روز دوّم: گردآوری بیانیه هنجارهای کلاس با همکاری دانش‌آموزان
پیش از مطالعه این مطلب مقدمه و بخش نخست را بخوانید.
بر پایه‌ی فعالیت‌ها و بازخوردهای دریافت شده از روز نخست، هنجارها و معیارها را با مشارکت دانش‌آموزان گردآوری کنید. برخلاف قوانین که بیش‌تر از سوی مدرسه/آموزگار تدوین و ابلاغ می‌شوند، هنجارها برپایه‌ی توافق گروهی درباره‌ی روش درست رفتار با دیگران شکل می‌گیرند. هنجارها با قوانین و رهنمودهای بهداشتی نیز یکسان نیستند. رهنمودهای بهداشتی باید انجام شود و تغییرناپذیرند. برنامه روز دوم با هدف ساختن محیطی امن و پذیرا برای همه‌ی دانش‌آموزان، از راه تعیین هنجارهای رفتاری، طراحی شده است.
رهنمودهایی برای مشارکت دانش‌آموزان در طراحی و گردآوری معیارها و هنجارها
هنگام گفت‌وگو با دانش‌آموزان، درباره‌ی فرایند هنجارگذاری، اهمیت احساسِ شنیده شدن دیدگاه‌ها و مشارکت همه‌ی اعضای کلاس را یادآور شوید. هر دانش‌آموز، عضوی مهم از اجتماع کلاس است، پس همه حق دارند در تعیین هنجارها نقش داشته باشند.
شاید شما پیش از این، تجربه‌ی مشارکت برای تعیین هنجارها در کلاس را داشته‌اید. آن‌چه اکنون تغییر کرده، روش رویارویی با وضعیت ویژه‌‌‌ی پدیدآمده به‌سبب همه‌گیر شدن بیماری است. برای نمونه، شاید درباره‌ی معیارهای رفتار هنگام یادآوری مقررات بهداشتی یا تشویق به رعایت کردن آن‌ها در کلاس، به گفت‌وگو نیاز باشد؛ مانند به‌کار بردن ماسک، فاصله‌گذاری و ...، یا هنگامی‌که یکی از دانش‌آموزان نشانه‌های بیماری دارد. دانستن این موضوع بسیار مهم است که هر نشانه‌ی بیماری، به‌معنای دچار شدن به بیماری کووید-19 نیست. اگر یکی از هم‌کلاسی‌ها به این بیماری دچار شد، رفتار ما باید همدلانه و دوستانه باشد و از زخم‌زبان و سرزنش باید بپرهیزیم.
گفت‌وگو را با دانش‌آموزان آغاز کنید
گام‌به‌گام و به‌آرامی دانش‌آموزان را راهنمایی کنید تا کلاس امن را (حضوری یا مجازی) تعریف کنند. برای نمونه:
یکی از مهم‌ترین وظایف ما در کلاس این است که به یکدیگر کمک کنیم تا همه بتوانند در یادگیری مشارکت کنند. این معنای احساس امنیت در کلاس است. چه چیزهایی در کلاس سبب می‌شوند تا شما احساس امنیت یا ناامنی فیزیکی (در بدن‌تان) یا احساسی (در احساس‌ها و ذهن‌تان) داشته باشید؟ چرا پدیدآوردن فضایی امن که همه در آن آماده‌ی یادگیری‌اند، اهمیت دارد؟
پیش از گفت‌وگو درباره‌ی این موضوع با دانش‌آموزان دبستانی یا نوآموزان پیش‌دبستانی، کتابی با موضوع‌های هم‌حسی یا اهمیت زندگی در اجتماعی همدل و پذیرا‌ی همه‌ی تفاوت‌ها[1]، بلندخوانی کنید.
عنوان کتاب‌ها: المر فیل رنگارنگ، آقا کوچولو به یک دوست کمک می‌کند، قورباغه یک دوست پیدا می‌کند، جدال بر سر رنگین‌کمان، یک توپ برای همه، یک چیز دیگر و دویدم و دویدم
پس از بلندخوانی، درباره‌ی موضوع کتاب، گفت‌وگو کنید؛ معنای مهربانی چیست؟ داستانی که خواندیم، درباره‌ی کمک کردن و پذیرفتن تفاوت‌های دیگران بود؛ و ... . سپس از دانش‌آموزان بخواهید، درباره‌ی روش‌های نشان دادن مهربانی و پشتیبانی از یکدیگر در مدرسه گفت‌وگو کنند.
روش «توفان فکری یا بارش فکری» را به‌کار بگیرید
دیدگاه‌های هر یک از دانش‌آموزان درباره‌ی معنای احساس امنیت در کلاس و یا رفتارهایی که به هم‌کلاسی‌ها احساس امنیت می‌دهند را یادداشت کنید؛ سپس این دیدگاه‌ها را با همه‌ی دانش‌آموزان کلاس در میان بگذارید. (این فعالیت را در گروه‌های کوچک‌تر که هر گروه ایده‌هایش را روی برگه‌ای یادداشت کند یا با مشارکت هم‌زمان با همه‌ی اعضای کلاس، می‌توانید انجام دهید.) در پایان، فهرستی از دیدگاه‌هایی که همه آن را پذیرفته‌اند، فراهم کنید.
دیدگاه‌های دانش‌آموزان را جمع‌بندی کنید
دیدگاه‌های همانند را دسته‌بندی کنید و نتیجه‌ی توفان یا بارش فکری را در پنج یا شش گزاره‌ی دربرگیرنده‌ی تعریف‌های دانش‌آموزان از کلاس امن، خلاصه کنید. با دانش‌آموزان درباره‌ی چگونگی دسترسی به فهرست گزاره‌های نهایی گفت‌وگو کنید؛ آیا این فهرست در فضای مجازی منتشر شود یا به هر یک از اعضای کلاس یک برگه از آن داده شود؟ به این فهرست همه باید دسترسی داشته باشند تا هر از گاهی هنجارها را باهم مرور و تمرین کنید.
