روز چهارم: شناخت و مدیریت احساس‌ها
پیش از مطالعه این مطلب مقدمه و بخش نخست و روز دوم و روز سوم را بخوانید.
در برنامه‌ی هریک از روزها، از روز چهارم تا روز نهم، یکی از دسته‌بندی‌های «یادگیری اجتماعی-احساسی»[5] و مهارت‌های در پیوند با آن‌ها معرفی می‌شود که در رویارویی دانش‌آموزان با ناشناخته‌ها، سودمند می‌تواند باشد و آرامش خاطر و احساس توانمندی را در آن‌ها افزایش دهد. روز چهارم، درباره‌ی شناخت و مدیریت احساس‌ها است.
دانش‌آموزان پاییز امسال، هنگام بازگشت به مدرسه، گستره‌ای از احساس‌ها را تجربه خواهند کرد؛ احساس‌هایی مانند هیجان، نگرانی، خشم، ناراحتی، سردرگمی و ... . شاید، در وضعیت ناشناخته‌ی کنونی، برای دانش‌آموزان شناخت و بازگو کردن احساس‌ها کاری دشوار باشد. یادگیریِ توجه به احساس‌های گوناگون و نام‌گذاری آن‌ها، به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا درباره‌ی احساس‌های‌شان بتوانند سخن بگویند و آن‌چه برای کنار آمدن با آن‌ها نیاز دارند، به زبان آورند.
فعالیت‌های پیشنهادی این برنامه، به آموزشگران کمک می‌کند تا دانش‌آموزان را برای شناسایی، نام‌گذاری و راهبری احساس‌های‌شان آموزش دهند.
در ادامه پیشنهادهایی برای کمک به دانش‌آموزان برای یادگیری و تمرین این مهارت‌ها فراهم شده است (آن‌ها را بر پایه‌ی سطح یادگیری احساسی-اجتماعی دانش‌آموزان، به کار می‌توانید بگیرید).
نمایش احساس‌ها به دانش‌آموزان در بیان احساسات خود و تشخیص حالات چهره دیگران کمک می‌کند
در وضعیت عادی، این فعالیت به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا نمایش احساس‌ها را با همه‌ی اعضای بدن‌شان تمرین کنند، و زبان بدن و حالت چهره‌ی دیگران را بتوانند بازشناسی کنند. اگر دانش‌آموزان ماسک بر چهره داشته باشند، فهمیدن حالت چهره بسیار دشوارتر خواهد بود. از دانش‌آموزان بخواهید، با حالت چشم‌ها و ژست‌های متفاوت، احساس‌های گوناگون را نشان دهند. انجام‌دادن این فعالیت برای دانش‌آموزانی که فهمیدن نشانه‌های ارتباط غیر زبانی برای‌شان دشوار است، بسیار سودمند، و مانند یادگیری زبان مشترک تازه، برای همه‌ی اعضای کلاس خواهد بود.
تشخیص شدت احساس‌ها به دانش‌آموزان در تنظیم عواطف خود کمک می‌کند
دانستن اندازه‌ی احساس‌ها و سطح انرژی، برای پرورش ویژگی خودکنترلی بسیار مهم است. شدت احساس‌های کلاس را اندازه بگیرید، سپس با کمک هم، تُن صدا و لحن‌هایی را پیدا کنید که برای بازگرداندن تمرکز هریک از دانش‌آموزان سودمند هستند. این فعالیت به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا شدت احساس‌های‌شان را اندازه‌گیری کنند و شناسایی، نام‌گذاری و راهبری احساس‌های‌شان را بیاموزند.
اندیشه و احساس واقع‌بینانه را در دانش‌آموزان تقویت کنید
گاهی تمرکز بر نگرانی‌ها و رویدادهای منفی، دانش‌آموزان را درگیر عادت‌ها و اندیشه‌های ناسالم می‌کند. این موضوع سبب می‌شود تا افق‌های مثبت و خوش‌بینانه از دیدشان دور بمانند. گیر افتادن در چرخه اندیشه‌های منفی، احساس‌های ناخوشایندی، مانند ناراحتی و عصبانیت را به‌دنبال خواهد داشت. در برنامه‌ی روز چهارم به دانش‌آموزان کمک کنید تا راه مهار احساس‌ها را در‌یابند و بدانند که اندیشه، احساس‌ها و رفتارهای ما با یکدیگر پیوند دارند و شکستن چرخه‌ی اندیشه‌های منفی، به داشتن احساس بهتر کمک می‌کند.
گفت‌وگوی آنلاین یا کلاسی داشته باشید
- درباره‌ی راه‌های مثبتِ بیان احساس‌ها گفت‌وگو کنید (برای نمونه، به‌کار بردن واژه‌ها برای بیان احساس‌ها، نقاشی کردن تصویر احساس‌ها یا نوشتن درباره‌ی آن‌ها، انجام دادن پروژه‌ی هنری یا رسانه‌ای، نشان دادن احساس‌ها با رقص یا موسیقی).
کتاب «من چرا این‌جوری‌ام»، نوشته «جانان کِین» (یا کتابی درباره‌ی شناخت احساس‌ها[6]) را برای دانش‌آموزان بلندخوانی کنید. درباره‌ی این موضوع گفت‌وگو کنید که احساس‌ها را مانند مهمان‌هایی می‌توانیم در نظر بگیریم که به دیدارمان آمده‌اند. به آن‌ها خوشامد می‌توانیم بگوییم، با آن‌ها آشنا شویم و شاید بفهمیم چرا به دیدارمان آمده‌اند. یا کتاب «مغز شگفت‌انگیز تونگیز» نوشته «جوان دیک» (یا کتاب‌های دیگر درباره ساختار مغز و پدیدآمدن احساس‌ها[7]) را بلندخوانی کنید. این کتاب ساختار مغز و پیوند آن با احساس‌ها و یادگیری را بازگو می‌کند.
عنوان کتاب‌ها: وقتی اندوه به دیدارم می آید/ قورباغه می ترسد/ قورباغه و گنج/ هویج پالتوپوش/ هولپل‌تولپل، دوست پرزور من/ می‌خوایم یه خرس شکار کنیم/ آب نبات چوبی قرمز بزرگ/ جودی مشهور می شود/ رامونای شجاع شجاع/ ویرجینیا گرگ می شود/ چراغ قوه/ ایزی و راسو/ افسانه ی دندان ناخدا کرو