مقاله ها و نوشته های ترویج خواندن و ادبیات کودکان

در زمانه‌ای که انسان‌ها در محاصره‌ی رسانه‌ها و بمباران اطلاعاتی هستند، کتاب فرصتی برای درنگ و اندیشیدن در اختیار مخاطبانش قرار می‌دهد. بنابراین لازم است از دوران کودکی فرزندان‌مان را با کتاب آشنا کنیم تا در میانه‌ی بازی‌های کامپیوتری و برنامه‌های تلویزیونی، فرصتی داشته باشند برای تمرین اندیشیدن، گفت‌وگو کردن، شنیدن نظرات دیگران و شناخت خود و احساسات خود. از این رو، کتاب خواندن به استقلال فکری کودکان کمک می‌کند.

برای ترویج کتابخوانی، خانواده نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند. بعد از خانواده، مربیان و آموزگاران می‌توانند در علاقه‌مند کردن کودکان به کتابخوانی، نقش موثری داشته باشند.

انتخاب کتاب مناسب و باکیفیت، استفاده از روش‌های جذاب بلندخوانی، ایجاد فضای مناسب برای کتابخوانی و فعالیت‌های قبل و بعد از کتابخوانی، در ایجاد علاقه به کتاب در کودکان و نوجوانان بسیار مهم است.

در این صفحه، مقاله‌ها و نوشته‌هایی برای شما آورده‌ایم که می‌توانند در مسیر ترویج کتابخوانی، به شما کمک کند.

«پیتر ژولیده» کتابی وحشت‌انگیز که در قرن نوزدهم، به کودکان آلمانی هشدار می‌داد درست رفتار کنند!
مقاله
شخصیت مشهور «پیتر ژولیده»[۲]، نخستین‌بار در نسخه‌ی اصلی و آلمانی‌زبان کتاب کودک هاینریش هافمن[۳] در سال ۱۸۴۵ ظاهر شد. چندی بعد نیز عنوان اصلی کتاب به نام او تغییر یافت. تصاویر این کتاب الهام‌بخش...
ده پُلی که من را با ترویج کتاب‌خوانی پیوند داد!
مقاله
ماریت تورنکِویست[۱] سخنرانی مسکو مادرم نخستین پل ارتباطی من را با کتاب برقرار کرد. ما در خانه‌ی قدیمی‌مان در اوپسالای سوئد[۲]، روی کاناپه می‌نشستیم و او برای من و برادرم داستان می‌خواند. صدای...
سواد فرهنگی و کارکردی و بازتاب آن در ادبیات کودکان
مقاله
پیتر هانت، یکی از نظریه‌پردازان برجسته ادبیات کودکان در جهان امروز بر این باور است که ادبیات کودکان در زمینه سوادآموزی دو نقش متفاوت دارد که یکی در سوادآموزی کارکردی و دیگری در سوادآموزی فرهنگی خود...
کتاب مقوایی چیست؟
مقاله
خواندن را می‌توان بلافاصله برای کودکان شروع کرد ... حتی زمانی که خیلی کوچک‌اند! بسیاری از خوانندگان کودک، هنگام خواندن و دنبال کردن تصاویر، سرگرم و تشویق می‌شوند. کتاب‌های مقوایی معمولاً اولین صفحه‌...
گفت‌وگو با فرزاد فربد، مترجم و مدیر انتشارات پریان، بخش نخست
مصاحبه
کودکی من و بیش‌تر هم‌نسل‌هایم با ادبیات فانتزی پیوند دارد. از بخت خوب‌مان بود که بیش‌تر آثار کلاسیک فانتزی، در دوران کودکی ما ترجمه شدند و دردسترس قرار گرفتند. ریشه و کارکرد فانتزی به‌قدری ژرف و...
خرگوشان چشمه‌ی ماه بازنویسی‌ای زیبا از قصه‌ی سانسکریت کهن پنجه تنتره با تصاویری خلاقانه
مقاله
خیلی پیش نمی‌آید که فرصتی پیدا کنم و درباره‌ی کتابی که حتی هنوز به چاپ نرسیده معرفی بنویسم. خب، منظورم نسخه‌ی انگلیسی اثر است برای همین، خیلی هیجان‌زده و خوشحال هستم که می‌توانم کتاب...
تازه‌ترین رهنمودهای ایفلا برای خدمات کتابخانه‌های کودکان
خبر
گروه کودک و نوجوان کتابخانه‌های ایفلا (فدراسیون بین‌المللی انجمن‌ها و مؤسسات کتابداری) رهنمودهای خدمات کتابخانه‌ای برای کودکان را که در سال ۲۰۰۳ منتشر شده بود، با هدف کارآمدی بیش‌تر در ارائه‌ی خدمات...
