مقاله درباره ترویج خواندن و فرهنگ کتابخوانی
دستهٔ «مقاله درباره ترویج خواندن و فرهنگ کتابخوانی» در کتابک به مجموعهای از نوشتههای کاربردی، پژوهشی و آموزشی اختصاص دارد که با هدف تقویت فرهنگ کتابخوانی در میان کودکان، نوجوانان و خانوادهها تهیه میشود. این مقالهها با تکیه بر تجربهٔ مربیان، پژوهشهای حوزهٔ ادبیات کودک و مبانی روانشناسی رشد، راههایی عملی برای نزدیککردن کودکان به کتاب ارائه میکنند؛ از شیوههای کتابخوانی با نوزادان و خردسالان تا مدلهای پیشرفتهٔ خواندن برای نوجوانان.
در این بخش، آموزگاران، والدین و مربیان میتوانند به مجموعهای غنی از منابع معتبر دسترسی یابند که موضوعاتی همچون فضای مناسب برای خواندن، انتخاب کتاب خوب، روشهای بلندخوانی، خواندن اشتراکی، تقویت سواد اطلاعاتی و رسانهای، و همچنین نقش کتاب در رشد عاطفی و شناختی کودک را پوشش میدهد. هدف کتابک از این دسته، پشتیبانی از خانوادهها و فعالان حوزهٔ کودک است تا با بهرهگیری از دانش روز، فرصتهای خواندن را در زندگی کودکان پررنگتر و اثرگذارتر کنند.
چکیده
خواندن گروهی زمانی است که چند کودک همراه با مربی یا بزرگسال کتابی را با صدای بلند و همزمان میخوانند یا به آن گوش میدهند.این روش، تجربهای اجتماعی و هیجانانگیز از خواندن است که باعث تقویت زبان، همکاری، اعتمادبهنفس و لذت جمعی از کتاب میشود.خواندن گروهی پلی است میان «خواندن برای کودک» و «خواندن با دیگران»، و یکی از روشهای مؤثر ترویج عادت مطالعه در محیطهای آموزشی و کتابخانهای بهشمار میرود.
یکشنبه, ۴ آبان
چکیده
خواندن برای کودک وقتی به گفتوگو تبدیل میشود، از یک فعالیت ساده به تجربهای عمیق از یادگیری و ارتباط بدل میگردد.در مدل «خواندن گفتوگومحور یا تعاملی»، بزرگسال بهجای خواندن یکطرفه، با طرح پرسشها، تشویق به توصیف و گوش دادن به پاسخهای کودک، او را به شریک فعال در فرایند معناسازی تبدیل میکند.این روش، از مؤثرترین الگوهای پرورش زبان، تفکر و سواد شکوفایی (Emergent Literacy) در سالهای نخست زندگی است.
شنبه, ۳ آبان
چکیده
پیش از آنکه کودک بتواند واژهها را بخواند، میتواند معنا را در تصویر ببیند.«خواندن با تکیه بر تصویر» یکی از نخستین تجربههای کودک در مسیر سواد شکوفایی (Emergent Literacy) است که از طریق مشاهده، حدسزدن و روایت بر پایهی تصاویر کتاب، مهارت درک، پیشبینی و بیان زبانی او را پرورش میدهد.
چهارشنبه, ۳۰ مهر
چکیده
بلندخوانی، سادهترین و در عینحال بنیادیترین شکل کتابخوانی با کودک است.در این روش، بزرگسال با صدای بلند و همراه با احساس، کتاب را برای کودک میخواند.هدف فقط خواندن نیست، بلکه خلق تجربهای مشترک از زبان، تخیل و ارتباط عاطفی است.پژوهشها نشان میدهند بلندخوانی منظم، مهمترین عامل در رشد واژگان، درک مطلب و علاقهی پایدار به خواندن در کودکان است.
چهارشنبه, ۳۰ مهر
چکیده
خواندن مشارکتی، پلی میان بلندخوانی و خواندن مستقل است.در این مدل، بزرگسال و کودک با هم کتاب را دنبال میکنند؛ گاهی بزرگسال میخواند و کودک تکرار میکند یا واژهای را ادامه میدهد.هدف این روش، انتقال تدریجی مسئولیت خواندن از بزرگسال به کودک و تقویت مهارتهای اولیهی سواد است.
