راهنمای ترویج خواندن در خانه و خانواده
خواندن، از خانه آغاز می‌شود. پایه‌های عادت به مطالعه در نخستین سال‌های زندگی کودک و در محیط خانواده شکل می‌گیرد. اگر فضای خانه برای خواندن و گفت‌وگو پیرامون کتاب‌ها آماده و انگیزه‌بخش باشد، کتابخانه و مدرسه با زمینه‌ای تقویت‌شده روبه‌رو می‌شوند.
کودکی که از دو یا سه سالگی با کتاب تصویری آشناست و برایش کتاب خوانده‌اند و قصه گفته‌اند، در مسیر شکل‌گیری عادت پایدار مطالعه قرار دارد. وقتی فرزندتان شما را در حال خواندن کتاب، روزنامه یا مجله می‌بیند و در گفت‌وگوهای خانوادگی پیرامون مطالب جالب مشارکت می‌کند، مطالعه برای او به یک فعالیت لذت‌بخش و طبیعی تبدیل می‌شود.
نقش والدین در ساختن خانه‌ای کتاب‌محور
|
روش |
توضیح |
|---|---|
|
بلندخوانی منظم |
برای فرزندتان، حتی از نوزادی، کتاب بخوانید. |
|
کتاب به‌عنوان هدیه |
در مناسبت‌ها به‌جای اسباب‌بازی، کتاب هدیه بدهید. |
|
مطالعه خانوادگی |
لحظه‌هایی برای خواندن جمعی، و گفت‌وگو درباره کتاب‌ها ایجاد کنید. |
|
در دسترس بودن کتاب |
قفسه‌ای از کتاب‌های مناسب سن کودک در خانه داشته باشید. |
|
الگوی رفتاری |
خودتان نیز در برابر کودک مطالعه کنید. |
چرا ترویج مطالعه در خانه اهمیت دارد؟
-
رشد زبان و شناخت کودک را تسریع می‌کند.
-
تقویت پیوندهای عاطفی با والدین از طریق لحظات مشترک خواندن.
-
آمادگی برای مدرسه و یادگیری مستقل.
-
افزایش تخیل و خلاقیت.
راهنماهای سن‌محور برای ترویج خواندن
برای اثربخشی بیشتر، توصیه‌ها را بر اساس مراحل رشد کودک دسته‌بندی کرده‌ایم:
👶 کودک ۰ تا ۳ سال
-
استفاده از کتاب‌های مقوایی، پارچه‌ای و تصویری با رنگ‌های شاد.
-
همراهی کتاب‌خوانی با آهنگ، لحن نمایشی و اشاره.
-
انتخاب کتاب‌هایی با شعرهای کوتاه، حیوانات، بدن انسان.
🧒 کودک ۳ تا ۶ سال
-
قصه‌گویی خلاق با مشارکت کودک.
-
کتاب‌های تصویری با داستان‌های ساده و شخصیت‌های تکرارشونده.
-
ایجاد گفت‌وگو: «به نظرت بعدش چی می‌شه؟»
👧 کودک ۶ تا ۹ سال
-
تشویق به خواندن مستقل کتاب‌های ساده.
-
استفاده از کتاب‌های واقع‌گرا، طنز، و داستان‌های فانتزی سبک.
-
آغاز دفترچه‌ی خاطره‌نویسی از کتاب‌ها.
👦 کودک ۹ تا ۱۲ سال
-
انتخاب کتاب‌های بلند با شخصیت‌پردازی قوی.
-
گفت‌وگو درباره موضوعات اخلاقی، تصمیم‌گیری‌ها و پایان‌های داستان.
-
استفاده از فهرست‌های جایزه‌های کتاب کودک برای انتخاب.
🧑 نوجوان ۱۲ سال به بالا
-
آشنایی با ژانرهای متنوع: معمایی، علمی-تخیلی، زندگی‌نامه.
-
دعوت به نقد و تحلیل کتاب‌ها، نگارش مرور کتاب.
-
شرکت در باشگاه کتاب‌خوانی نوجوانان.
مطالعه تاریخ و سرگذشت افراد ممکن است برای خیلی از نوجوانان کسالت بار باشد، اما اگر تاریخ و سرگذشت مردان و زنانی که در روند آن نقش داشته اند، با زبانی جذاب و داستانی بیان شوند، مخاطبان را از تجربه ها و درس های سودمند و ضروری بهره مند خواهد ساخت.
کتاب «پسر نان و نمک» داستان زندگی و سرگذشت «یعقوب لیث» موسس سلسله صفاریان (قرن سوم هـ .ق) است.
