مقاله ها و نوشته های ترویج خواندن و ادبیات کودکان
در زمانه‌ای که انسان‌ها در محاصره‌ی رسانه‌ها و بمباران اطلاعاتی هستند، کتاب فرصتی برای درنگ و اندیشیدن در اختیار مخاطبانش قرار می‌دهد. بنابراین لازم است از دوران کودکی فرزندان‌مان را با کتاب آشنا کنیم تا در میانه‌ی بازی‌های کامپیوتری و برنامه‌های تلویزیونی، فرصتی داشته باشند برای تمرین اندیشیدن، گفت‌وگو کردن، شنیدن نظرات دیگران و شناخت خود و احساسات خود. از این رو، کتاب خواندن به استقلال فکری کودکان کمک می‌کند.
برای ترویج کتابخوانی، خانواده نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند. بعد از خانواده، مربیان و آموزگاران می‌توانند در علاقه‌مند کردن کودکان به کتابخوانی، نقش موثری داشته باشند.
انتخاب کتاب مناسب و باکیفیت، استفاده از روش‌های جذاب بلندخوانی، ایجاد فضای مناسب برای کتابخوانی و فعالیت‌های قبل و بعد از کتابخوانی، در ایجاد علاقه به کتاب در کودکان و نوجوانان بسیار مهم است.
در این صفحه، مقاله‌ها و نوشته‌هایی برای شما آورده‌ایم که می‌توانند در مسیر ترویج کتابخوانی، به شما کمک کند.
چگونه می‌توانم چیزی درباره طبیعت به کودکم بیاموزم؟
دوشنبه, ۲۶ آذر
از متل‌ها چه یاد گرفته و در یاد داریم؟ چرا این ترانه‌ها هنوز در ذهن ما جاری هستند؟ گویی با هر بار خواندن‌شان دوباره کودک می‌شویم و بازی بده‌بستان را تمرین می‌کنیم؛ چیزی به زمین می‌دهیم و زمین چیزی به ما. طبیعت بخشنده است، پاسخ می‌دهد. آب بدهی سبز می‌شود و رویاننده، خوراک بزی را می‌دهد و بزی شیر به تو. در نهایت به زمین وابسته‌ایم و به دستان یک‌دیگر تا آب و نان از خاتونان بستانیم و دوان دوان چرخ زندگی را بچرخانیم. ما ساخت این متل را از همان کودکی با شنیدن و تکرارش بلد شدیم؛ داد و ستد.
یکشنبه, ۱۱ آذر
1. سرکشی
دوشنبه, ۵ آذر
«تمامی آموزه‌های روایی ما با داستان آغاز می‌شوند و ما از همین آموخته‌ها در ساختن داستان‌های واقعی سود می‌جوییم.[1]»
در مجموعه داستان‌های بلند هوشنگ مرادی کرمانی داستان-حکایتی است به نام «آب‌انبار» که از هرجنبه نگاه کنیم در کارهای او متفاوت، ویژه و تأمل برانگیز است. او این داستان را با نگاهی به حکایتی از «قابوس‌نامه» نوشته است.
یکشنبه, ۱۳ آبان
هشتم آوریل 2024، در کنفرانس ایبی (IBBY - دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان) که در نمایشگاه کتاب کودک بولونیا برگزار شد، برندگان سومین دوره‌ی جایزه‌ی ترویج‌گر برجسته‌ی خواندن ایبی- آی‌رید IBBY-iRead (من می‌خوانم) معرفی شدند. امسال نیز همانند دوره‌ی گذشته، دو زن ترویج‌گر این جایزه‌ی معتبر بین‌المللی را از آن خود کردند: بصرت کاظم از پاکستان و ایرنه واسکو از کلمبیا.
یکشنبه, ۲ اردیبهشت
اگر بپذیریم کودکان، بیشتر، آنچه را می‌بینند یاد می‌گیرند تا آنچه را می‌شنوند، پس بی‌تردید یکی از راهکارهای ایجاد میل کتابخوانی در کودکان وجود پدر و مادری کتابخوان است؛ البته این ویژگی نیز به‌تنهایی کافی نیست.
مد نلسون پژوهشگری سوئدی است که در زمینه‌‌ی رشد زبانی و توانایی خواندن و نوشتن کودکان فعالیت می‌کند. او راهکارهایی ساده و در عین حال مهم در این زمینه ارائه کرده است.
