نشریه نارنج در سال ۱۳۹۵ دوفصل‌نامه تخصصی- نظری دیگری است که «در ماهی که بهارنارنج‌ها شکوفه می‌کنند، چشم گشود تا شاید عطر و بویی اگرچه اندک، اگرچه کوچک، اما ماندگار باشد بر تن رو به رشد ادبیات کودک و نوجوان» ایران.
افسانه امینی، صاحب امتیاز و مدیر مسئول نشریه نارنج، دوفصل‌نامه تخصصی - نظری ادبیات کودک و نوجوان، در نخستین بخش از نخستین دفتر آن، در یادداشت «به بهانه‌ی سلام»، نخست نگاهی گذرا به پیشینه چنین نشریه‌هایی دارد و با بر‌شمردن نام شماری از آن‌ها می‌نویسد:
«رشد چشم‌گیر ادبیات کودک و نوجوان، در پنج دهه‌ی اخیر، رشد مطبوعات حوزه‌ی کودک و نوجوان را نیز رقم زده است. در این میان، اگرچه نشریات حوزه‌ی نظری کودک و نوجوان اندک بوده‌اند، اما تداوم و تسلسل برخی از آن‌ها مثل «کتاب ماه کودک و نوجوان؛ پژوهشنامه ادبیات کودک و نوجوان و روشنان [پژوهش] تأثیری ماندگار و قابل تأمل داشته است.
روی‌آوردنِ شادی‌بخش دانشگاه به رشته‌ی ادبیات کودک و نقش مؤثری که «مرکز مطالعات ادبیات کودک دانشگاه شیراز» در این امر داشته نیز، بر کسی پوشیده نیست، اما در کنار این تلاش، پرداختن به حوزه نظری ادبیات کودک و نوجوان در قالب مجله «مطالعات ادبیات کودک»، نشان از اهمیت و ضرورت مطبوعات تخصصی دارد. اتفاق مبارکی که در دانشگاه شهید بهشتی [تهران] نیز، با انتشار نخستین شماره از مجله‌ی «ادبیات کودک و نوجوان» افتاده است.
امینی سپس در نخستین شماره نشریه نارنج نگریستن از روزن‌های گوناگون به کرانه ادبیات کودک و نوجوان ایران و جهان را به سبب گستردگی آن بایسته می‌داند و درباره‌ی نیاز انتشار بیش‌تر نشریه‌های تخصصی و نظری مانند «نارنج» می‌نویسد:
«بر این باورم که کرانه ادبیات کودک و نوجوان، همچون ادبیات بزرگسال – اگرچه نه به آن گستردگی و عمق و قدمت – آن مقدار گسترده شده است که از زوایای مختلف و متفاوت، بتوان در آن به جست‌وجو پرداخت؛ جست‌وجویی که در ایجاد جریان و شکل‌گیری اندیشه‌ها و نظرات جدید، ثمربخش و گامی باشد برای ایستادن بر پله‌ای بالاتر و برای این مهم، چه محملی بهتر از مجله‌ی تخصصی؟» (نارنج، دفتر یک، ص ۳)
خسرو آقایاری در جایگاه سردبیر نشریه نارنج، در بخشی از «سخن سردبیر» می‌نویسد:
«اندکی تأمل روشن می‌سازد که کارشناسانِ امروز حوزه‌ی ادبیات کودکان ناگزیر هستند از این که با حوزه‌های مختلف علم مثل علوم تربیتی، روان‌شناسی کودک و روان‌شناسی رشد، جامعه‌شناسی و حقوق، فلسفه، دین‌پژوهی و... آشنایی دقیق داشته باشند. نظریه‌های ادبیات کودک امروزه از هر سو، با یکی از این علوم درآمیختگی شدید نظری دارد.» (همان، ص۷)
ولی به باور سردبیر، مشکل مهم دیگری که گریبان‌گیر ادبیات کودک ایران است، نداشتن تولید نظریه و مباحث نظری و بومی‌سازی آن‌ها در این گستره ادبی است:
«توجه به این نکته است که تمامی این نظریات، عموماً خواستگاه فرهنگیِ بیگانه‌ای دارند و از حوزه‌ی فرهنگی نامأنوسی (برای ما) برخاسته‌اند. بسیاری از ضرورت‌ها و حتی مبادی این نظریه‌ها برای ما نانموده و مخفی است. ضرورت تبیین دقیق این نظریات، حساسیت ویژه‌ای برای ما دارد، زیرا سبب می‌شود تا در مطالعات و رصد کردن‌های‌مان دچار سوء تعبیر و سوء هاضمه‌ی فرهنگی نشویم؛ بلیه‌ای که تا به حال بیش‌تر مبتلابه آن بوده‌ایم.» (همان، ص ۷)
این نیازها و ضرورت‌ها به پی‌ریزی و تجربه‌ی نویی در انتشار نشریه نارنج شده است:
«این ترافیک سنگین و پُرحجم مباحث نظری برای تبیین و تحلیل، تریبون‌های مناسب خود را طلب می‌کند. نشریاتی که بتوانند با هوشیاری دامنه‌های گوناگون این کوهستان عظیم را رصد کنند و راه‌های صعود از آن را بیابند و فراسوی نگاه دیگران قرار بدهند.
