل گرفتن داستانی حماسی می‌نشینید که داستان شماست!
بازی‌های نقش‌آفرینی گونه‌های متفاوتی دارد؛ محیط‌ها و ژانرهای فرعی بسیاری را شامل می‌شود و هرچه از شدت پیچ‌وخم‌های آن، ازپاافتاده‌تر می‌شویم، جزئیات ریز و ریزتر می‌شوند.
بازی‌های ویدئوییِ پُرزدوخورد و استراتژیک گاه هم‌خانواده‌‌ای برای بازی‌های نقش‌آفرینی هستند؛ درحالی‌که بازی‌های ویدئویی‌ای مانند ستاره فانتزی[5] گونه‌ای از بازی‌های نقش‌آفرینی محسوب می‌شوند.
تصویری از فضای بازی ستاره فانتزی
در مقیاس کلان، بازی‌های نقش‌آفرینی به دو گستره‌ی اصلی تقسیم می‌شوند: بازی‌های رومیزی[6] (مانند دی اند دی[7] و سرنوشت[8]) و بازی‌های ویدئویی (مانند افق صفر سپیده‌دم[9] و مجموعه‌ی فانتزی نهایی[10]). در این میان، LARP[11]ها (گونه‌ای از بازی‌های نقش‌آفرینی) به شکل عملی پیش می‌روند و تلاش می‌کنند موقعیت‌های بازی را به شکلی زنده بازسازی کنند؛ این گونه، شاخه‌ای از بازی‌های رومیزی شمرده می‌شود.
بازی دی اند دی/ D&D (مخفف Dungeons and Dragons یا دخمه‌ها و اژدهایان) جزو قدیمی‌ترین، محبوب‌ترین و شناخته‌شده‌ترین بازی‌های نقش‌آفرینی است.
ارنست گری گایگکس[12] - مشهور به پدر بازی‌های نقش‌آفرینی- به همراه دیوید آرنسن[13] نخستین نسخه‌ی بازی دی اند دی را در سال 1974 منتشر کردند.
گایگکس درحال حرکت دادن سربازهای مینیاتوری در گردهمایی جن کان[14] در سال 1970
دیو آرنسن
بازی D&D برگرفته از بازی‌ای جنگی به نام جوشن[15] بود.
بازی جوشن
بازی جوشن در سال 1971 ابداع شد که زمان روایت آن در دوره‌ی قرون وسطا می‌گذشت.
تصویری از کتاب راهنمای بازی جوشن
بدعت‌گذاری شگفت بازی D&D در بیرون کشیدن شخصیت‌ها از یگان‌های جنگی، نام‌گذاری آن‌ها و متناسب‌سازی[16] شخصیت‌ها با چارچوب‌های بازی بود. بازیکنان می‌بایست برای هر شخصیت، یک نژاد (مانند انسان، کوتوله، اژدهازاد، جن و...) و رده (مانند مبارز، روحانی، جادوگر و...) انتخاب می‌کردند؛ پس از آن از بازیکنان خواسته می‌شد نقش شخصیت ساخته‌شده را در دنیایی خیالی بازی کنند.
البته که بازی سیاه‌چاله‌ها و اژدهایان نوآوری‌های بیش‌تری عرضه کرد، اما شخصیت‌پردازی گسترده از مهم‌ترین دستاوردهای این بازی بود.
صفحه‌ی شخصیت[17]، صفحه‌ای که مشخصات هر شخصیت بر آن نوشته شده است
پس از شکل گرفتن هر شخصیت، بازیکنان مشخصات شخصیت خود را بر برگه‌ای می‌نویسند. این برگه صفحه‌ی شخصیت نام دارد و معمولاً در هر جلسه از کمپین، بازیکنان برگه‌ها را همراه خود دارند. با رفتن به مراحل بعدی، قدرت طلسم‌ها و افزارها افزایش پیدا می‌کند و بازیکنان این تغییرات را بر برگه‌های خود اعمال می‌کنند.
