درخت بخشنده

درخت بخشنده

روزی، روزگاری درختی بود و او پسرک کوچکی را دوست می‌داشت. پسرک تا خردسال بود با شاخه‌هایش بازی می‌کرد، سیب‌هایش را می‌خورد و در سایه‌اش می‌خوابید. به تدریج که بزرگ‌تر شد دیگر کمتر با درخت انس داشت.

او گرفتار عشق، روزمره‌گی و گذران زندگی شد و درخت را ترک کرد، اما در زمان‌های پر شمار بر می‌گشت و از درخت تقاضایی داشت و درخت هر بار با مهر او را بی‌پاسخ نمی‌گذاشت. وقتی برای آخرین بار بازگشت دیگر چنان پیر بود که هیچ یک از خوشی‌های گذشته در او لذتی حاصل نمی‌کرد. درخت اعتراف کرد که چیزی برای بخشیدن ندارد و پسر اعتراف کرد که دیگر چیزی نمی‌خواهد. آن دو، با هم و در کنار هم آرامش را تجربه می‌کنند.

کتاب «درخت بخشنده» کنایه‌ای است از فداکاری، گذشت، بخشش و آرمان‌گرایی که با درون‌مایه اخلاقی، روابط انسانی و مهر و محبت متقابل بین آنان را بیان می‌کند. داستانی لطیف است از غم‌ها و شادی‌ها توام با هم. سیلور اشتین، در واقع برای خوانندگان تمام سنین، داستانی تمثیلی و تکان‌دهنده آفریده که در آن موهبت بخشندگی، آرامش و عشق با هم بازگو شده است. کتاب با کارکرداجتماعی – عاطفی حکایتی ستایش‌آمیز است از رضایت خاطری که درخت به عنوان یک بخشنده تمام عیار در خود احساس می‌کند. او هیچ چشمداشتی به جز دیدار پسرک ندارد.

تصاویر هنرمندانه کتاب، به صورت سیاه قلم، علاوه بر بیان بخشی از داستان، اصالت شاخص آثار سیلور استاین را به خواننده منتقل می‌کنند. داستان قابلیت اجرای نمایش در کلاس را دارد. از این کتاب ترجمه‌های دیگری از جمله ترجمه هایده کروبی نیز موجود است.

کتاب گویا این اثر را نیز می‌توانید از کتابخانه حسینیه ارشاد تهیه کنید.


دانش آموز دوره راهنمایی بودم که معلم پرورشی قصه درختی را برایمان خواند، از ما خواست آنچه از قصه می‌فهمیم نقاشی کنیم و من به جای نقاشی برای درختی که عاشق پسرک بود شعری گفتم. دفتر جلد آبی با شکوفه‌های سفید و صورتی پرورشی هنوز منزل مادر است در کنار کتاب «درخت بخشنده».

ماجرایی ساده بود، درخت سیبی که همدم کودکی و همراه بزرگسالی پسرک بود. از جانش بخشید تا پسرک را شاد سازد.

برای توسعه شبکه مفاهیم هوش طبیعت‌گرایانه و محیط زیستی کودکان مولفه‌هایی باید بسط یابند:

  • شادی
  • بازی
  • خیال
  • تغییر
  • ایثار
  • آزادی و اختیار
  • مراقبت
  • مسئولیت
  • چرخه حیات

در داستان درخت بخشنده ماجرا از پیوندی عاشقانه بین درخت سیب (نماد طبیعت) و آدمیزاد آغاز می‌شود، رابطه‌ای مراقبتی و لبریز از ایثار که شمایل ناب دیگر آن رابطه عاشقانه میان مادر و فرزند است.

گویی پسرک بر شاخ درخت زاده شده و بر تنه آن آرام می‌گیرد از اوست و به سوی اوست.

مبنایی‌ترین مفهوم قصه توسعه شناختی عشق، بذل و بخشش بی‌چشمداشت طبیعت در حق فرزندش انسان است، تابلویی از تولد تا مرگ آدمی در آغوش مام طبیعت.

سوالاتی که برای کودکان حین گفت و گو و خوانش درخت بخشنده ایجاد می‌شود به پرورش هوش طبیعت‌گرایانه آن‌ها کمک می‌کند:

درخت چطوری با پسر حرف می‌زد؟ وقت تاب سواری دردش نمی‌گرفت؟ وقتی میوه‌هاش را می‌چینیم ناراحت نمیشه؟ ایا اجازه داریم برای کارهای خودمون مثل ساختن قایق یا کاغذ، درخت را ببریم؟ وقتی درختی را می‌بریم می‌میره؟ و …

این روایت شل سیلور استاین هم مانند باقی آثار او عمیقا اندیشیده شده و غنی است. ترجمه بسیار خوب جناب رضی هیرمندی و تصویرگری ساده و جذاب نویسنده دست به دست هم می‌دهند تا این کتاب با پنج ستاره درخشان از کتب مقدس و لازم هر کتابخانه‌ای باشد.