دوشنبه, ۱۷ خرداد
این کتاب درباره جانورانی که منقرض شده اند یا در خطر انقراض قرار دارند، به مخاطب اطلاعات می دهد. هم چنین در کتاب در باره نقش انسان در انقراض حیات وحش توضیح داده می شود و نیز راهکارهایی برای حفاظت از حیات وحش به مخاطب آموزش داده می شود که آموزگار می تواند از آن برای آموزش دانش آموزان استفاده کند.
یکشنبه, ۱۶ خرداد
«شاهی در پوست پلنگ» از مجموعه «پنجره ای نو به شاهنامه» بازنویسی خلاق از زندگی پادشاهان پیشدادی، کیومرث، سیامک، هوشنگ، تهمورث و جمشید از شاهنامه فردوسی است.
چهارشنبه, ۱۲ خرداد
اگر هر نوع موجود زنده شناخته شده بر کره زمین برگ یک درخت باشد، این درخت ۱۷۵۰۰۰۰ (یک میلیون و هفتصد و پنجاه هزار) برگ خواهد داشت. در حالی‌که ما انسان‌ها تنها یکی از برگ‌های این درخت هستیم، لازم است نکات زیادی درباره میلیون‌ها شکل دیگر حیات که در کنار آن‌ها روی زمین زندگی می‌کنیم بیاموزیم. کتاب «درخت زندگی» با تصویرهای گویا، مقدمه‌ای برای آشنایی با تنوع زیستی موجود بر کره زمین است و نشان می‌دهد چگونه موجودات زنده کره زمین به پنج گروه اصلی طبقه‌بندی می‌شوند و چگونه جانداران هر گروه در در بقای حیات بر کره زمین نقش دارند.
سه شنبه, ۱۱ خرداد
«این آب رودخانه که به آن دست زدی، مثل پایان لحظه ای است که اکنون سپری شده، و در عین حال آغاز لحظه ای هم هست که شروع شده است. زمان چنین چیزی است.» این جمله ها تعریفی از زمان است که از «لئوناردو داوینچی» نقاش و مخترع بزرگ ایتالیایی قرن ۱۵ و ۱۶ میلادی، به جای مانده است.
تابلوهای «مونالیزا» و «شام آخر» شاید از شناخته شده ترین آثار «داوینچی» باشد. کمتر کسی است که نام آن ها را نشنیده باشد. او در طول زندگی اش افزون بر نقاشی، پژوهش ها و مطالعات زیادی انجام داد.
کتاب «نبوغ لئوناردو» برشی از زندگی داوینچی است که از زبان «جاکومو»، دستیار جوانش، روایت می شود.
دوشنبه, ۱۰ خرداد
در چند دهه ی اخیر، همه چیز و همه کار بسیار شتاب گرفته است. روزانه، خبرها و تبلیغات فراوانی از دست یابی بشر به سرعت های زیاد در انجام کارها، به گوش ما می رسد. از طراحی خودروهایی با سرعت بیش از ۴۰۰ کیلومتر در ساعت گرفته تا تبلیغ ساخت یک ساختمان ۶ طبقه در ۲۴ ساعت و یا دسترسی به اطلاعات از طریق اینترنت با سرعت بیش از ۲۰ مگابیت در ثانیه. همه چیز شتاب سرسام آوری گرفته است، حتی غذاخوردن.
شنبه, ۸ خرداد
کتاب «علم چیست...» مجموعه‌ای از فعالیت‌های علمی برای کودکان ۶ تا ۱۴ ساله است. این کتاب حاوی پروژه‌ها، تجربه‌ها، بازی‌ها و داستان‌هایی هستند که به کمک آن‌ها کودکان پاسخ پرسش‌های خود از پدیده‌های جهان هستی را خواهند یافت.
این کتاب راهنمایی برای آموزگاران و پدران و مادران است تا به کمک فعالیت‌های پیشنهادی آن، کودکان را به جستجو و پژوهش در دنیای اطراف خود تشویق کنند، از شگفتی برخورد قطره باران بر یک برگ گرفته، تا قدرت آتشفشان‌ها، تا رمز و رازهای کیهان.
چهارشنبه, ۵ خرداد
تا به حال فکر کرده اید که می توان از وسایل دور ریختنی مثل بطری های پلاستیکی گلدان درست کرد ؟
برای ساخت این گلدان روش کار را دنبال کنید.
مواد و ابزار لازم:
قلم مو
قیچی
بطری آب معدنی یا نوشابه و...