سه شنبه, ۲۹ مهر
چکیده
کودکان جهان را با حواس خود کشف میکنند، نه با واژهها.«خواندن چندحسی» مدلی است که از لمس، صدا، تصویر و حرکت برای ایجاد تجربهای کامل از کتاب بهره میگیرد.این روش، پلی میان تجربهی بدنی و درک زبانی است و بهویژه برای نوزادان، نوپایان و کودکان با نیازهای ویژه، نقش کلیدی در رشد سواد شکوفایی (Emergent Literacy) دارد.
سه شنبه, ۲۹ مهر
مقدمه
سواد شکوفایی (Emergent Literacy) زیرساخت رشد مهارت خواندن و نوشتن است که پیش از آموزش رسمی شکل میگیرد. یکی از ابزارهای مهم در این مرحله، کتابهای تصویری و پارچهای هستند که میتوانند تجربهی کودک با چاپ، تصویر، زبان و تعامل را در سالهای نخست زندگی تقویت کنند.
در این مقاله بررسی میکنیم:
چرا کتابهای تصویری و پارچهای اهمیت دارند؛
دوشنبه, ۲۸ مهر
مقدمه
سواد شکوفایی (Emergent Literacy) یکی از بنیادیترین مفاهیم در آموزش ابتدایی، زبانشناسی تربیتی و ادبیات کودک است. این مفهوم بر این باور استوار است که فرایند یادگیری خواندن و نوشتن از نخستین سالهای زندگی کودک آغاز میشود، نه زمانی که کودک به مدرسه میرود.
در این دیدگاه، مهارتها، نگرشها و تجربههایی که پیش از آموزش رسمی شکل میگیرند، در واقع زیربنای موفقیت کودک در یادگیری خواندن و نوشتن در سالهای بعد هستند.
دوشنبه, ۲۸ مهر
مقدمه
دورهٔ بین ۳ تا ۶ سال، مرحلهای حیاتی در رشد سواد پیشینی کودکان است. کودک در این سالها از صرف شنونده منفعل به کنشگر در دنیای زبان و تصویر تبدیل میشود. انتخاب کتاب مناسب در این دوره میتواند تأثیر بسیار بزرگی بر علاقه، درک و آمادگی او برای خواندن مستقل بگذارد.
یکشنبه, ۲۷ مهر
مقدمه
قصهگویی از قدیم در فرهنگهای گوناگون، یکی از ابزارهای انتقال دانش، فرهنگ، ارزشها و ذهنورزی بوده است. وقتی قصهگویی وارد فضای خانوادگی میشود، نه فقط کودک شنونده است، بلکه قصه بهنوعی «پلی» میشود برای گفتوگو، تخیل، خلق معنا و رشد زبان. در دوره کودکی، بهویژه خردسالان، داستانهایی که اعضای خانواده میگویند — قصههای خانوادگی، خاطرات، افسانهها یا داستانهای ساختنی — میتوانند تأثیری عمیق بر تواناییهای زبانی، تفکر روایی و خلاقیت او بگذارند.
یکشنبه, ۲۷ مهر
مقدمه
بسیاری از والدین این سؤال را دارند: «کودک هنوز حرف نمیزند، چگونه کتاب خواندن برایش فایده دارد؟» پاسخ آن این است که حتی پیش از آغاز سخن گفتن، مغز نوزاد در حال توسعه است و از تماسهای زبانی، شنیداری و بصری فراوان سود میبرد. خواندن برای نوزادان به عنوان یکی از نمودهای زودهنگام فعالیت سوادخانوادگی (به ویژه خواندن مشترک) شناخته شده است. پژوهشها نشان دادهاند که فعالیتهایی مانند خواندن به صورت منظم از دوره نوزادی میتواند رشد زبان، آگاهی از زبان (print awareness)، دایره واژگان و آمادگی سواد را ارتقا دهد.
شنبه, ۲۶ مهر
مقدمه
نوزادان و کودکان نوپا، دیر یا زود با دنیای زبان، تصویر و لمس روبرو میشوند؛ اما چگونه میتوان این مواجهه را غنیتر کرد؟ کتابهایی که پارچهای (soft or cloth books)، تصویری ساده و دارای کنتراست و حسی (touch-and-feel / sensory books) هستند، به عنوان نخستین ابزارهای متنی برای نوزاد، اهمیت ویژهای دارند. این کتابها نه فقط برای سرگرمی، بلکه برای تحریک حواس، رشد زبان و عادت به کتاب خواندن طراحی شدهاند.
