راهنمای ترویج خواندن در خانه و خانواده
خواندن، از خانه آغاز می‌شود. پایه‌های عادت به مطالعه در نخستین سال‌های زندگی کودک و در محیط خانواده شکل می‌گیرد. اگر فضای خانه برای خواندن و گفت‌وگو پیرامون کتاب‌ها آماده و انگیزه‌بخش باشد، کتابخانه و مدرسه با زمینه‌ای تقویت‌شده روبه‌رو می‌شوند.
کودکی که از دو یا سه سالگی با کتاب تصویری آشناست و برایش کتاب خوانده‌اند و قصه گفته‌اند، در مسیر شکل‌گیری عادت پایدار مطالعه قرار دارد. وقتی فرزندتان شما را در حال خواندن کتاب، روزنامه یا مجله می‌بیند و در گفت‌وگوهای خانوادگی پیرامون مطالب جالب مشارکت می‌کند، مطالعه برای او به یک فعالیت لذت‌بخش و طبیعی تبدیل می‌شود.
نقش والدین در ساختن خانه‌ای کتاب‌محور
|
روش |
توضیح |
|---|---|
|
بلندخوانی منظم |
برای فرزندتان، حتی از نوزادی، کتاب بخوانید. |
|
کتاب به‌عنوان هدیه |
در مناسبت‌ها به‌جای اسباب‌بازی، کتاب هدیه بدهید. |
|
مطالعه خانوادگی |
لحظه‌هایی برای خواندن جمعی، و گفت‌وگو درباره کتاب‌ها ایجاد کنید. |
|
در دسترس بودن کتاب |
قفسه‌ای از کتاب‌های مناسب سن کودک در خانه داشته باشید. |
|
الگوی رفتاری |
خودتان نیز در برابر کودک مطالعه کنید. |
چرا ترویج مطالعه در خانه اهمیت دارد؟
-
رشد زبان و شناخت کودک را تسریع می‌کند.
-
تقویت پیوندهای عاطفی با والدین از طریق لحظات مشترک خواندن.
-
آمادگی برای مدرسه و یادگیری مستقل.
-
افزایش تخیل و خلاقیت.
راهنماهای سن‌محور برای ترویج خواندن
برای اثربخشی بیشتر، توصیه‌ها را بر اساس مراحل رشد کودک دسته‌بندی کرده‌ایم:
👶 کودک ۰ تا ۳ سال
-
استفاده از کتاب‌های مقوایی، پارچه‌ای و تصویری با رنگ‌های شاد.
-
همراهی کتاب‌خوانی با آهنگ، لحن نمایشی و اشاره.
-
انتخاب کتاب‌هایی با شعرهای کوتاه، حیوانات، بدن انسان.
🧒 کودک ۳ تا ۶ سال
-
قصه‌گویی خلاق با مشارکت کودک.
-
کتاب‌های تصویری با داستان‌های ساده و شخصیت‌های تکرارشونده.
-
ایجاد گفت‌وگو: «به نظرت بعدش چی می‌شه؟»
👧 کودک ۶ تا ۹ سال
-
تشویق به خواندن مستقل کتاب‌های ساده.
-
استفاده از کتاب‌های واقع‌گرا، طنز، و داستان‌های فانتزی سبک.
-
آغاز دفترچه‌ی خاطره‌نویسی از کتاب‌ها.
👦 کودک ۹ تا ۱۲ سال
-
انتخاب کتاب‌های بلند با شخصیت‌پردازی قوی.
-
گفت‌وگو درباره موضوعات اخلاقی، تصمیم‌گیری‌ها و پایان‌های داستان.
-
استفاده از فهرست‌های جایزه‌های کتاب کودک برای انتخاب.
🧑 نوجوان ۱۲ سال به بالا
-
آشنایی با ژانرهای متنوع: معمایی، علمی-تخیلی، زندگی‌نامه.
-
دعوت به نقد و تحلیل کتاب‌ها، نگارش مرور کتاب.
-
شرکت در باشگاه کتاب‌خوانی نوجوانان.