رنگ سفید و مشکی و دیگر رنگ ها به دلخواه
سه شنبه, ۴ خرداد
«سهراب و سیاوش دو دلاور جاویدان» بازنویسی خلاق از دو تراژدی شاهنامه فردوسی: کشته شدن سهراب به دست رستم و کشته شدن سیاوش به دست افراسیاب است.
دوشنبه, ۳ خرداد
تلنگر باران مجموعه ای است از شعرهای کوتاه وصفی، با تصویرهای خیالی ساده که گاه جنبه ی نمادین دارند. مفاهیم و ابعاد گوناگون اجتماعی، عاطفی، غنایی و توصیفی از طبیعت و آداب و رسوم در شعرها با واژه هایی بیان می شوند که سرشار از بار معنایی و موسیقیایی هستند.
شنبه, ۱ خرداد
ما در جهان مواد شیمیایی زندگی می کنیم. انواع پلاستیک‌ها، لباس‌ها، و مواد خوراکی ما از مواد شیمیایی ساخته و یا با آن‌ها رنگ شده اند. اگرچه مواد شیمیایی بسیار مفید هستند، اما می‌توانند بسیار خطرناک باشند.
چهارشنبه, ۲۹ اردیبهشت
کتاب سالم بخورید تا سالم بمانید در باره مواد غذایی است که انسان از نوزادی تا بزرگسالی به آن ها نیاز دارد. موضوع قابل توجه در این کتاب تشبیه غذاهای مفید به چراغ سبز و غذاهای مضر به چراغ قرمز است که با تصویر نشان داده شده است و آموزگار می تواند از آن ها به صورت پرسسش و پاسخ برای دادن اطلاعات مفید در باره مواد غذایی استفاده کند.
دوشنبه, ۲۷ اردیبهشت
مواد و ابزار لازم برای ساخت جای دانه پرندگان
پاکت شیر یا آبمیوه
چسب
تعدادی چوب متوسط
قیچی
رنگ گواش
دانه
طناب باریک
یکشنبه, ۲۶ اردیبهشت
کامرون پسری است ۱۴ ساله که در اثر ابتلا به یک بیماری ویروسی واگیردار دچار نارسایی قلب شده و نیاز به پیوند قلب دارد اما چون قلب انسان برای تعویض وجود ندارد او مجبور است به تعویض قلبش با قلب یک گوسفند پرورش یافته برای این کار، رضایت دهد. کامرون با وجود هشدار دکترش درباره ی بر ملا نکردن این راز، آن را با دوستش در میان می گذارد. چاپ خبر آن در روزنامه ها پیامدهای ناگواری را به دنبال دارد. پس از مدتی بدن کامرون قلب پیوندی را نمی پذیرد. کامرون دیگر راضی به عمل و پیوند دوم نیست و ترجیح می دهد بمیرد، اما صحبت با مادر بزرگ دانا و مهربانش سبب رضایت او به عمل مجدد و زنده ماندن می شود. او با صحبت با مادربزرگش می فهمد زندگی زیباست.
شنبه, ۲۵ اردیبهشت
روز عروسی خانم لاک پشته بود و همه دوستان و آشنایان دور هم جمع شده بودند که ناگهان بارانی از زباله روی سرشان ریخت. لاکی، برادر عروس، دیگر طاقت این وضع را نداشت و تصمیم گرفت هر طور شده جلوی آدم‌ها را بگیرد. خانواده و دوستانش به او هشدار دادند که نرود، چون حریف آدم‌ها نخواهد شد و به جایش سر از تنگ کوچک ماهی یا قابلمه سوپ در خواهد آورد! اما او عزمش را جزم کرده بود. لاکی در کنار رودخانه با گروهی از دانش‌آموزان و معلم شان روبرو می‌شود و از ترس دنبال جایی برای پنهان شدن می‌گردد. اما از بد حادثه سرش در یک بطری شیشه‌ای گیر می‌کند.
چهارشنبه, ۲۲ اردیبهشت
«یکی از سخت‌ترین چیزها در زندگی آن است که حرفی در دلت باشد و نتوانی آن را به زبان بیاوری!»