شنبه, ۲۶ مهر
مقدمه
یکی از چالشهای بزرگ برای بسیاری از خانوادهها، بهویژه در مناطق کممنبع یا با فضا و بودجه محدود، فراهم کردن یک محیط مناسب برای خواندن کودکان است. با این حال، پژوهشها نشان دادهاند که حتی با منابع کم و خلاقیت، میتوان محیط سوادخانگی (Home Literacy Environment, HLE) مؤثری ساخت که تأثیر مثبتی بر توانایی خواندن، انگیزه و عشق به کتاب کودک داشته باشد.
چهارشنبه, ۲۳ مهر
به استناد منابع علمی و پژوهشهای معتبر جهانی
سه شنبه, ۲۲ مهر
مقدمه
در دنیای پرتحرک و چندرسانهای امروز، چالش بزرگ خواندن در نوجوانی نه توانایی فنی در خواندن، بلکه حفظ انگیزه و معنا است.نوجوانان برای آنکه بخوانند، باید در کتاب احساس، هویت و ارتباط بیابند.
دوشنبه, ۲۱ مهر
مقدمه
دورهی نوجوانی مرحلهای است که خواندن از یک مهارت زبانی ساده به یک توانش شناختی و تحلیلی پیچیده تبدیل میشود.در این سن، نوجوان دیگر فقط «میخواند تا یاد بگیرد»، بلکه میخواند تا بیندیشد، تحلیل کند و معنا بسازد.
مدلهای آموزشی و شناختی کتابخوانی بر فرآیندهای ذهنی خواندن تمرکز دارند:چگونه نوجوان معنا را از متن استخراج میکند، چگونه از راهبردهای شناختی استفاده میکند، و چگونه متن را نقد، تحلیل یا تفسیر میکند.
دوشنبه, ۲۱ مهر
مقدمه
یکی از مفاهیم کلیدی در آموزش خواندن در دوران کودکی، «سواد شکوفایی» (Emergent Literacy) است — یعنی آن مجموعه مهارتها، مفاهیم و نگرشهایی که کودک قبل از خواندن رسمی کسب میکند و زمینهساز ورود او به دنیای خواندن و نوشتن است. (Social Sci LibreTexts)
دوشنبه, ۲۱ مهر
بخش اول: اهمیت و اثربخشی خواندن خانوادگی
۱. رشد زبان و مهارتهای سواد
دوشنبه, ۲۱ مهر
۱) «زمان ثابت خواندن» را هر روز در برنامه بگذارید
دوشنبه, ۲۱ مهر
مقدمه
عادت مطالعه (یا مطالعه پیوسته و لذتبخش) یکی از پایههای مهم رشد سواد، تفکر انتقادی و پیشرفت تحصیلی است. اگر کودکان عادت کنند که مطالعه بخشی از روزمره آنها باشد، آثار آن در درازمدت در تواناییهای زبان، درک مطلب، گستره واژگان و انگیزه برای یادگیری نشان داده میشود.
شنبه, ۱۹ مهر
اگر بپذیریم کودکان، بیشتر، آنچه را میبینند یاد میگیرند تا آنچه را میشنوند، پس بیتردید یکی از راهکارهای ایجاد میل کتابخوانی در کودکان وجود پدر و مادری کتابخوان است؛ البته این ویژگی نیز بهتنهایی کافی نیست.
مد نلسون پژوهشگری سوئدی است که در زمینهی رشد زبانی و توانایی خواندن و نوشتن کودکان فعالیت میکند. او راهکارهایی ساده و در عین حال مهم در این زمینه ارائه کرده است.
در سایت کتابک بخوانید: کتابخوانی برای کودکان؛ هفده دلیل در اهمیت کتابخوانی و آغاز کردن آن
سه شنبه, ۱۷ بهمن
ماریت تورنکِویست[1]
سخنرانی مسکو
مادرم نخستین پل ارتباطی من را با کتاب برقرار کرد. ما در خانهی قدیمیمان در اوپسالای سوئد[2]، روی کاناپه مینشستیم و او برای من و برادرم داستان میخواند. صدای آرام او و دامن گرماش و تصویرهای کتابهایی را که در آنها گم میشدم، به یاد دارم.
من و مادر و برادرم به هم بسیار نزدیک بودیم. خانهی ما پر از کتاب بود؛ چون مادرم ترجمه میکرد و مینوشت، و پدرم فرد تحصیلکردهای بود و ادبیات اسکاندیناوی[3] درس میداد.
چهارشنبه, ۹ آذر