کتاب‌های مصور لمسی
مقاله
«سازمان انگشتان رویایی»[۲]، برنده‌ی «جایزه‌ی آساهی ایبی» در سال ۲۰۱۸، ۲۵ سال پیشینه‌ی تولید کتاب برای کودکان کم‌بینا را دارد و آن‌ها را به دورنمای چشمگیر جهان پیرامون‌شان فرا می‌خواند. در این مقاله،...
شعرکودک و نوجوان در کشور تاجیکستان نگاهی به دوکتاب جوره هاشمی «چرا شمالک وزید؟» و «موسیقی خاموشی»
مقاله
چکیده در این پژوهش دو مجموعهٔ شعر کودکانه از کشور تاجیکستان، سرودهٔ جوره هاشمی بررسی می‌شود. در کتاب «چرا شمالک وزید؟» با یک نوع ادبی تازه به نام چِگِلَک آشنا می‌شویم. در فرهنگ تفسیری تاجیکی...
سنت فرهنگ واژگان‌نویسی برای کودکان از «نصاب الصبیان» ابونصر فراهی تا «نوبهارا بچوکان» احمد خانی
مقاله
فرهنگ ‌واژگان‌نویسی برای بزرگ‌سالان در جهان پیشینه‌ی چشمگیری دارد؛ اما فرهنگ ‌واژگان‌نویسی برای کودکان، به دلیل نبود مفهوم کودکی و پیرو آن فرهنگ کودکی در جامعه‌های گوناگون، پیشینه‌ی چندانی ندارد....
جادوگر شگفت انگیز شهر اُز
مقاله
خلاصه داستان جادوگر شهر اُز «جادوگر شگفت‌انگیز شهر اُز» رمانی است از ال. فرانک باوم که در آن دختری به نام دوروتی، پس از آن که گردباد او را به شهر اُز می‌برد، باید دوباره راه برگشت به...
بررسی مضامین طبیعت‌گرا در شعر عُبید رجب، نگاهی به مجموعه شعر «آلوچه، گل‌بادام»
مقاله
چکیده: از آنجا که طبیعت در رشد و پرورش و توسعه‌ی آموزش و مهارت‌های زندگی برای کودکان تاثیرگذار است، نویسندگان و شاعران از این کارکردهای طبیعت برای پیوند مخاطبین با نوشته‌ها و سروده‌هایشان...
جمال‌زاده و داستان نویسی جدید
مقاله
سید محمدعلی جمال‌زاده، فرزند سید‌ جمال‌الدین اصفهانی، در اصفهان متولد شد. تحصیلات ابتدایی را در تهران و دبیرستان را در بیروت به پایان رساند. سپس به اروپا رفت و از دانشگاه لوزان فارغ‌التحصیل رشته‌ی...
ادبیات کودکان ایران در چرخش از سده‌ای به سده دیگر
مقاله
مقاله تحلیلی «ادبیات کودکان ایران در چرخش از سده‌ای به سده دیگر» نخستن بار در ویژه نامه بهار ۱۴۰۰ در شماره‌ی ۴۱ نشریه زنان امروز منتشر شده است. یک سده کار و کوشش هزاران کوشنده و پدیدآورنده...
نقش عباس یمینی شریف در تاریخ ادبیات کودکان ایران (بخش سوم)
مقاله
پیش از مطالعه‌ی بخش سوم، دو بخش دیگر را بخوانید: نقش عباس یمینی شریف در تاریخ ادبیات کودکان ایران (بخش نخست) نقش عباس یمینی شریف در تاریخ ادبیات کودکان ایران (بخش دوم) تولید معنا برای شکل‌...
نقش عباس یمینی شریف در تاریخ ادبیات کودکان ایران (بخش دوم)
مقاله
بخش نخست مقاله را در این‌جا بخوانید. همساز كردن سامانه آموزش و پرورش با نیازهای جامعه با توجه به محدود بودن نقش فرد و گستردگی نقش زمینه متنی، عباس یمینی شریف در كدام زمینه متنی رشد كرد؟ عباس...
نقش عباس یمینی شریف در تاریخ ادبیات کودکان ایران (بخش نخست)
مقاله
 پیش‌درآمد: محمود کیانوش یکی دیگر از پیشگامان ادبیات کودکان، در سده‌ای که به دنیا آمده بود، از دنیا رفت. در سده‌ای که رو به پایان و چرخش به سده دیگر است، هر روز از شمار این کوشندگان کم و کم...
