کارگاه پژوهش
یک مقاله ی پژوهشی را تکثیر کنید و در اختیار دانش آموزان قرار دهید. از آن ها بخواهید آن را بخوانند. از چند نفر درباره ی قسمت های مختلف مقاله پرسش کنید و روی تخته ی کلاس بنویسید:
سه شنبه, ۲۲ آذر
گروه بندی: علوم اجتماعی
گروه سنی: پایه ی دوم تا پنجم دبستان
هدف: در این پژوهش هدف این است که بفهمیم چه جانورانی میان کودکان محبوب ترند و آیا این محبوبیت به جنسیت و گروه سنی آن ها بستگی دارد یا نه؟ با انجام این پژوهش، مهارت های گرد آوری، ثبت و بررسی و تحلیل اطلاعات، در کودکان تقویت می شود.
پرسش های پژوهش:
چه جانورانی محبوب ترند؟
آیا پسران به جانوران ویژه ای علاقه مند هستند؟ دختران چه طور؟
آیا خردسالان جانوران خاصی را دوست دارند؟ کودکان بزرگ تر چطور؟
سه شنبه, ۲۲ آذر
در آغاز با دانش آموزان صحبت کنید و بگویید که امسال هر کدام از آن ها یک پژوهش به طور کامل انجام خواهند داد. برای هر مرحله، تاریخی معین می کنید تا آن ها پژوهش خود را انجام دهند. سپس دانش آموزان را هدایت کنید که در دفترشان، طرح گام به گام زیر را بنویسند:
۱- انتخاب موضوع و هدف/ تاریخ ارائه / تاریخ تکمیل موضوع و توصیف آن
۲- فرضیه ی مقدماتی فرضیه
۳- تهیه ی کتاب شناسی و منابع مطالعه
۴- یادداشت برداری
۵- طرح کار شامل مقدمه، زمینه و تاریخچه ی مختصری از موضوع پژوهش، نتیجه گیری، پیشنهادها
۶- پیش نویس
۷- نتیجه ی نهایی
سه شنبه, ۲۲ آذر
از راه پرسش و پاسخ با دانش آموزان، مفهوم منابع اطلاعاتی (جاهایی که می توانیم اطلاعات مورد نیاز را درباره ی یک موضوع به دست آوریم) را توضیح می دهیم و آن ها را روی تخته ی کلاس می نویسیم:
کتاب، مجله، روزنامه
نرم افزار، اینترنت
کتابداران، استادان، دانشمندان
صاحبان حرفه ها
به دانش آموزان توضیح می دهیم که برای به دست آوردن اطلاعات باید جست و جو کنیم. جست و جوی اطلاعات به دو گونه است:
۱- جست و جوی اصلی
دوشنبه, ۲۱ آذر
از دانش آموزان بخواهید هر کدام یک موضوع را که برای پژوهش مناسب می دانند انتخاب کنند. برای آن ها توضیح دهید که می توانند با توجه به سرگرمی ها و علاقه ی ویژه ی خود، موضوع انتخاب کنند. برای این کار باید خلاقیت فکری داشته باشند. موضوع شان باید واقعی و قابل پژوهش باشد. به دور و برشان به دقت نگاه کنند، مشاهدات روزمره ی خود را با سوال های کنجکاوانه (چه علتی دارد که؟...) به موضوع پژوهش تبدیل کنند، مثلا کسی می گوید:"به پدرش رفته، چپ دست است"، شما فکر می کنید چند درصد چپ دست هستند؟ بیشتر پسرند یا دختر؟ چپ دست ها چه مشکلاتی دارند؟
دوشنبه, ۲۱ آذر
به دانش آموزان یادآور شوید که بعضی منابع، نوشتاری نیستند و شفاهی اند. در این صورت باید با اشخاص صاحب نظر و آگاه درباره ی موضوع انتخابی خود مصاحبه کنند و اطلاعاتی در زمینه ی موضوع مورد مطالعه شان به دست آورند. در مصاحبه باید پرسش های خود را از پیش آماده کنند و بنویسند (تهیه ی پرسش نامه). از کسی که می خواهند با او مصاحبه کنند وقت بگیرند، بعد از مصاحبه، نوشته ی خود را برای مصاحبه شونده بفرستند تا تایید کند.
