پیش از شروع مطالعه، بخش‌های نخست و دوم را در سایت کتابک بخوانید:
بازنمایی اختلال استرس بعد از آسیب (PTSD) در شخصیت «کاپیتان هوک» پویانمایی پیترپن (بخش نخست)
بازنمایی اختلال استرس بعد از آسیب (PTSD) در شخصیت "«کاپیتان هوک»" پویانمایی پیترپن (بخش دوم)
درمان PTSD
فرآیند درمان بیمار مبتلا به PTSD، تلفیقی از دو رویکرد روانشناسی شناختی و رفتاردرمانی است. مداخلات رفتاردرمانی شامل موارد زیر است:
- آموزش نحوه‌ی مواجه‌ی مؤثر با ترس‌ها
- اجتناب از رویارویی با اماکن یا افرادی که وقایع تلخ را یادآوری می‌کند
- استفاده از تکنیک آرام‌بخشی و پذیرش احساسات بیمار
هدف از درمان، بازگرداندن عملکرد عادی بیمار است. در روند درمان، تمرکز روان‌درمانگر معطوف به حل مشکلات، آموزش مهارت‌های مربوط به کنار آمدن با شرایط و ایجاد شرایط حمایتی برای بیمار است. برای پشتیبانی از این افراد، ابتدا باید والدین و نزدیکان آموزش ببینند تا بتوانند به درستی و با روش‌های علمی به بیمار در سپری کردن این برهه‌ی حساس کمک کنند.
خرید کتاب دربارهی استرس و نگرانی در کودکان
عضویت در گروه‌های حمایتی نیز برای افرادی که نشانه‌هایی از اضطراب دارند، سودمند است. با عضویت در این گروه‌ها، بیماران حمایت عاطفی دریافت می‌کنند، با افراد دیگری که شرایط و نشانه‌های مشابهی را تجربه کرده‌اند آشنا می‌شوند و راهکارهایی را برای کنار آمدن با شرایط و مدیریت آن می‌آموزند. برای این کار بهتر است افراد دچار PTSD، به صورت گروهی و زیر نظر روان‌درمانگر یا تیمی متخصص، تجربه‌های خود را با یکدیگر به اشتراک بگذارند. به اشتراک گذاشتن این تجربه‌ها، سبب می‌شود کودک فکر نکند فقط اوست که دچار چنین مشکلی شده است و هم‌چنین، حین این‌گونه از درمان از محبت و توجه دیگران بهره ببرد.
در سایت آموزک بخوانید: روش های کاهش استرس در کودکان
درمان دارویی:
برای درمان، می‌توانیم از داروهای زیر استفاده کنیم:
- مهارکننده سروتونین مانند فلوکستین
- ضدافسردگی‌های سه حلقه‌ای مانند ایمی‌پرامین، سیتالوپرام، و کلونیدین
- پروپرانولول نیز معمولاً برای درمان اختلال اضطراب و هراس شدید تجویز می‌شود.
جمع‌بندی
هنر، راه مناسبی برای آموزش به توده‌ی مردم- با هر سطح سواد- است. آموزش آکادمیک اختلال‌های گوناگون روانی و رفتاری به همه‌ی افراد جامعه دشوار است اما می‌توان این آموزش را از راه هنر و بدون آموزش مستقیم، به آن‌ها انتقال داد. هدف آموزش دربارهی اختلال‌های روانی، در مرحله‌ی نخست آشنایی افراد با نوع این اختلال‌ها و سپس پیدا کردن آن‌ها در وجود خود آن‌هاست. شاید بسیاری از افراد، از بیماری روانی رنج ببرند اما از وجود آن بی‌خبر باشند. به همین دلیل باید آثار هنری – داستان، شعر، پویانمایی و...- شامل آموزش غیرمستقیم و نمادین ناهنجاری‌های روانی و رفتاری باشند. هنگامی که ناهنجاری در زمینه‌ی داستانی و با استفاده از نمادهای محسوس، به مخاطب نشان داده می‌شود، مخاطب در ناخودآگاه خود، خود را به جای شخصیت داستان می‌گذارد. گاه به رفتارهای او-که در واقع رفتارهای خودش است- می‌خندد و گاه تاسف می‌خورد و گاه می‌گرید. او با این کار خود را نقد می‌کند. ریشخند کردن رفتارهای فردی که در داستان اختلال‌های مشابه اختلال‌های خود ما دارد، سبب می‌شود خود را با نگاه واقع‌بینانه‌تری ببینیم و بدانیم که رفتارهای ما هم در برابر برخی از محرک‌ها-مانند محرک‌های ترسناک و اضطراب‌آور- همین‌اندازه مضحک یا رقت‌انگیز و دردناک است. هنر، مانند آینه، با نشان دادن خود واقعی ما به ما، زمینه‌ی تغییرمان را از خود ناشایست به خود شایسته فراهم می‌کند.