برخی کلمات مهربانانه‌اند و برخی نیستند. کلمات برای اذیت کردن کردن نیستند. کلمه‌های آزار دهنده چه می‌کنند؟
در کتاب «کلمه‌ها برای اذیت کردن نیستند!» نویسنده پیش از آن‌که به موضوع آزار رساندن به دیگران با کلمات بپردازد، دنیای جالب و سرگرم‌کننده کلمات را به کودکان نشان می‌دهد. کلماتی که کوتاه یا بلند هستند یا خنده‌دار هستند و می‌توانند آرام یا بلند گفته شوند. در بخشی دیگر کتاب به احساسات مختلفی می‌پردازد که کودکان ممکن است پس از شنیدن کلمات ناراحت‌کننده تجربه کنند.
شنبه, ۱۱ دی
با این که می دانم این چیزها فقط یک سری خیالات خام است، هر بار قهرمان کتابی به گذشته برمی گردد حسابی به او حسودی می کنم. به خصوص که بتواند برود و چیزی را در سال ها قبل درست کند. مژگان کلهر هم در رمان دختری با روبان سفید حتما این را می داند، چون فکر می کنم آدم های زیادی از فکر برگشتن به گذشته، حتی در حد مرور خاطرات خوش، لبخند می زنند.
چهارشنبه, ۸ دی
یکی از مهم ترین کارها، برای حفظ و نگهداری محیط زیست، بازیافت است در این کتاب، با سه اصل طلایی حفظ محیط زیست آشنا می شویم: بازکاهی، باز مصرف و بازیافت؛ هم چنین با دلایل و مراحل بازیافت هم آشنا می شویم.
چهارشنبه, ۸ دی
پنگوئن‌ها یک دلیلی دارد که بال دارند، نه؟ داشتن دوستی که برای خودش یک هواپیمای شخصی داشته باشد و پیشنهاد بدهد تو را هم سوار کند خوب است، اما تجربه کردن پرواز با بال های خودت چیز دیگری است. در واقع بال‌های پنگوئن برای پرواز ساخته نشده‌اند اما پنگوئن از آرزوی پرواز دست نمی‌کشد.
دوشنبه, ۶ دی
پیت می خواهد چیزی بپوشد که معرکه شود. او از همه، از مادر تا راننده ی اتوبوس مدرسه و قورباغه بدعنق راهنمایی می خواهد. هر کسی پیشنهادی می دهد.
یکشنبه, ۵ دی
کتاب «کمی گم شده ام» داستان جغد کوچولوی خواب‌آلویی است که از لانه‌شان بالای یک درخت بلند بیرون می‌افتد و گم می‌شود. سنجابی او را می‌بیند و از او می‌خواهد که مادرش را توصیف کند تا در یافتن او به جغد کوچولو کمک کند.
شنبه, ۴ دی
داستان کتاب «جنگ چهارشنبه‌ها» در طول سال تحصیلی ۱۹۶۷-۱۹۶۸ در لانگ آیلند، نیویورک رخ می‌دهد، زمانی که امریکا با ویتنام در جنگ است. هالینگ هودهود پسر نوجوانی است که کلاس هفتم را آغاز کرده است. هالینگ ناچار است روزهای چهارشنبه را که همشاگردی‌هایش در کلیسا و کنیسه آموزش‌های مذهبی می‌بینند با معلم ادبیاتش، خانم بیکر بگذراند. این اوقات ویژه افق جدیدی را بر روی او باز می‌کند.
شنبه, ۴ دی
راگنی هیلر دختر نوجوانی است که مادر و برادرش را در یک حادثه رانندگی از دست داده است. پدرش در لندن استاد دانشگاه است و علاوه بر تدریس، در زمینه فراروانشناسی و علوم خفیه تحقیق می کند. درحال حاضر پدر راگنی بر روی یک کتاب مصور درباره ی خانه های اشباح کار می کند. در تعطیلات تابستان پدر راگنی برای یک کار تحقیقاتی درباره ی قلعه ای به نام ریکروین، یکی از معروف ترین قصرهای اشباح در اسکاتلند،عازم آنجاست. راگنی بر خلاف میل باطنیش برای نخستین بار همراه پدر به این سفر می رود.
چهارشنبه, ۱ دی
کتاب «صدای رنگ‌ها»، در واقع داستان زندگی واسیلی کادینسکی، نقاش روس است. داستان ماجرا را از زمانی تعریف می‌کند که واسیلی یک پسربچه است و کسی در خانواده ذوق او در نقاشی و سبک نقاشی کردنش را درک نمی‌کند. اعضای خانواده او را به نوعی وادار می‌کنند تا در رشته حقوق تحصیل کند. واسیلی یک توانایی خاص دارد، او می‌تواند صدای رنگ‌ها را بشنود.