رازها و رمزها در قصه‌های عامیانه
مقاله
گویندگان اولیه‌ی قصه‌های عامیانه حرف‌های گنگ، نامفهوم و عجیب‌وغریب به زبان نمی‌آوردند و شنونده را به حیرت و تعجب وانمی‌داشتند. آن‌ها واقعیت را به زبانی بسیار ساده اما عمیق و لطیف بیان کرده‌اند و حتی...
دیو در قصه‌ها
مقاله
در کتیبه‌هایی که از ایران باستان به‌دست آمده، خدایان دروغین دیده شده که به آن‌ها «دیوه» می‌گفته‌اند. ما امروز به دیوه، «دیو» می‌گوییم. فردوسی در شاهنامه، دیو را برابر اهریمن (شیطان) می‌داند. در...
افسانه‌های کودکان و ریشه‌های تاریخی آن
مقاله
بر اساس باور اسطوره‌ها، ساختار و نظام‌های طبیعی حاصل حوادثی هستند که در آغاز زمان اتفاق افتاده است. ماه نیز همچون خورشید، آب‌ها، گیاهان و حیوانات، تاریخ افسانه‌ای دارد. هر موضوع مهم جهان تاریخی دارد...
 آموزش الف‌بای فارسی از راه ادبیات، لذت و بازی
مقاله
به من می‌گن کاکاجون نه پیرم و نه جوون تو قارقارم الف‌با آوای اون چه زیبا کاکا کلاغه قصه‌گو است. خانه‌ای روی شاخه‌های درختی دارد که هر روز بر آن‌ها بوسه می‌زند. کار او قارقارک است....
یادگیری کودکان از راه بازی و نمایش
مقاله
داستان‌های سنتی، منبع الهام‌بخش عالی برای کار در همه‌ی زمینه‌های برنامه آموزشی است. این جلسه‌ی نمایش، همچنان که «جودیت هریس»[۱] شرح می‌دهد، دربرگیرنده بازی‌هایی برای دست‌گرمی، تقلید، نقش‌آفرینی و...
تعریف و طبقه‌بندی افسانه‌ها و قصه‌های عامیانه
مقاله
به مجموع اسطوره، قصه‌ی عاميانه، قصه‌ی پريان، مَتَل و حتي چيستان‌ها، فولكلور گفته مي‌‌شود كه به‌معناي «دانش عامه» است. در كتاب‌های لغت، افسانه را قصه، داستان، متل و حتي دروغ، معنی كرده‌...
انتشار دو کتاب دوست داشتنی از سولوتارف تصویرگر و نویسنده فرانسوی
خبر
«گرگوار سولوتارف» نویسنده و تصویرگر داستان‌های تصویری از فرانسه، هم در داستان‌هایی که می‌نویسد و هم در تصویرگری‌هایش صاحب سبک است.او تاکنون بیش از ۱۵۰ اثر برای کودکان و نوجوانان آفریده است. سولوتارف...
پيدايش قصه‌ها و افسانه‌ها و اساطير
مقاله
اسطوره و افسانه در تمام نوع بشر وجود دارد. هم‌چنان‌كه در نزد بوميان باستانی و بوميان استراليا هم بوده است. در هرجایی که اسطوره‌ها از آن‌جا آمده،  به انديشه‌های مافوق الطبيعه و نو، ارزشی خاص...
رمان‌های گرافیکی و درک اصطلاحات ادبی
مقاله
هرچه دانش‌آموزان در تصویر کردن عناصر داستان تواناتر شوند، درک آن‌ها از داستان افزایش می‌یابد. این مقاله به این موضوع می‌پردازد که چگونه آموزگاران می‌توانند با استفاده از رمان‌های گرافیکی به افزایش...
رمان‌‌های گرافیکی و مهارت خواندن
مقاله
اگرچه پژوهش‌‌های اندکی درباره‌ی فواید استفاده از رمان‌های گرافیکی انجام شده، اما بسیاری از پژوهشگران دریافته‌اند که خواندن این متن‌های چندجانبه، مهارت‌های خواندن و زبان‌شناسی و درک مطلب را در دانش‌...
راهنمای استفاده از رمان‌های گرافیکی برای کودکان و نوجوانان
مقاله
رمان‌های گرافیکی همه‌جا هستند امروزه دیگر رمان‌های گرافیکی آثاری ناشناخته نیستند که تنها برای گروه اندکی از علاقه‌مندان جذاب باشند. این رمان‌ها بخشی رو به رشد از نشر کتاب شده‌اند و کتابداران و...