تحلیل و نقد کتاب درخت بخشنده را در لینک‌های زیر می‌توانید بخوانید: 

گزیده‌هایی از کتاب

درخت گفت :"متاسفم .من پول ندارم .فقط برگ وسیب دارم.
پسرم، سیب های مرا به شهر ببر وبفروش تا شاد شوی."

کاربردها و فعالیت ها

رهنمود هایی برای بحث فلسفی

نوشته: توماس وارتنبرگ
بازبینی: جیم جانسن

در داستان پسر جوان و درخت در «درخت بخشنده»ی «شل سیلور استاین» موضوع ارتباط درست انسان‌ با طبیعت مطرح شده است. در این داستان، رابطه‌ی پسر با درخت دچار دگرگونی‌هایی می‌شود. هر یک از مراحل این فرآیند دگرگونی، به‌ شکل همزمان یک مرحله از رشد انسان و انواع منابع دسترس پذیر برای پاسخگویی به نیازها و آرزوهای او در آن مرحله را نشان می‌دهد.
فیلسوفان، زمان درازی به پیروی از کتاب مقدس بر این باور بودند که انسان‌ها بر طبیعت مالکیت دارند. یعنی انسان‌ها می‌توانند هر گونه کاری را که برای رسیدن به هدف شان ضرورت دارد، با طبیعت بکنند. از دیدگاه آن ها همه‌ی آنچه در طبیعت بود، تنها برای ما بود. اما به‌ ویژه از نیمه‌ ی پایانی سده ی بیستم، که پیامدهای ویرانگر چنین پنداشت خودپسندانه‌ای هر چه بیشتر آشکار شد، فیلسوفان کوشیده اند از رابطه‌ی مناسب‌تری با دنیای طبیعت، ماهرانه سخن برانند. یک پیشنهاد فراگیر آن ها این است که ما باید خود را خدمت گزاران جهانی بدانیم که باید همان‌گونه که هست برای بازماندگان‌مان باقی بماند. ماهیت دقیق چنین ارتباطی بسیار مورد بحث قرار گرفته است، زیرا این پرسش را دربردارد که آیا دنیای طبیعی، خود به تنهایی دارای حقوقی است که انسان‌ها باید به آن‌ احترام بگذارند؟
در زمینه ی رفتار مناسب انسان‌ها با طبیعت، آشکارا در «درخت بخشنده» پرسش شده است. هدف بحث درباره‌ی این کتاب با کودکان این است که آن‌ها را واداریم با تمرکز بر چگونگی تغییر ارتباط پسر با درخت در مراحل مختلف، در این باره‌ که چگونه باید با طبیعت رفتار کرد، بیندیشند. در آغاز، پسر از درخت و ویژ‌گی‌های گوناگون آن برای شادی و لذت بهره می گیرد، بی آن که به درخت آسیب ‌برساند. می‌توانیم این ارتباط را این گونه توصیف کنیم: پسر جوان به درخت و تمامیت آن احترام می‌گذارد. ولی در سه مرحله‌ی بعدی که نوجوان، جوان و بزرگسال ‌می‌شود رابطه‌ی پسر با درخت، شکل ویران‌کننده‌ای به خود می‌گیرد، چنان ‌که نخست سیب‌های درخت را برای فروش جمع می کند، بعد شاخه‌ها و سرانجام تنه‌ی آن را می‌برد. وقتی پسر به‌ کهنسالی می رسد، رابطه‌اش با آنچه‌ از درخت باقی مانده – تنه‌اش - دیگر شکل بهره کشی ندارد و تنها روی آن می‌نشیند و استراحت می‌کند. با بحث دقیق درباره‌ی این که چگونه رابطه‌ای با درخت بهتر است و چرا؟ کودکان با طرح پرسش‌های زیربنایی، وارد مقوله ی اخلاق زیست‌محیطی خواهند شد.

پرسش‌هایی برای بحث فلسفی

بخشش و نوع‌دوستی:
درخت به بخشش به پسر ادامه می‌دهد تا آنجا‌که دیگر چیزی برای بخشیدن برایش باقی نمی‌ماند. از سوی دیگر، پسر چیزی به درخت نمی‌دهد.