چهارشنبه, ۱ دی
خانم و آقای هیولا منتظر شکستن تخم‌ها و تولد بچه‌هایشان هستند. از تخم اول یک پسر سبز رنگ بیرون می‌آید که نامش را وحشتناک می‌گذارند و از تخم دوم دختری بنفش که نامش ترسناک می‌شود. خانواده‌ی هیولاها بی‌صبرانه منتظر بیرون آمدن بچه هیولای سوم هستند. اما وقتی هیولای سوم با آن بدن کرکی و نرم صورتی و بامزه از تخم بیرون آمد همگی تعجب می‌کنند. از تخم سوم یک پسر بامزه‌ی پشمالوی صورتی با چشمان آبی بیرون می‌آید که اصلا شبیه هیولاها نیست. پدر و مادر هیولای صورتی و بامزه نام او را عجیبک می‌گذارند.
یکشنبه, ۲۸ آذر
این کتاب از مجموعه ۵ جلدی کتاب های زیر میکروسکوپ با عنوان های ۱- زیر میکروسکوپ در خانه ۲- در حیاط ۳- در اقیانوس ۴ - در رودها، دریاچه ها و آبگیرها ۵- درغذای شما است. در این کتاب در باره ی ریز جانوران و میکروب هایی که در خانه از جمله در رختخواب، آشپزخانه، لباس و روی بدن جانوران خانگی زندگی می کنند اطلاعات مفیدی به مخاطب می دهد.
یکشنبه, ۲۸ آذر
کتاب «باستر خرگوشک عاشق کتاب خواندنه» داستان خرگوشکی است که عاشق کتاب خواندن است اما دوستانش علاقه‌ای به خواندن ندارند و فکر می‌کنند کتاب خواندن کسل‌کننده است. در یک روز بارانی که خرگوشک و دوستانش نمی‌توانند از خانه بیرون بروند، خرگوشک کتاب‌هایش را به آن‌ها امانت می‌دهد تا بخوانند و سرگرم شوند.
چهارشنبه, ۲۴ آذر
«حقوق کودک را بشناسیم و با آن زندگی کنیم» کتابی است درباره شناخت حقوق کودک همراه با کارگاه های عملی برای دانش آموزان دبستان و دبیرستان. این کتاب به آموزگاران کمک می کند تا کودکان و نوجوانان را از راه تجربه های عملی در کلاس های درس با حقوق خود آشنا کند.
چهارشنبه, ۲۴ آذر
یک سفر به دوران گذشته، این بار کمی متفاوت تر، کمی هم نزدیک تر؛ همین دویست سال پیش، حدود سال ۱۲۵۳ هجری قمری، گشت و گذار از دارالخلافه ی تهران تا لندن، قرار است تاریخ انتشار روزنامه و نحوه ی برخورد با آن بیان شود: کاری که میرزا صالح شیرازی انجام داد، روزنامه ای که در دربار چاپ می شد و حتی نام هم نداشت و به آن کاغذ اخبار می گفتند.
دو صفحه ی بزرگ با تصویر شیر و خورشید و شمشیر ( همان نشان رسمی ایران) و ستون های اخبار شهر، اخبار ممالمک غربیه و ممالک شرقیه؛ در زمان عباس میرزا و به وسیله ی یکی از شاگردانی که از فرنگ برگشته بود.
دوشنبه, ۲۲ آذر
افسانه ای از قاره ی سیاه و مردمانی که در حاشیه ی صحرا، با آداب و سنن خاص خود، زندگی می کنند. آکلی، پسر بچه ی صحرا نشین، به مادر می گوید که بزرگ شده و می خواهد به شهر برود تا شمشیرش را از عمویش بگیرد. مادر او را از رفتن به این سفر نهی و خطر دیوهای صحرا را گوشزد می کند، اما مخالفت جدی با او ندارد.
دوشنبه, ۲۲ آذر
تمرین‌های رنگ‌آمیزی برای کودکان گروه‌های سنی پایین اغلب بیش از حد پیچیده است. کتاب «بیا رنگ کنیم!» با تمرین خط خطی‌های ساده و تصادفی روی تصاویر آغاز می‌شود و همان‌طور که کودک با تمرین‌های کتاب مرحله به مرحله پیش می‌رود، به تدریج رنگ‌آمیزی در میان خطوط و مرزهای مشخص را می‌آموزد. کودکان با این کتاب، در کنار آموختن شیوه‌ی رنگ‌آمیزی، با انواع رنگ‌ها و نام برخی اشیا، موجودات زنده و پدیده‌های اطراف نیز آشنا می‌شوند.
