کتاب های ادبیات کهن ایران برای کودک و نوجوان
کتاب‌هایی که در این بخش از کتابک پیشنهاد می‌شوند، کتاب‌هایی برگرفته از ادبیات رسمی و شفاهی کهن ایران (به جز لالایی‌ها، هیچانه‌ها، ترانه‌ها و متل‌ها) هستند که با گردآوری و گزینش، امروزی کردن زبان، ساده‌نویسی کردن، کاستن و افزودن و... برای کودکان و نوجوانان به چاپ رسیده‌اند.
ادبیات کهن هر کشور، بخش مهمی از حافظه‌ی جمعی مردم آن سرزمین است. ادبیات کهن گنجینه‌ای است از تاریخ، فرهنگ، تغییرات زبانی و دیگر مسائلی که در گذر زمان مردم هر جامعه تجربه کرده‌اند. این آثار، پلی‌ست میان نسل‌های جدید و مردمانی که در سالیان دور در همان سرزمین می‌زیسته‌اند.
کتاب «یکی بود و یکی نبود هُرمُزد بود و اَهریمَن نبود» بازنویسی داستان آفرینش ایرانی است. این کتاب نخستین جلد از مجموعهی «تاریخ اساطیری ایران برای نوجوانان» است که کتاب «چ» نشر چشمه منتشر کرده است. در جلد دوم «نیروهای خیر و شر»، در جلد سوم «دوران آمیختگی خیر و شر و پادشاهان اساطیری و پهلوانان حماسی» و در جلد چهارم «فرجام نبرد خیر و شر (دوران جدایی)» بازنویسی شده است که انتشارات یادشده به ترتیب آن‌ها را منتشر خواهد کرد.
سه شنبه, ۱۱ بهمن
کتاب «طوطی و بقال» نوشته محمدهادی محمدی بازآفرینی است از تمثیلی به همین نام از دفتر اول مثنوی معنوی مولانا و نخستین کتاب از سه‌گانه‌ای است که محمدهادی محمدی و امیر شعبانی‌پور در بازآفرینی مدرن از حکایت‌های مثنوی که ریشه برخی از آن‌ها تا کلیه و دمنه هم می‌رسد، در دست دارند.
شنبه, ۲۱ مهر
اثر بازنویسی از قصه عامیانه کدوی قلقله زن است. خاله پیرزن به دیدن دخترش می رود که در سوی دیگر جنگل خانه دارد. سر راهش گرگ، پلنگ و شیر را می بیند. اما، با چرب زبانی از دست آن ها فرار می کند. یک هفته در خانه دخترش می ماند و هنگام برگشت به خانه داخل یک کدوی بزرگ پنهان می شود و پیرزن سالم به خانه اش می رسد.
چهارشنبه, ۴ اسفند
اثر مجموعه ای از پنج داستان کوتاه به نام های «پیشانی سفید» از شمال ایران، «ساز شکسته» از آذربایجان، «ناخدا جادو» از جنوب ایران، «تفنگ میرنوروز» از بلوچستان و «نشان بابایار» از استان فارس است که براساس باور مردم به وجود شخصیت بابایار و امدادهای غیبی شکل گرفته اند.
چهارشنبه, ۴ اسفند
عشق در همه‌ی سرزمین‌ها از اصلی‌ترین بن‌مایه‌های ادبیات است. عاشقانه‌های ایرانی همواره برای خواننده‌ی فارسی‌زبان پر از خاطره‌های آشنا و به یادماندنی است. داستان یک عشق، چه به پایان خوش ختم شود و چه با دوری و رنج و مرگ همراه باشد، همیشه دل‌نشین، جذاب و رازآلود باقی خواهد ماند.
مجموعهی عاشقانه‌های ایرانی، که تاکنون پنج جلد آن منتشر شده، بازآفرینی داستان‌های عاشقانه‌ای است که در ادبیات کهن ما چه به صورت منثور و چه منظوم ریشه دارد.
چهارشنبه, ۲۰ بهمن
کلیله و دمنه نخستین جلد از مجموعه کتاب های قصه های شیرین ایرانی است که به همت مژگان شیخی گردآوری شده است. مجموعه کتاب های قصه های شیرین ایرانی با هدف گردآوری و بازنویسی ادبیات کهن ایران برای کودکان و نوجوانان تهیه شده است.