۱. آیا فکر می‌کنید پسر خودخواه است؟ چرا آری ؟ چرا نه؟
۲. آیا برای توصیف‌ کسی که به بخشیدن ادامه می‌دهد، بی آن که به فکر خودش باشد یا  در برابر بخشش خودچیزی بخواهد، واژه‌ای هست؟
۳. فکر می‌کنید چرادرخت پس از بخشیدن تنه‌اش به پسر، خوشحال‌نیست؟
ماهیت بخشش و هدیه:
در داستان، درخت هدیه های فراوانی به پسر می‌دهد.

۱. آیا هرگز چیزی را بخشیده‌اید که بعد ها آرزو کرده باشید ای‌کاش آن را نبخشیده بودید؟
۲. آیا بخشیدن آسان‌تر نیست، اگر دریافت‌کننده به راستی  از آن قدردانی کند؟
۳. وقتی چیزی را به کسی می‌دهید، آیا توقع دارید در مقابل چیزی بگیرید؟
۴. وقتی چیزی به شما داده می‌شود، آیا احساس می‌کنید به کسی که به شما هدیه داده است،  وامدار شده اید؟
۵. آیا چیزی را که به راستی نیاز دارید، به کسانی که دوست‌شان دارید، اگر واقعاً به آن نیاز داشته باشند هم می بخشید؟
ماهیت دوست داشتن
در آغاز کتاب خواندیم که درخت، پسر را دوست داشت.

۱. فکر می‌کنیدچرا درخت در آغاز پسر را دوست داشت؟
۲.  فکر می‌کنیدچرا پسر، درخت را دوست داشت؟
۳. آیا این دو گونه «دوست داشتن» از یک جنس‌اند؟
۴. آیا مردم برای دوست داشتن کسی به دلیل نیاز دارند؟
۵. آیا رفتار شما با کسانی که دوست‌شان دارید، با رفتارتان با آن‌هایی که دوست‌شان ندارید، تفاوت می کند ؟
۶. وقتی کسی را دوست دارید، چگونه به او نشان می‌دهید که دوستش دارید؟
۷. آیا هرگز از کسی که دوستش داشته‌اید ،برای این که مدتی ترک‌تان کرده، یا چون کاری انجام داده‌است  که خوش‌تان نمی‌آید، رنجیده و خشمگین شده اید؟
۸. آیا می‌توانید ‌همزمان هم کسی را دوست داشته باشید و هم ازرفتارش خشمگین بشوید؟
شادمانی
درخت پس از بخشیدن تنه‌اش به پسر در واقعً خوشحال ‌ نیست.

۱. آیا پسر در پایان داستان خوشحال‌ است؟
۲. آیا درخت خوشحال‌ است؟
۳. اگر شما جای درخت بودید، خوشحال‌بودید؟ چرا؟
۴. آیا هرگز کاری را تنها برای خوشحال‌کردن کسی انجام داده‌اید؟
۵. آیا خوشحال‌کردن دیگران، شما را خوشحال‌ می‌کند؟
۶. آیا برای خوشحال‌بودن به دیگران نیاز دارید؟
۷. آیا برای خوشحال بودن به دلیلی نیاز دارید، یا می‌توانید بدون هیچ دلیلی  هم خوشحال‌ باشید؟
۸. آیا می‌توانید همزمان هم خوشحال‌ باشید و هم غمگین؟

www.teachingchildrenphilosophy.org

برگردان: رامن

 

شناسنامه کتاب:
عنوان اصلی:
The Giving Tree
ناشران
نویسنده
Shel Silverstein, شل سیلور استاین
نگارنده معرفی کتاب:
برگردان (متن)
  • رضی هیرمندی
سال نشر
۱۳۷۷
راهنمای کتاب:
تحلیل کننده کتابشناسی:
بخش نخست: ژاله فروهر، بخش دوم: سحر سلطانی

دیدگاه ها

من خودم هم جواب برخی سوالات بالا رو نمیدونم....اگر از دخترم بپرسم یا او از من بپرسه باید چیکار کنم؟؟؟؟؟


این کتاب فداکاری را نشان می دهد که برای کودک و نوجوان این سوال پیش می آید که پس چرا درخت برای خودش ارزشی قائل نیست ، کتابی را در مقابل این کتاب معرفی کنید که بخشنده بودن نرمال را آموزش دهیم


این داشتان بیشتر نشان می دهد درخت در مقابل میل و خواسته های پایان ناپذیر کودک خودش را نباود می کند تا او راضی باشد و اصلا مفهوم فداکاری و بخشندگی راندارد، چون پسر خودش برای رسیدن به خواسته اش کار و تلاش نمی کند، بلکه با سواستفاده از درخت به امیال و خواسته هایش می رسد. پسر می توانست از دانه های سیب را بکارد و باغی درست کند و با باغبانی از درختان سیبها ی بیشتری بدست بیاورد.


ديدگاه شما

پرسش و پاسخ