کشف معنا یا معنای کشف در داستان پرنده قرمز
مقاله
پرنده قرمز یا مرغک امید یکی از آثار آسترید لیندگرن بانوی نامدار ادبیات کودکان سوئد و جهان است. این اثر که با تصویرگری ماریت تورن کویست به فارسی ترجمه شده است، نمونه‌ای مناسب برای بررسی تجربی یک اثر...
کتاب‌خوانی برای کودکان؛ هفده دلیل در اهمیت کتاب‌خوانی و آغاز کردن آن
مقاله
مطالعه یکی از مهم‌ترین فعالیت‌هایی است که  فرزندان خود را به انجام دادن آن می‌توانید تشویق کنید. مطالعه سرگرمی تأمل‌برانگیزی است و برای موفقیت در زندگی بسیار اهمیت دارد. مهارت‌ در خواندن تا هشت...
فانتزی و افسانه در ادبیات کودکان، دوران کودکی و ادبیات کودکان
مقاله
پروفسور «ام اُ گرنبی»* [در این مقاله] پیوند میان فانتزی و اخلاق در ادبیات کودکان را در سده‌های هجدهم و نوزدهم میلادی بررسی می‌کند. تعریف ادبیات فانتزی یا حتی داستانِ افسانه‌ای، به‌آسانیِ آن‌چه...
اهمیت سرعت خواندن متن در کودکان
مقاله
«تیموتی شاناهان»[۱] کارشناس آموزش، بهترین روش‌های آموزش خواندن و نوشتن را (در وبلاگش) به اشتراک می‌گذارد. دکتر شاناهان، استاد شناخته‌شده‌ی آموزش شهری و پژوهشگر موضوعات در پیوند با خواندن است، و...
گزارشی از مسابقه‌ی کتاب‌سازی اِزرا جک کیتس
مقاله
هدف اصلی «بنیاد اِزرا جک کیتس» (EJK)، پروراندن دانش‌آموزانی شاد هنگام یادگیری، و همچنین پشتیبانی و غنی‌سازی مدارس دولتی، کتابخانه‌ها، و مربیان آن‌جا است. بیش از سی سال است که مسابقه‌ی کتاب‌سازی اِزرا...
خواندنی‌های تازه برای خوانندگان تازه‌کار: آسان‌خوان به چه معناست؟
مقاله
چرا دستیابی به کتاب‌های باکیفیت برای کودکان گروه سنی «الف»[۱] چالش‌برانگیز است؟ برای منِ مادر و کتابدار دبستان، این پرسش پیش آمده است. این پرسش را آموزگاران، مادرها و پدرها و همکاران با سابقه...
شناخت داستان های علمی تخیلی برای کودکان و نوجوانان
مقاله
داستان‌های علمی تخیلی (که معمولاً به‌صورت کوتاه علمی تخیلی یا سای فای گفته می‌شود) گونه‌ای از نوشتار است. داستان‌های علمی تخیلی، رمان، فیلم، نمایش تلویزیونی، کتاب‌های طنز و سایر شکل‌های ادبیات می‌...
تاریخچه‌ی پیدایش ادبیات کودکان در انگلستان، دوران کودکی و ادبیات کودکان
مقاله
 کودکی و ادبیات کودکان، فرهنگ مطالعه و نشردر انگلستان پروفسور« ام. اُ. گرنبی»[۱]* گسترش ادبیات کودکان در سده هجدهم میلادی را در انگلستان با چگونگی رشد فزاینده‌ی آمیخته شدن سرگرمی و آموزش در...
ترس، هیولایی در سایه‌ی دنیای کودکی
مقاله
شب‌ها، در خانه‌ی ما، غول‌ها، اشباح و جادوگرها با هم جلسه می‌گذراند. شبحی دراز و بی‌قواره از یک سمت حرکت می‌کند، جادوگری سوار بر جارو در میانه‌ی هال می‌نشیند و غول پشمالوی خیلی گنده‌ای هم از توی کمد...
اریک کارل و موزه‌ای که به نام اوست
مقاله
«اریک کارل» (زاده شده در ۲۵ ژوئن ۱۹۲۹)، نویسنده و تصویرگر کتاب‌های کودکان است. پرآوازه‌ترین کتاب او، «کرم گرسنه‌ی گرسنه» است که به بیش از سی زبان ترجمه شده و بیش از هفتاد ویک میلیون نسخه در سراسر...
ساخت و اجرای کامی‌شی‌بای به زبان عربی
مقاله
این مقاله درباره‌ی تجربه یک کتابدار از تبدیل کردن داستان‌های پریان ژاپنی به کامی‌شی‌بای و اجرای آن‌ها به زبان عربی برای کودکان عرب است. «سنت‌ها در داستان‌گویی به‌معنای اشتراک و انتقال آن‌ها به...