شنبه, ۲۵ دی
مثنوی معنوی سومین جلد از مجموعه کتاب های قصه های شیرین ایرانی است که به همت حسین فتاحی گردآوری شده است. مجموعه کتاب های قصه های شیرین ایرانی با هدف گردآوری و بازنویسی ادبیات کهن ایران برای کودکان و نوجوانان تهیه شده است.
چهارشنبه, ۲۲ دی
اسکندر، پادشاده مقدونیه علاقه ی زیادی به کشورگشایی دارد. او پس از لشکرکشی های بسیار به سرزمین چین می رسد. کشور چین از لشکری بزرگ و قدرتمند برخوردار است و پادشاهی مهربان و دانا کشور را اداره می کند. اما فرمانروای کاردان چین به جای جنگ، با خرد و تدبیر اسکندر را راضی به صلح و دوستی می کند.
چهارشنبه, ۱۵ دی
بازنویسی خلاق از داستان ضحاک شاهنامه فردوسی است. پس از سرنگونی جمشید پادشاه ایرانی، ضحاک به یاری اهریمن پدرش مرداس را به قتل می رساند تا بر تخت شاهی بنشیند. ظلم و ستم او بر مردم و بی رحمی اش، با کشتار جوانان برای خوراندن مغز آنان به مارهای روییده بر شانه هایش به اوج خود می رسد. شبی ضحاک در خواب می بیند که جوانی با گرز به او حمله می کند. خوابگزاران تولد نوزادی را خبر می دهند که جای او را می گیرد. ضحاک فرمان کشتن همه ی نوزادان را می دهد.
دوشنبه, ۱۳ دی
اثر بازنویسی خلاق از قصه های عامیانه ایرانی است.
گنجشکی برای ساختن لانه بوته خاری پیدا می کند. پیرزنی بوته خار را از او می خواهد تا تنور آتش کند و قول می دهد که به عوض آن کمی نان به او بدهد. اما پیرزن بدقولی می کند. گنجشک نان های پیرزن را برمی دارد و به چوپانی می دهد تا به عوض آن کمی شیر بگیرد. چوپان هم سهم شیر او را نمی دهد.
گنجشک میشی از گله او برمی دارد، و در دهکده به بابا درویشی که عروسی پسرش است می دهد. او هم سهم گنجشک را نمی دهد. گنجشک عروس را برمی دارد و به تار زن می دهد و تار او را می گیرد.
دوشنبه, ۱۳ دی
بازنویسی از متون ادبیات فارسی بخش مهمی از بازار کتاب را تشکیل می دهد و اغلب، مخاطب هم دارد. به همین دلیل، بیش تر کتاب های مشهور ادبیات کهن به شکل ها و روایت های گوناگون بازنویسی شده اند. در این بین، دو موضوع برخی از آن ها را از دیگران متمایز می کند. اول بازنویسی آثاری که کمتر کسی به سراغ آن ها رفته باشد و دوم بازنویسی با رویکردی شبیه بازآفرینی که نویسنده با حفظ هویت اصلی اثر، آن را برای کودک یا نوجوان امروزی مدرن کرده باشد.
سه شنبه, ۹ آذر
در کتاب های درسی دوره ی دبیرستان گریزی به اشعار حکیم نظامی گنجوی زده شده و نوجوانان به بهانه های مختلف داستان لیلی و مجنون را شنیده و خوانده اند، اما خواندن یک پارچه ی این اثر لطف دیگری دارد.
چهارشنبه, ۱۹ آبان
«شاهی در پوست پلنگ» از مجموعه «پنجره ای نو به شاهنامه» بازنویسی خلاق از زندگی پادشاهان پیشدادی، کیومرث، سیامک، هوشنگ، تهمورث و جمشید از شاهنامه فردوسی است.
چهارشنبه, ۱۲ خرداد
«سهراب و سیاوش دو دلاور جاویدان» بازنویسی خلاق از دو تراژدی شاهنامه فردوسی: کشته شدن سهراب به دست رستم و کشته شدن سیاوش به دست افراسیاب است.