در سایت کتابک بخوانید: کتابخوانی برای کودکان؛ هفده دلیل در اهمیت کتابخوانی و آغاز کردن آن
سه شنبه, ۱۷ بهمن
حقیقت یکی است، حکیمان بر آن نام‌های گوناگون نهاده‌اند.[1]
از «سفر قهرمان»[2] چه می‌دانید؟ سفر قهرمان چرخه‌ای است که مسافر ناپخته در سیر آن و با پشت سر گذاشتن مراحل سفر، به کمال می‌رسد. در واقع، سفر قهرمان الگویی تکراری است که احتمالاً برای شما هم آشناست:
چهارشنبه, ۱۳ اردیبهشت
افسانه‌درمانی کودکان کاری روان‌درمانبخش[1] است که برای بهبود واکنش‌های رفتاری کودکان به کار می‌رود و ترس‌ها یا فوبیاهای آن ها را کاهش می‌دهد. افسانه‌درمانی ابزاری برای مطالعه‌ی علت‌های ریشه‌ای واکنش‌های رفتاری و تمرین‌های اولیه در روان‌درمانی است. این روش از فعالیت‌های روان‌شناختی از سال‌های ابتدایی برای نوزادان آغاز می‌شود. افسانه‌ها محتوای سرشاری دارند و افسانه‌درمانی را می‌توان برای درمان پریشیدگی های عمیق[2] در روان کودک به کار برد و از این راه به عواملی از موقعیت‌های بیرونی که موجب برانگیختگی او می‌شوند، پی برد.
چهارشنبه, ۳۰ فروردین
شخصیت مشهور «پیتر ژولیده»[2]، نخستین‌بار در نسخه‌ی اصلی و آلمانی‌زبان کتاب کودک هاینریش هافمن[3] در سال 1845 ظاهر شد. چندی بعد نیز عنوان اصلی کتاب به نام او تغییر یافت.
تصاویر این کتاب الهام‌بخش فیلم «ادوارد دست‌قیچی»[1] شد.
یکشنبه, ۱۴ اسفند
ماریت تورنکِویست[1]
سخنرانی مسکو
مادرم نخستین پل ارتباطی من را با کتاب برقرار کرد. ما در خانه‌ی قدیمی‌مان در اوپسالای سوئد[2]، روی کاناپه می‌نشستیم و او برای من و برادرم داستان می‌خواند. صدای آرام او و دامن گرم‌اش و تصویرهای کتاب‌هایی را که در آنها گم می‌شدم، به یاد دارم.
من و مادر و برادرم به هم بسیار نزدیک بودیم. خانه‌ی ما پر از کتاب بود؛ چون مادرم ترجمه می‌کرد و می‌نوشت، و پدرم فرد تحصیل‌کرده‌ای بود و ادبیات اسکاندیناوی[3] درس می‌داد.
چهارشنبه, ۹ آذر
پیتر هانت، یکی از نظریه‌پردازان برجسته ادبیات کودکان در جهان امروز بر این باور است که ادبیات کودکان در زمینه سوادآموزی دو نقش متفاوت دارد که یکی در سوادآموزی کارکردی و دیگری در سوادآموزی فرهنگی خود را نشان می‌دهد. پیش از آن باید یادآوری کرد که همگان چنین می‌اندیشند که سواد کارکردی گونه‌ای مهارت‌اندوزی برای شناخت خواندن و نوشتن و کاربرد آن در زندگی است. درحالی‌که پیتر هانت فراتر از این می‌اندیشد و می‌گوید: باور عمومی بر این است که سواد یک مهارت پایه است که عمدتاً به کودکان آموزش داده می‌شود؛ ادبیات کودک بخشی از روشی است که کودکان به‌واسطه آن سواد کارکردی و سواد فرهنگی را فرامی‌گیرند؛ یعنی می‌آموزند که چگونه زبان و دنیای اطراف خود را کنترل کنند. اما سواد کارکردی تنها این نیست که بچه‌ها خواندن بیاموزند، بلکه بخشی از درک آنها از جهان است؛ اینکه چگونه این درک را سازمان‌دهی می‌کنند، مهارت‌های تفسیری را چگونه تقویت می‌کنند، الگوهای روایتی را چگونه بازمی‌شناسند و نیز اینکه هر متن چگونه به‌گونه‌ای درونی عمل می‌کند و چگونه با متن‌های دیگر در تعامل است.
دوشنبه, ۲۴ مرداد
خواندن را می‌توان بلافاصله برای کودکان شروع کرد ... حتی زمانی که خیلی کوچک‌اند! بسیاری از خوانندگان کودک، هنگام خواندن و دنبال کردن تصاویر، سرگرم و تشویق می‌شوند. کتاب‌های مقوایی معمولاً اولین صفحه‌هایی هستند که ورق می‌زنیم؛ زیرا برای نوزادان و کودکان نوپا بسیار بادوام‌اند!
یکشنبه, ۸ خرداد
کودکی من و بیشتر هم‌نسل‌هایم با ادبیات فانتزی پیوند دارد. از بخت خوب‌مان بود که بیشتر آثار کلاسیک فانتزی، در دوران کودکی ما ترجمه شدند و دردسترس قرار گرفتند. ریشه و کارکرد فانتزی به‌قدری ژرف و بنیادین است که نمی‌توان آن را مختص کودکان دانست یا به داستان‌های میان‌مایه‌ی غیرواقعی تقلیل داد. تخیل، گوهر فانتزی است و پیوندی تنگاتنگ با باورهای نیاکان‌مان دارد. بررسی جهان‌بینی گذشتگان‌مان نه برای سیری که طی کرده‌اند، که برای درکی از اکنون خودمان ضرورت دارد. برای شناخت انسان مدرن و خواسته‌های‌اش، می‌توانیم مخلوقات نیاکان‌مان را بجوییم.