شرح حال و تاریخچه افسانه‌های ازوپ
مقاله
فهرست دبیاچه زندگی ازوپ افسانه‌های ازوپ پیشینه افسانه‌های ازوپ افسانه‌های ازوپ به زبان‌های دیگر اقتباس‌ها نام برخی از حکایت‌های ازوپ پی‌نوشت دیباچه فهرست افسانه‌های ازوپ...
تغییر برنامه کتابخوانی در تابستان
مقاله
یک رویکرد کتابخانه‌ای خواندن در تابستان فعالیّتی دوست داشتنی و پیش‌بینی شده می تواند باشد، اما گاهی سنتی نفرت‌انگیز در میان کتابداران، ... و برخی از بچه‌هاست، اما چرا؟ همواره در رویکرد سنتی «...
ماریت تورن کویست، همراه همیشگی برنامه «با من بخوان»، برنده دوره نخست جایزه‌ی‌ی آی‌رید ۲۰۲۰
مقاله
امسال «ماریت تورن کویست» (Marit Tornqvist) تصویرگر و نویسنده‌ی برجسته‌ی هلندی، به‌همراه «زی‌هو یونگ‌شین» از چین، دو دریافت‌کننده نخستین دوره‌ی «جایزه‌ی آی‌رید (IRead)» بودند. این جایزه را «بنیاد...
برندگان نخستین دوره‌ی جایزه‌ی ایبی آی‌رید
مقاله
«جایزه‌ی ایبی آی‌رید۱» از سوی «بنیاد شن‌ژن آی‌رید۲» ودفتر بین المللی کتاب برای نسل جوان (ایبی) با هدف ترویج فرهنگ کتاب خوانی و با امید به گسترش آن در سراسر جهان بنیاد گذاشته شده است. هدف این...
برندگان سال ۲۰۲۰ جایزه هانس کریستین اندرسن
مقاله
«جایزه هانس کریستین اندرسن» معتبرترین جایزه‌ی جهانی ادبیات کودک و نوجوان برای نویسندگان و تصویرگران است. این جایزه‌یِ دوسالانه از سوی «دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان» (IBBY)، به‌پاس یک عمر...
باشگاه کتاب هدف‌های توسعه پایدار خود را تشکیل دهید
مقاله
هیجان باشگاه کتاب SDG را دارید و می‌خواهید برای خود باشگاهی ترتیب دهید تا بتوانید دور هم جمع شوید و درباره‌ی کتاب‌ها با هم گفت‌وگو کنید؟ عالی است! شاید این ایده‌ها برای شروع به شما کمک کنند:...
رمان‌های تصویری برای کودکان و نوجوانان
مقاله
مانند آن‌چه در کتاب‌های «کُمیک استریپ»[۱] می‌بینیم، «رمان‌های تصویری» نیز سرشار از تصویرهای دنباله‌دار هستند که در آن‌ها شمار محدودی نوشته نیز به‌کار رفته است. این کتاب‌ها برای خوانندگان جوان‌تر که...
​کتاب و پرسشگری کودک
مقاله
نگاهی به سه‌گانه «والد، فرزند، کتاب» و پیوند آن با پرسشگری کودکان یک کودکان خواهان کشف جهان پیرامون خود هستند، از این رو ذهنی سرشار از پرسش دارند. آن‌ها به بخشی از پرسش‌های‌شان به کمک...
کودکان چگونه خواندن را می‌آموزند؟
مقاله
بازی کار کودکان است. آن‌ها با بازی و تعامل، یاد می‌گیرند چگونه سخن بگویند، گوش کنند، بخوانند و بنویسند. درباره‌ی رفتارهای چشمگیر این خوانندگان مبتدی بخوانید و این که چگونه هریک از این رفتارها با...
بهره‌مندی از کتاب باکیفیت کودک در کلاس درس
مقاله
راهکاری که برای همه دانش‌آموزان کلاس سودمند است آیا آخرین باری که غرق در خواندن کتابی باکیفیت بودید، به‌یاد دارید؟ گمان می‌کنم پاسخ این پرسش با توجه به درگیری‌های زندگی روزمره، جز این نباشد که...
خواندن کتاب‌های تصویری، جانشین منابع درسی ادبیات، بخش پایانی
مقاله
پیش از مطالعه این مطلب بخش نخست و بخش دوم آن را مطالعه کنید محدودیت‌ها و فرصت‌های جامعه تفسیری سیپ بحث کوتاهی دربارهٔ توانش ادبی دارد و در آن به این واقعیت اشاره می‌کند که کودکان نیز از...

پرسش و پاسخ