دوشنبه, ۳ خرداد
جم جمک برگ خزون، بازآفرینی تازه ای از ترانه-متلی به همین نام است. ترانه- متل‌های ایرانی برای کودکان یا ساختاری شکسته دارند، یا محتوای آن‌ها آکنده از خشونت است و دیگر مناسب کودک خردسال نیست. این ترانه- متل‌ها به سبب آهنگ و ریتم زیبا اگر به درستی بازآفرینی شوند، می‌توانند هم بهترین زبان آموزها برای کودکان باشند و هم زیبایی‌های زندگی را به آن‌ها یادآور شوند.
چهارشنبه, ۲۸ بهمن
این کتاب، بازآفرینی یک متل قدیمی است که برای کودکان امروز مناسب‌سازی شده است.
رفتم به باغی
دیدم کلاغی
پراش سیاه بود
برخی از بهترین متل‌های ایرانی با همه‌ی زیبایی‌ها در وزن و آهنگ، اندرونه‌ی آن دیگر مناسب کودکان ما نیست. در بسیاری از متل‌های زیبای ایرانی رنگی از خشونت هست.
سه شنبه, ۱ دی
پرداختن به اسطوره‌های کهن ایرانی از جمله آرش یکی از دغدغه‌های نویسندگان و شاعران ایرانی بوده است. این بار «محمدهادی محمدی» نویسنده و نظریه‌پرداز شناخته‌‌شده‌ی ادبیات کودکان در طرحی نو اسطوره‌ی آرش را با نام «آرش کماندار» در دو جلد وزیری بازآفرینی خلاق کرده است. این کتاب که با کیفیت بالا و با تصویرگری‌های زیبای «ندا راستین‌مهر» به چاپ رسیده است لذت آشنایی با این داستان کهن را دوچندان می‌کند و می‌تواند هدیه‌ای ارزنده برای کودکان و نوجوانان و حتی بزرگسالان به شمار آید.
شنبه, ۲۸ آذر
شغاد فرزند زال از کنیزکی نوازنده است. با وجود چهره ی بسیار زیبا، طالع بینان او را شوم و نابود کننده آینده خاندان زال می دانند. زال او را به پادشاه کابل می سپارد. شاه کابل او را گرامی می دارد و دخترش را به همسری شغاد در می آورد. به امید اینکه دیگر رستم از کابل مالیات نگیرد. اما ماموران زابلستان طبق معمول هر سال باج می خواهند. شغاد که همیشه خود را از خانواده رانده شده می داند و کینه به دل دارد، با همراهی شاه کابل طی نیرنگی، رستم و زواره برادرش را به کابل می کشاند و می کشد. رستم بر خلاف میل باطنی اش پیش از مرگ، شغاد را در سر چاه با تیری به درخت چنار می دوزد.
یکشنبه, ۷ دی
رستم از جنگ خسته شده است و تصمیم دارد به همراه سپاهیانش در همه جا گل بکارد. آن ها از شمشیرشان به جای بیل استفاده می کنند و در همه جا گل می کارند. رستم باد را پیک خود می کند و برای افراسیاب پیغام می فرستد که اگر می خواهد در امان باشد باید گل لاله بکارد. افراسیاب از ترس رستم و برای جلب رضایت او اطاعت امر می کند و همه جای ایران و توران غرق در گل می شود. جنگ و خونریزی به پایان می رسد. گل ها، دوستی و صلح را با خود می آورند و همه جا پر از شادی می شود.
یکشنبه, ۷ دی
بین دراجی و گروه لاک پشتان دوستی و محبت عمیقی شکل می گیرد. به گونه ای که دراج ویژگی های ذاتی خود را به عنوان یک پرنده نادیده می گیرد و روی زمین در کنار آنان لانه می سازد. به پیشنهاد لاک پشتان پرهایش را می کند تا قدرت پرواز نداشته باشد و برای همیشه پیش آنان بماند.اما محبت بی قاعده و قانون دردسرساز می شود. هنگامی که شاهین به گروه آنان حمله می کند، لاکپشت ها به لاک خود پناه می برند ولی دراج بی پناه و پشیمان گرفتار چنگال های شکار شاهین می شود.
یکشنبه, ۷ دی