در سایت آموزک بخوانید: بازی درمانی چیست و چه اثری بر کودکان دارد؟
صفحه‌ی ساخت شخصیت در نرم‌افزار
پس از روی کار آمدن بازی D&D، تمام بازی‌های نقش‌آفرینی رومیزی از قوانین زیر پیروی کردند:
- هر بازیکن هدایت شخصیت مشخصی را بر عهده دارد.
- آن شخصیت کاملاً پرداخته شده است و ویژگی‌های مشخصی دارد.
- شخصیت پرداخته‌شده رابطه‌ی داستانی مهمی با دیگر عناصر بازی دارد.
- بازیکن برای شخصیت تصمیم می‌گیرد، نقش آن را می‌پذیرد و به‌گونه‌ای پیش می‌رود که انگار خود آن شخصیت است.
در سایت کتابک بخوانید: فانتزی و زیرگونه‌های آن
بازیکنی که به‌خوبی نقش خود را پذیرفته است!
تاس‌های بازی‌های نقش‌آفرینی
تاس‌ها از مهم‌ترین و فریبنده‌ترین ابزارهای بازی‌های نقش‌آفرینی هستند. 7 تاس، با اشکال گوناگون، نتیجه‌ی تصمیمات شما را تعیین می‌کنند و سرنوشت شما را رقم می‌زنند. این هفت تاس که ویژه‌‌ی بازی دی اند دی ساخته شده‌اند، امروزه در بیش‌تر بازی‌های نقش‌آفرینی چرخ می‌خورند!
نام هر تاس با حرف D و عددی که پس از آن می‌آید - تعداد سطح هر تاس - مشخص می‌شود؛ برای مثال، تاس D20 بیست وجه دارد. حال اگر قرار باشد جایی دو بار یا بیش از آن تاس بریزید، عدد تعداد دفعات تاس ریختن، پیش از نام تاس می‌آید؛ یعنی اگر با 3D6 مواجه شدید، باید سه بار تاس D6 بریزید.
برای شروع بازی، فقط به یک‌دانه از هر تاس نیاز دارید که روی هم شش تاس می‌شود: D4، D6، D8، D10، D12، و D20؛ اما در مجموعه‌‌های استاندارد، تاس D10 دیگری را با اندکی تغییر در اعداد، برای درصدگیری، در بسته‌بندی قرار می‌دهند.
تاس D4 در بازی‌های نقش‌آفرینی
تاس D4 که با نام «کالتروپ» نیز شناخته می‌شود، کم‌ترین شماره از مجموعه تاس‌های بازی‌های نقش‌آفرینی است.
تاس D4 شدت آسیب سلاح‌های کوچک (مانند خنجر) را در بازی دخمه‌ها و اژدهایان مشخص می‌کند؛ همچنین برای بعضی از طلسم‌ها، مانند طلسم شفابخش، از تاس D4 استفاده می‌شود. این تاس یکی از متفاوت‌ترین تاس‌هاست؛ زیرا بر هر سطح چند عدد قرار دارد.
تاس D4 یا چهاروجهی نسبت‌به تاس‌های دیگر مسطح‌تر است و به همین سبب خوب نمی‌چرخد. اگر بایدD4 بیندازید، پیش از انداختن، آن را خوب در دست‌تان تکان دهید تا مقهور این تاس چهاروجهی نشوید!
تاس D6 در بازی‌های نقش‌آفرینی
تاس D6 آشناترین تاس است. این تاس مکعبی متداول در بازی‌های نقش‌آفرینی نیز کاربرد دارد.
تاس D6 دقیقاً شبیه تاس‌هایی است که در بازی مونوپلی یا منچ استفاده می‌شود؛ با این تفاوت که به سیاق باقی تاس‌های D&D، به‌جای نقطه از عدد استفاده شده است.