کاپیتان هوک در داستان محبوب پیتر پن، دارای تضادی شخصیتی است. این تضاد در بسیاری از موارد رفتارهای او را خنده‌دار می‌کند. کسی که فرمانده دزدان دریایی است و در بعضی صحنه‌ها، برخی از افراد کشتی را که قصد سرپیچی از دستورش دارند، با سنگ‌دلی و همراه با آن، شجاعت از میان برمی‌دارد، از شنیدن صدای تیک‌تاک ساعت و یا صداهای مشابه آن، دچار ترسی کشنده می‌شود. ترسی که سراسر وجودش را در بر می‌گیرد و همه‌ی رفتارهای او را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این تضاد، از فرمانده‌ای سلحشور، انسانی مضحک و ترحم‌برانگیز می‌سازد. این موضوع سبب می‌شود که مخاطب دربارهی ترس‌های خود فکر کند، آن‌ها را بیابد و برای از بین بردن آن‌ها تلاش کند؛ چرا که حالت‌های شخصیی مثل کاپیتان هوک، برای او زننده و ناخوشایند است و طبعا دوست ندارد مانند او باشد. آگاهی از ترس‌ها و ریشه‌های آن‌ها، به ما کمک می‌کند که با آن‌ها واقعی‌تر و درست‌تر روبه‌رو شویم و بتوانیم به جای انکار، آن‌ها را مدیریت کنیم.
PTSD، نوعی ترس شدید است که در پی بروز حادثه‌ای ناخوشایند در زندگی افراد رخ می‌دهد. این ترس می‌تواند مزمن شود و زندگی آینده‌ی انسان را تحت‌تاثیر قرار دهد. جیمز متیو بری، در داستان پیتر پن، این اختلال را به خوبی در شخصیت کاپیتان هوک نشان می‌دهد. قطع شدن دست کاپیتان هوک، همان حادثه‌ای است که بعد از آن کاپیتان هوک دچار ترسی فزاینده نسبت به تکرار آن می‌شود. نویسنده این تکرار را به شکلی نمادین، در قالب تمساحی نشان می‌دهد که به سبب ساعتی که بلعیده است، با هر تیک‌تاک ساعت، حضور خود را در پیرامون هوک اعلام می‌کند و هر تیک‌تاک آن سبب بروز علائم اضطراب شدید در کاپیتان هوک می‌شود.
خرید کتاب کودک درباره غلبه بر اضطراب و نگرانی
در زندگی ما، می‌توان به جای دست قطع‌شده و تمساح، موارد دیگری را قرار داد؛ مثلا کودکی که در درس‌هایش نتیجه‌ی خوبی نگرفته است و معلم‌ها و همکلاسی‌هایش نظر خوبی به او ندارند، حتی در سنین بزرگسالی نیز از این که در فضای مدرسه قرار بگیرد -حتی در مدرسه‌ی شهرهای دیگر- احساس ناخوشایندی دارد. و یا در پژوهشی مشاهده شد که پرستار بسیار با سابقه و خوبی پس از انتقال به بیمارستانی بزرگ‌تر با مزایای بیش‌تر، دچار افت شدید در کار و انجام اشتباهات فاحش پرستاری شد. طبق مطالعات روانکاوی، پرستار مادر خود را در سن بسیار پایین در یکی از بخش‌های بیمارستان جدید از دست داده است. پرستار این نکته را نمی‌دانست چرا که مدت زیادی از آن اتفاق گذشته بود اما ناخودآگاه، فضای آن بیمارستان در ذهن او با داغی بزرگ همراه می‌شد؛ بنابراین به شکلی غیرارادی، دچار اختلال در عملکرد حرفه‌ای شده بود.
در سایت کتابک بخوانید: کتاب های روانشناسی کودک
مثال‌هایی از‌این‌دست نشان می‌دهد حوادث ناگوار شاید به صورت غیرمستقیم بر زندگی ما اثر بگذارد و همه‌ی ما کم‌وبیش دچار اختلال PTSD هستیم. این اختلال در افراد گوناگون شدت و ضعف متفاوتی دارد. در برخی کشف و درمان می‌شود و در برخی دیگر، خیر.