دوشنبه, ۲۲ آذر
کتاب «اوهوی گربه ها!» داستان یک گروه گربه شکمو و جسور است که به یک کشتی پر از ماهی دستبرد می زنند.
دوشنبه, ۲۲ آذر
شلی، یک گوسفند زیباست که پشم‌های جذابش را دوست دارد. او دلش می‌خواهد پشم‌هایش مثل بقیه‌ی گوسفندها چیده شود، اما مادرش به او می‌گوید هنوز برای این کار کوچک است. شلی هر روز بزرگ‌تر می‌شود و مانند هر بچه‌ی دیگری به تدریج درس‌هایی می‌آموزد. در ابتدا شلی تصمیم می‌گیرد پشم‌های زیبایش را برای خودش نگه دارد و آن‌ها را با دیگران به اشتراک نگذارد، اما در انتها با راهنمایی یک جغد دانا متوجه می‌شود زیبایی واقعی پشم‌هایش وقتی دیده می‌شود که آن‌ها را به اشتراک بگذارد.
شنبه, ۲۰ آذر
وقتی سوسمار کوچولو سر از تخم در می‌آورد، مادرش کنارش نیست. او سراغ میمون، فیل، ببر و گورخر می‌رود تا بفهمد آن‌ها مادرش هستند یا نه.
شنبه, ۲۰ آذر
معرفی کتاب بچه رام کننده اژدها
شترق، بوم، دنگ، یک اژدهای بزرگ رنگارنگ با دود نقره‌ای سر و کله‌اش پیدا می‌شود. اژدها به دنبال گنج است، اما به نوزادی بر می‌خورد که پاسخ تهدیدهایش را با ا دَ دَ، غو غا غو، آروغ زدن و ترررررر، کثیف کردن پوشکش، می‌دهد.
تا جایی که اژدها هنگام عوض کردن پوشک نوزاد با دلخوری زیر لب غرغر می‌کند این که گنج نیست! اژدها برای ترساندن کودک او را به آسمان تاریک می‌برد.
چهارشنبه, ۱۷ آذر
این کتاب از سری کتاب های حفظ محیط زیست است که اطلاعاتی در باره ی آب وهوا، اقلیم و تغییرات آن و تاثیرآن بر موجودات زنده به مخاطب می دهد. هم چنین در کتاب راهکارهایی به مخاطب در باره ی کند کردن یا جلوگیری از این تغییرات داده می شود که آموزگار می تواند از آن برای آموزش و یادگیری بیشتر مخاطب در این باره در محیط زندگی خود استفاده کند.
چهارشنبه, ۱۷ آذر
مجموعه کتاب های چگونه روی می دهد درباره ی علل بروز و تاثیرات پدیده های طبیعی است که منجر به دگرگونی های عظیم در کره ی زمین می شود.
دوشنبه, ۱۵ آذر
داستان های فکری مجموعه ی ده داستان مصور با موضوع هایی مانند ترکیدن بادکنک، کفش های هشت پا، گلو درد زرافه و... است. در این داستان ها، کودک در عین غوطه ور شدن در دنیای تخیلی هم جنس دنیای خودش با مفاهیمی مانند بزرگ و کوچک، راست و چپ، بالا و پایین و هنگام ظهر آشنا می شود و مفاهیمی مانند نسبی بودن را تجربه می کند. در برخی از داستان ها، تصاویر هنرمندانه تخیلی در متن را گسترش داده است و حس زیبایی شناسی مخاطب کودک را برمی انگیزد.
دوشنبه, ۱۵ آذر
از چه زمانی زندگی روی زمین آغاز شد؟ زندگی روی زمین از ۵/۲ میلیارد سال پیش آغاز شد. نه تنها آن زمان از انسان خبری نبود، بلکه میلیون ها میلیون سال پس از آن هم خبری نبود. می توانی باور کنی که شاید فقط حدود ۱۰۰ هزار سال باشد که انسان امروزی بر روی زمین گام برمی دارد؟
دوشنبه, ۱۵ آذر