دوشنبه, ۱۵ شهریور
خیلی پیش نمی‌آید که فرصتی پیدا کنم و درباره‌ی کتابی که حتی هنوز به چاپ نرسیده معرفی بنویسم. خب، منظورم نسخه‌ی انگلیسی اثر است برای همین، خیلی هیجان‌زده و خوشحال هستم که می‌توانم کتاب خرگوشان چشمه‌ی ماه را با شما به اشتراک بگذارم [نسخه‌ی انگلیسی کتاب اکنون منتشر شده است]. این کتاب اثر مشترکی از محمدهادی محمدی – نویسنده، پژوهشگر، منتقد و یکی از بنیان‌گذاران موسسه‌ی پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان – و تصویرگر برجسته و برنده‌ی جایزه امیر شعبانی‌پور است. این کتاب در سال 2020 برنده بخش نامزد کتاب تصویری چهاردهمین مسابقه‌ی بین‌المللی تصویرگری و طراحی کتاب با عنوان «تصویر کتاب» در مسکو شد و یکی از تصاویر کتاب در نمایشگاه کتاب کودک بولونیا در سال 2020 نمایش داده شد.
دوشنبه, ۲۵ مرداد
گروه کودک و نوجوان کتابخانه‌های ایفلا (فدراسیون بین‌المللی انجمن‌ها و مؤسسات کتابداری) رهنمودهای خدمات کتابخانه‌ای برای کودکان را که در سال ۲۰۰۳ منتشر شده بود، با هدف کارآمدی بیشتر در ارائه‌ی خدمات بازبینی کرده است. استانداردهای ایفلا به صورت بین‌المللی بررسی، منتشر و به‌روزرسانی می‌شوند. این رهنمودها قواعد، راهنماها و بهترین شیوه‌های برنامه‌ریزی و اجرای یک فعالیت یا خدمت را بازتاب می‌دهند و تا امروز درباره‌ی آنها توافق جمعی وجود دارد.
دوشنبه, ۲۸ تیر
«سازمان انگشتان رویایی»[2]، برنده‌ی «جایزه‌ی آساهی ایبی» در سال ۲۰۱۸، 25 سال پیشینه‌ی تولید کتاب برای کودکان کم‌بینا را دارد و آنها را به دورنمای چشمگیر جهان پیرامون‌شان فرا می‌خواند. در این مقاله، پایه‌گذار سازمان انگشتان رویایی، داستان الهام‌بخش، چالش‌برانگیز و موفقیت این پروژه‌ی مهم در فرانسه را با ما درمیان می‌گذارد.
یکشنبه, ۱۳ تیر
چکیده
در این پژوهش دو مجموعهٔ شعر کودکانه از کشور تاجیکستان، سرودهٔ جوره هاشمی بررسی می‌شود. در کتاب «چرا شمالک وزید؟» با یک نوع ادبی تازه به نام چِگِلَک آشنا می‌شویم. در فرهنگ تفسیری تاجیکی دربارهٔ معنی واژهٔ «چِگِل» آمده است: به هم پیچیده، پیچ در پیچ، گره در گره، بی ترتیب و بی سر و نوگ.
یکشنبه, ۳۰ خرداد
فرهنگ واژگان‌نویسی برای بزرگ‌سالان در جهان پیشینه‌ی چشمگیری دارد؛ اما فرهنگ واژگان‌نویسی برای کودکان، به دلیل نبود مفهوم کودکی و پیرو آن فرهنگ کودکی در جامعه‌های گوناگون، پیشینه‌ی چندانی ندارد. مراجعه به تاریخ، گواه محکمی بر این ادعاست.
یکشنبه, ۹ خرداد
خلاصه داستان جادوگر شهر اُز
«جادوگر شگفت‌انگیز شهر اُز» رمانی است از ال. فرانک باوم که در آن دختری به نام دوروتی، پس از آن که گردباد او را به شهر اُز می‌برد، باید دوباره راه برگشت به خانه‌اش را پیدا کند.
خانه‌ی دوروتی با گردباد به شهر اُز رفته است.این خانه ناخواسته روی جادوگری بدجنس فرو می‌آید و او را از بین می‌برد. دوروتی دمپایی‌های نقره‌ای جادوگر را از پای او درمی آورد و می‌پوشد.
شنبه, ۲۵ اردیبهشت
چکیده:
از آنجا که طبیعت در رشد و پرورش و توسعه‌ی آموزش و مهارت‌های زندگی برای کودکان تاثیرگذار است، نویسندگان و شاعران از این کارکردهای طبیعت برای پیوند مخاطبین با نوشته‌ها و سروده‌هایشان بهره برده و آثار جذاب و قابل تأملی ارائه داده‌اند که همواره مورد توجه مخاطبین قرار گرفته‌اند. یکی از شاعرانی که به مضامین طبیعت در شعرش توجه ویژه داشته است، عبید رجب (1932 ـ 2004 م.) شاعر توانای تاجیکستان است که در این پژوهش به بررسی مضامین طبیعت در شعر وی پرداخته می‌شود.
شنبه, ۱۸ اردیبهشت