ویکتور ولمر سوم پسری یازده ساله است که در ممفیس با مادر و پدرش زندگی می‌کند. او لکنت زبان دارد و در پرتاب توپ هیچ یک از هم سن و سال‌هایش به گرد پایش نمی‌رسند. از زمانیکه ویکتور پنج ساله بود مام برای مراقبت از او با آن‌ها زندگی می‌کند. مام صمیمی‌ترین دوست ویکتور در دنیاست، البته جز در مواقع توپ بازی که رت جایش را می‌گیرد. نام اصلی رت آرتور است، همه او را آرت صدا می‌زنند ولی ویکتور به او رت می‌گوید چون برایش راحت‌تر است.
در روز آخر کلاس ششم، پرتاب شدید توپ بیسبال ویکتور، دهن رت را آش و لاش می‌کند. برای همین ویکتور تصمیم می‌گیرد در ماه ژوئیه که رت برای دیدن پدربزرگ و مادربزرگ‌اش به مزرعه می‌رود، کار روزنامه فروشی‌اش را انجام دهد.
ویکتور در مسیر پخش روزنامه با افراد جدیدی در زندگی‌اش آشنا می‌شود.
سه شنبه, ۲۱ اردیبهشت
کتاب «آیا این راش است؟» از مجموعه کتاب‌های «سلامت من» است. راش به هر گونه بیماری پوستی گفته می‌شود که با تغییر رنگ و نما یا بافت همراه باشد.
دوشنبه, ۲۰ اردیبهشت
بیش از یک دهه از فعالیت گروه «بررسی آثار بازنویسی و بازآفرینی شده از ادبیات کهن برای کودکان و نوجوانان» شورای کتاب کودک می گذرد. کتابک گفت وگویی را با فروغ الزمان جمالی، از اعضای قدیمی شورای کتاب کودک و کسی که به پیشنهاد او این گروه ۱۲ سال پیش تشکیل شد، انجام داده است. جمالی یکی از نخستین کسانی که به همراه جعفر پایور اهمیت این مسئله را دریافت و از آن زمان تاکنون برای بالا بردن کیفیت این آثار فعالیت می کند. او در سال ۱۳۸۷ جایزه جعفر پایور را برای تشویق افراد یا نهادهای فعال در حوزه بازنویسی از ادبیات کهن فارسی برای کودکان بنیان گزاری کرد.
در زیر گفت و گوی کتابک با او را می خوانید:
دوشنبه, ۲۰ اردیبهشت
برگردان لالایی :
لای لای می گویم که بخوابی
غرق گل سرخ بشوی
لا به لای گلهای سرخ
خواب دنجی پیدا کنی
گردآورنده از اهر: رضا بالاگر
دوشنبه, ۲۰ اردیبهشت
کودکان در این کتاب کشف خواهند که همه ی انواع انرژی بی واسطه یا با واسطه از خورشید سرچشمه می‌گیرند. همچنین درباره ارزش یافتن منابع انرژی تجدید پذیر خواهند آموخت. کتاب تصویری «مصرف عاقلانه انرژی (زمین ما)» نوشته و طراحی شده است تا کودکان بیاموزند منابع کره زمین محدود و ارزشمند هستند و می‌بایست محتاطانه مصرف شوند.
شنبه, ۱۸ اردیبهشت
مواد و وسایل مورد نیاز
رنگ گواش
جعبه کفش
قیچی
چسب
روش کار
شنبه, ۱۸ اردیبهشت
آیا دوست دارید بدانید «مونولوگ» چیست؟ معروف ترین نمایشنامه های «شکسپیر» کدام اند و داستان آن ها چه بوده است؟ آیا دوست دارید بدانید طاعون در قرن شانزدهم چه بلایی بر سر مردم انگلستان آورد؟
شاید نام نمایشنامه های «هملت»، «اتللو»، «مکبث»، «رومئو و ژولیت» را شنیده باشید.
با خواندن کتاب «ویلیام شکسپیر چه کسی بود؟» با پدیدآورنده این نمایشنامه ها آشنا خواهید شد و از پاسخ پرسش های بالا و بسیاری نکات مربوط به شکسپیر و آثارش، آگاهی خواهید یافت.
چهارشنبه, ۱۵ اردیبهشت
برگردان لالایی : از زبان مادرش :
لای لای پسرم پسرنوجوانم
عبدالباقی خان خیلی تازه سالم
صدای طبل از تهران می آید
چهارشنبه, ۱۵ اردیبهشت
آیا می دانستی حشره ای وجود دارد که فقط یک روز زندگی می کند؟ ممکن است یک روز به نظر خیلی کوتاه بیاید، ولی اگر بدانی که در این یک روز چه کارهایی می شود کرد و چقدر می شود از دنیا و زیبایی هایش لذت برد!!
دوشنبه, ۱۳ اردیبهشت