متأسفانه در دهه‌های اخیر اندک‌شمار بودن نشریات نظری ما به‌خصوص در قلمرو ادبیات کودکان، به‌قدری پُررنگ است که حضور یک یا دو نشریه نمی‌تواند پاسخگوی این ضروریات باشد. این بود که همراهان و دوستان ما درصدد برآمدند که تجربه‌ی جدید دیگری را پی‌ریزی کنند.» (همان، ص ۷)
دفتر نخست نشریه نارنج با رویکرد «لذّتِ ادبیات کودک و نوجوان» - بهار و تابستان ۱۳۹۵ – در ده بخش فراهم و منتشر شده است.
بخش‌‌های مختلف نشریه نارنج
آستانه
- به بهانه‌ی سلام - افسون امینی.
- سخن سردبیر – خسرو آقایاری.
ریشه
- بازی و فراغت به مثابه عبادت! نوشته عبدالعظیم کریمی.
- لذّت‌های شکوفایی، نوشته شیدا آرامش فرد و سمانه قاسمی.
نگاه
- زیباشناسی افسانه‌ها برپایه‌ی لذّت‌های کودکانه، نوشته علی‌اصغر ارجی.
- نویسنده، متن و مخاطب (مؤلفه‌های استقلال ادبیات کودکان)، نوشته مریم جلالی.
- ادبیات کودک و لذّت‌جویی، نوشته خسرو آقایاری.
آیینه نقد
- لذّت خواندن با کودکانِ داستان‌های چارلز دیکنز [بررسی داستان‌های الیور تویست، سرود کریسمس، نیکلاس نیکلبی، سرگذشت دیوید کاپرفیلد، بلیک هاوس و دوریت کوچک]، نوشته ابوذر کریمی.
- کتاب‌های تصویری تألیفی پسامدرن؛ صحنه‌ی بروز نشانه‌های لذّت، تجربه و هویت‌یابی، نوشته مسعود مجاوری آگاه.
- مشارکت فعال در داستان‌سرایی؛ جایگاه ساختار زمانی، زاویه دید و شخصیت در میزان مشارکت مخاطب در روایتگری در کتاب‌های تصویری معاصر، نوشته مریم مهرورز.
پنجره
- جان کلام؛ معرفی کتاب «ادبیات کودک» نوشته کیمبرلی رنلدز، ترجمه مهدی حجوانی، منتقد انسیه موسویان.
- یک تیر و چند نشان؛ معرفی کتاب «تاریخ ادبیات کودکان در غرب (گونه‌ها، مدل‌ها و سبک‌ها)». گردآوری ماریا نیکولایوا، ترجمه مریم جلالی؛ منتقد انسیه موسویان.
افق
- مقاله: ماه، خورشید، بازی، «کتاب»؛ بررسی خواندن، خواندن خلاق و پیوند آن با بازی کودکان. نوشته فروغ مهرزاد.
چشم‌انداز
- یک تولّد: گزارشی کوتاه از دومین نشست دوسالانه‌ی استادان و دانشجویان ادبیات کودک سراسر کشور و نخستین جشنواره‌ی کتاب‌های تصویری داستانی تألیفی (۲۱ و ۲۲ اردیبهشت ۱۳۹۵) در مرکز مطالعات ادبیات کودک دانشگاه شیراز.
- کتاب‌های تصویری، مخازن غنی هنر تجسمی؛ لزوم نظریه‌پردازی در حوزه‌های تخصصی تصویرگری. گزارشی کوتاه از «سمپوزیوم تحقیقاتی کتاب‌های تصویری مارانز»، دانشکده کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاه ایالتی کنت در امریکا، جولای ۲۰۱۶ – مریم بالیجائی.
- بازتاب: مروری بر عناوین آخرین شماره‌های نشریات تخصصی کودک و نوجوان ایران در سال ۱۳۹۴. نیره‌سادات هاشمی.
کوچه (بخش مقالات آزاد)
- ایدئولوژی و کتاب‌های کودکان، نوشته رابین مکلم و جان استیونز؛ مترجمان فرزانه آقاپور و ترانه هوشیار.
نمایه
- گذری بر مقالات و تحقیقات (پایان‌نامه‌ها و طرح‌های پژوهشی) ارائه شده در سال‌های ۱۳۶۰ تا ۱۳۹۴ با موضوع زیباشناسی، لذّت و بازی در ادبیات کودک و نوجوان. نیره‌سادات هاشمی.
دورنما
- عناوینی برای پژوهش بیش‌تر (با موضوعِ لذّت، بازی و ادبیات کودک)
- ترجمه‌ی چکیده مقاله‌ها به زبان انگلیسی. مترجم لیلا محرری.
دفتر نخست نشریه نارنج در ۲۴۸ صفحه با شمارگان هزار و به بهای هشت‌هزار تومان منتشر شده است.