دوشنبه, ۲۱ آذر
در پایه راهنمایی، متناسب با توان دانش آموزان هر کلاس باید روش یادداشت برداری را به آن ها آموخت. اگر در کلاس اول راهنمایی آموخته اند، این آموزش در کلاس های بعد با یادآوری و تمرین، به طور کامل در ذهن شان نهادینه می شود.
دوشنبه, ۲۱ آذر
با این تمرین، دانش آموزان کلاس پنجم با اهمیت و کاربرد مطالعات موضوعی در کارهای پژوهشی آشنا می شوند و می آموزند که راه پژوهش گسترده و باز است و آن ها در مرحله ای از فعالیت پژوهشی قرار دارند که می توانند هم از روش تحقیق(پژوهش) استفاده کنند و هم از ابزار تحقیق(پژوهش). آن ها به عنوان پژوهشگری مستقل به طور انفرادی در پژوهشی کم و بیش جامع شرکت می کنند و می آموزند که چگونه با دیگران در طرح تحقیق هماهنگ شوند. به این ترتیب، پایه های نخستین ولی محکم پژوهش به شکل یک سرگرمی علمی همراه با هدایت آگاهانه ی آموزگار در ذهن کودک کلاس پنجم نهادینه می شود. او می تواند از منابع پژوهش برای پاسخ به سوالات پژوهش یا فرضیه استفاده کند و با شیوه ی ساده ی یادداشت برداری آشنا شود.
یکشنبه, ۲۰ آذر
با این تمرین، دانش آموزان بخش های مختلف کتاب را می شناسند و می آموزند که هر سوالی را در چه قسمتی باید جست و جو کرد.
یکشنبه, ۲۰ آذر
بازدید از کتابخانه ی بزرگ شهر و آشنا کردن دانش آموزان با شیوه ی استفاده از کتابخانه باید در برنامه ی همه ی کلاس های راهنمایی و دبیرستان گنجانده شود. آشنایی با شیوه ی درست استفاده از کتابخانه به عنوان ابزار مهم پژوهش ضرورت دارد.
یکشنبه, ۲۰ آذر
شاگردان کلاس سوم با این تمرین، با چگونگی تنظیم کتاب ها در کتابخانه و کار کتابدار و خدماتی که ارائه می دهد، آشنا می شوند و اهمیت کتابخانه و تاثیر آن در کارهای پژوهشی را درک می کنند. با این تمرین، دانش آموزان کلاس سوم با قوانین و مقررات کتابخانه بیشتر آشنا می شوند و حفظ و نگه داری کتاب های امانتی را تجربه می کنند. آن ها به شکلی ساده با انواع کتاب ها در کتابخانه و روش تنظیم آن ها آشنا می شوند و جست و جو در کتاب ها را تمرین می کنند. با تفکر درباره ی موضوعات مورد علاقه ی خود و جست و جو در کتابخانه برای انتخاب کتاب های مربوط به موضوع دلخواه خود، آن ها به شکل عملی در فرآیند مهمی از کارهای پژوهشی قرار می گیرند.
چهارشنبه, ۱۶ آذر
در این فعالیت دانش آموزان کلاس دوم، پژوهش های خود را با بهره گیری از ابزار کتابخانه و شیوه ی مطالعه ی کتابخانه ای دنبال می کنند و به طور غیر مستقیم از فرآیند چگونگی تشکیل کتابخانه و استفاده از آن به روشی ساده آگاهی می یابند. از این مرحله به بعد، نقش کتابخانه به عنوان کلید پژوهش آشکارتر می شود. دانش آموزان کلاس دوم با استفاده از کتابخانه و مجموعه ی آن، به تدریج می آموزند که چگونه درباره ی مطالب دقت کنند، سوالاتی در ذهن خود طرح کنند و برای یافتن پاسخ آن ها در منابع کتابخانه ای به جست و جو بپردازند و پاسخ خود را بیابند. آشنایی با شیوه ی جست و جو مهارتی مهم است که باید در این سن به طور جدی به آن توجه شود.