در بخش ساختن شخصیت‌ها، برای مشخص کردن ویژگی‌های هر شخصیت از D6 استفاده می‌کنیم. برای محاسبه‌ی ویژگی شخصیت، چهاربار تاس می‌اندازیم، تاس کمتر را حذف و 3 عدد باقی‌مانده را جمع می‌کنیم. بسیاری از بازیکن‌های حرفه‌ای ترجیح می‌دهند 4 تاس D6 را با هم بریزند.
تاس D8در بازی‌های نقش‌آفرینی
در تاس D8 یا هشت‌وجهی، هر وجه مثلثی‌شکل است و شمایل تاس شبیه به دو هرم است که پایه به پایه متصل شده‌اند.
از تاس هشت‌وجهی معمولاً برای اندازه‌گیری شدت ضربات سلاح‌های رزمی بزرگ و تک‌دست (مانند شمشیر) و اجرای بسیاری از طلسم‌های فریبنده و افسون‌ها استفاده می‌شود.
تاس D10در بازی‌های نقش‌آفرینی
تاس ده‌وجهی معمولاً هنگام بازی D&D ریخته می‌شود.
در بسته‌های استاندارد تاس، دو تاس D10 با شماره‌های متفاوت قرار دارد. اعداد یکی از 0 تا 9 شماره‌گذاری شده است و اعداد تاس دیگر به ترتیب ده‌تایی، از 00 تا 90 را نشان می‌دهد. تاس دوم برای درصدگیری استفاده می‌شود. برای درصد گرفتن، هر دوتاس را با هم می‌ریزند و اعداد را با یکدیگر جمع می‌بندند، به‌جز یک استثنا: اگر هر دو تاس صفر بیاید، عدد 100 در نظر گرفته می‌شود!
تاس D10 نوع دوم
تاس D12در بازی‌های نقش‌آفرینی
معمولاً تاس D12 یک پنج‌ضلعی منظم است. این تاس دوازده‌وجهی هنگام ضربه زدن با سلاح‌های بسیار بزرگ (مانند تبر) و طلسم‌های سطح بالاتر استفاده می‌شود. اگر در نقش یک بربر بازی می‌کنید، احتمالاً سروکارتان خیلی به این تاس می‌افتد؛ زیرا همه می‌دانند که بربرها چقدر تبر بزرگ دوست دارند!
از تاس D12 برای تعیین روز و ماه نیز استفاده می‌کنند. تاس D12 از تاس‌های پرکاربرد نیست و بیشترین استفاده‌ی آن برای ضربه زدن است.
تاس D20در بازی‌های نقش‌آفرینی
و اما مهم‌ترین تاس، تاس D20 است. از این تاس برای انجام دادن هر کاری استفاده می‌شود؛ چه تصمیم برای حمله باشد و چه سنجش مهارت‌های هر بازیکن.
اگر نیزه‌ای را پرت کنید، تاس D20 به شما می‌گوید نیزه‌تان به کجا اصابت می‌کند؛ شاید آن را به هم‌گروهی خود بزنید، شاید هم پیش پای غولی که به سمت شما می‌دود، فرود بیاید! حتی اگر خوش‌اقبال باشید، شاید به خود غول اصابت کند!
تاس D20 برای جان و زندگی شما تصمیم می‌گیرد و می‌تواند شدت اصابت تیری را که به شما برخورد کرده است، بسنجد. این تاس بیست‌وجهی، بیشترین بار تصمیم‌گیری درباره‌ی سرنوشت بازیکنان را بر دوش می‌کشد.
[1]. Eddie Munson
[2]. Stranger Things
[3]. Dungeons & Dragons
[4]. World of Warcraft
[5]. Phantasy Star
[6]. tabletop
[7]. D&D
[8]. Fate
[9]. Horizon Zero Dawn
[10]. Final Fantasy
[11]. Live action role-playing game
[12]. Ernest Gary Gygax
[13]. Dave Arneson
[14]. Gen Con
[15]. Chain mail
[16]. statistic
[17]. character sheet