چهارشنبه, ۱۶ آذر
در این نمونه، کودکان به روش مشارکتی و میدانی و با استفاده از مشاهده (کاربرد حواس) و شیوه ی پرسش و پاسخ توسط آموزگار، پژوهشی در زمینه ی اعضای بدن خود انجام می دهند و با استفاده از بررسی مقایسه ای، به شباهت ها و تفاوت های دست های خود پی می بردند. ده ها نمونه از چنین پژوهش هایی را می توان با استفاده از اعضای مختلف بدن، مثل چشم، مو، ابرو، بینی و یا چیزهایی مثل برگ ها، سنگ ها و... انجام داد. در هر یک از این پژوهش ها باید تاکید آموزگار بر ایجاد تمرکز در ذهن دانش آموز و بالا بردن سطح دقت او باشد.
دوشنبه, ۱۴ آذر
با این نمونه فعالیت ها، دانش آموزان با روش ساده ی آمارگیری (بر پایه ی شمارش) آشنا می شوند و با گردآوری اطلاعات آماری مورد نیاز خود می آموزند که چگونه اطلاعات ذهنی شان را که بر اساس حدس و گمان است، به سنجش بگذارند و به واقعیت برسند. همچنین می آموزند گزارش پژوهشی خود را با استفاده از اطلاعات آماری به دست آمده تکمیل کنند. آن ها در عین حال متوجه می شوند که برای کشف واقعیت باید جست و جو و بررسی کنند.
دوشنبه, ۱۴ آذر
این نمونه تمرینی است برای ایجاد مهارت های پژوهشی آینده ی کودک از راه مشاهده (بهره گیری از حواس) و پرسش از دیگران (مصاحبه ی حضوری). شاگردان کلاس اول در این زمان می توانند نتیجه ی پژوهش خود را در قالب کلام (گفتاری) و یا نقاشی ارائه دهند. لازم به یادآوری است که گفت و گو و بیان در پژوهش پایه ی تحول اجتماعی و رشد شناخت کودک شمرده می شود. در این مرحله آموزگار می کوشد کودک به تدریج بر افکار خود مسلط شود و برای این کار به جای ارائه ی پاسخ های آماده، توان پرسشگری را در وی ایجاد می کند.
یکشنبه, ۱۳ آذر
در این فعالیت ساده دانش آموزان سال اول دبستان می آموزند برای درک درستی یا نادرستی مطالب از شیوه ی آزمون و خطا استفاده کنند و پاسخ دقیق را به دست آورند. این فعالیت، پس از این که دانش آموزان مهارت های مشاهده و مصاحبه، آمارگیری و طبقه بندی را یاد گرفتند در فروردین و اردیبهشت در مورد موضوع های مختلف، از جمله درخت و ... می تواند تکرار شود.
یکشنبه, ۱۳ آذر
ممکن است کودک شما باور نکند که درختان موجوات زنده هستند. تجربه های بسیار با گیاهان به او کمک خواهد کرد که درک کند آن ها زنده اند!
یکشنبه, ۱۳ آذر
اسفنج ها در هر اندازه و شکلی برای تجربه کردن مفاهیم ریاضی و علوم بسیار مناسب هستند. کودک تان می تواند مفاهیم خشک/تر، سنگین/سبک، سخت/نرم را با کمک اسفنج بفهمد. درک این مفاهیم متضاد یا نسبی، راه ساده ای برای یادگیری خاصیت های فیزیکی پایه، همانند حالت های مختلف اجسام و فرآیند تغییر و علت و معلولی است. کودک شما می آموزد که چگونه آب، ماهیت اولیه ی اسفنج را تغییر می دهد. او تغییرات بافت، شکل، اندازه و وزن را که از مفاهیم مهم ریاضی در وزن کردن و اندازه گیری به شمار می آیند، مشاهده می کند.
یکشنبه, ۱۳ آذر
یکی از مهم ترین عناصر پژوهش علمی، شما مربیان هستید. به عنوان یک آموزگار نیازی نیست که کارشناس علوم باشید و پاسخ همه ی پرسش ها را بدانید.
یکشنبه, ۱۳ آذر
هنگامی که پس از توفان به بیرون از خانه می روید، به چه چیز توجه می کنید؟ دنبال چیزهایی بگردید که پیش از توفان وضع دیگری داشتند: چاله های آب، هرزآب ها، برگ های روی زمین، کرم های مرده ی روی پیاده رو.
یکشنبه, ۱۳ آذر