اهمیت تصویر در درک عناصر ادبی
هرچه دانشآموزان در تصویر کردن عناصر داستان تواناتر شوند، درک آنها از داستان افزایش مییابد. این مقاله به این موضوع میپردازد که چگونه آموزگاران میتوانند با استفاده از رمانهای گرافیکی به افزایش درک دانشآموزان از عناصر ادبی کمک کنند.
اگرچه پژوهشهای اندکی دربارهی فواید استفاده از رمانهای گرافیکی انجام شده، اما بسیاری از پژوهشگران دریافتهاند که خواندن این متنهای چندجانبه، مهارتهای خواندن و زبانشناسی و درک مطلب را در دانشآموزان تقویت میکنند. رمانهای گرافیکی و کتابهای مصور، عناصر ادبی و دیداری را درهم میآمیزند که سبب تقویت مهارتهای درک دیداری و درک مطلب میشوند.
رمانهای گرافیکی همهجا هستند
امروزه دیگر رمانهای گرافیکی آثاری ناشناخته نیستند که تنها برای گروه اندکی از علاقهمندان جذاب باشند. این رمانها بخشی رو به رشد از نشر کتاب شدهاند و کتابداران و آموزگاران آنها را به عنوان یک سبک ادبی ویژه برای کودکان و بزرگسالان پذیرفتهاند؛ ادبیاتی که میتواند کودکان را به خواندن علاقهمند میکند.
پروفسور «ام اُ گرنبی»* [در این مقاله] پیوند میان فانتزی و اخلاق در ادبیات کودکان را در سدههای هجدهم و نوزدهم میلادی بررسی میکند.
تعریف ادبیات فانتزی یا حتی داستانِ افسانهای، بهآسانیِ آنچه تصور میشود نیست. برای نمونه، آیا افسانهی پریان، دربردارندهی پریهای واقعی باید باشد؟ یا وجود یک غول، یا گربهی سخنگو، یا شخصیتهای فراواقعی مانند «ریش آبی»[1] کافی است؟
داستانهای علمی تخیلی (که معمولاً بهصورت کوتاه علمی تخیلی یا سای فای گفته میشود) گونهای از نوشتار است. داستانهای علمی تخیلی، رمان، فیلم، نمایش تلویزیونی، کتابهای طنز و سایر شکلهای ادبیات میتوانند باشند.
کودکی و ادبیات کودکان، فرهنگ مطالعه و نشردر انگلستان
پروفسور« ام. اُ. گرنبی»[1]* گسترش ادبیات کودکان در سده هجدهم میلادی را در انگلستان با چگونگی رشد فزایندهی آمیخته شدن سرگرمی و آموزش در کتابهای کودکان، توضیح میدهد.
ادبیات کودکان در پایان سده هجدهم میلادی، بخشی رو به شکوفایی، جدا و امن در صنعت نشر انگلستان بود. شاید سالانه نزدیک به پنجاه عنوان کتاب کودک در لندن و بخشهای مرکزی انگلستان همچون ادینبورگ، یورک و نیوکاسل منتشر میشد. این کتابها که بیشتر کتابهایی اخلاقگرا و مذهبی بودند، شاید بر پایه معیارهای امروزی، بسیار خشک بهنظر برسند، اما آنها آشکارا ابزاری برای جلب رضایت خوانندگانشان بودند؛ چه با داستانهای سرگرمکننده، شخصیتهای جذاب و لحن دلپذیر، چه با تصویرهای جالب و صفحهآرایی و جلد چشمنواز.
فهرست
دبیاچه
زندگی ازوپ
افسانههای ازوپ
پیشینه افسانههای ازوپ
افسانههای ازوپ به زبانهای دیگر
اقتباسها
نام برخی از حکایتهای ازوپ
پینوشت
دیباچه
مانند آنچه در کتابهای «کُمیک استریپ»[۱] میبینیم، «رمانهای تصویری» نیز سرشار از تصویرهای دنبالهدار هستند که در آنها شمار محدودی نوشته نیز بهکار رفته است. این کتابها برای خوانندگان جوانتر که گرایش چندانی به خواندن کتابهای معمولی و سُنتی ندارند، میتواند جذاب باشد. رمانهای تصویری روش بسیار عالی برای کمک به خوانندگان تنبل در گسترش دایرهی واژگان، ایجاد اعتماد بهنفس، پایداری در خواندن کتاب و همچنین بهدست آوردن شناخت ژرفتر از داستانگویی است.
مقدمه
شاید در نگاه اول تعریف دادن از ادبیات کودکان و باتوجه به ماهیت آن آسان به نظر برسد ولی وقتی وارد بحث و یا پژوهش روی این پدیده میشویم به سرعت متوجه میشویم که اصلاً تعریف خود ادبیات بسیار مشکل است، حال اگر به ادبیات پسوندی هم اضافه کنیم و آن را به ادبیات کودک بدل کنیم، کار مشکلتر میشود. در اینجا سعی میکنم خلاصهای از ماهیت و تعریف ادبیات کودکان را ارائه کنم.
تئودور سوس گیزل (Theodor Seuss Geisel)، ملقب به دکتر سوس، نقاش، کاریکاتوریست، هنرمند، فعال سیاسی، نویسنده و تصویرساز قصههای کودکان (۱۹۰۴-۱۹۹۱) در آمریکا است. کتابهای دکتر سوس یکی از شناختهشدهترین و پرطرفدارترین سری کتابهای کودک است که با داستانهای ریتمیک، ابداع و بهکارگیری کلماتی آهنگین و خیالی با کاراکترهای فانتزی و تصویرسازیهای سورئال در سراسر دنیا بیش از ۶۰۰ میلیون بار به چاپ رسیده و چنانکه در ادامه این یادداشت خواهیم دید، نقش عمدهای را در علاقهمندی کودکان به خواندن ایفا کرده است.
دیوید مککی درباره خلق «المر فیل رنگارنگ» در گفتوگو با نشریه گاردین گفته است: روزی همراه همسرم و دخترم در پیادهرو میرفتیم. دختر من به سبب اینکه مادرش یک زن امریکایی – افریقایی تبار است، رنگ پوست تیرهای دارد. در این هنگام از آن سوی خیابان پسرکی که همراه خانوادهاش بود، فریاد زد: کاکاسیاهه!
داستانهای وینی پو، خواندنیهای مناسب و لذت بخشی برای کودکان اند، داستانهایی که کودکان در آن با ترسها و نگرانی هایشان روبهرو میشوند و ماجراهای جالبی با ارزشهای اخلاقی را تجربه میکنند.
نمایشنامههای کودکان و نوجوانان یکی از بخشهای ارزشمند ادبیات نوین کودکان است. بر پایهی اسناد بهجا مانده، پیشینهی این گونهی ادبی در ایران به گذشتهای نه چندان دور و نزدیک به یکصد سال پیش بازمیگردد.
سرانجام مجموعه سی جلدی و بیهمتای «نمایشنامههای آسان برای اجرا در کلاس درس و صحنه تئاتر»، در بیش از ۸ هزار صفحه و در برگیرنده ١۵٠ نمایشنامه چاپ و منتشر شد. این نمایشنامهها برای مخاطبان پیشدبستانی، دبستانی و دبیرستانی، دستهبندی و چاپ شده است.
ادبیات وحشت در کنار داستانهای ماجراجویانه، یکی از پرطرفدارترین ژانرهای ادبی در میان نوجوانان و جوانان است. فضاهای وهم آلود و پر دلهره، برای این گروه سنی بسیار جذاب است و این اشتیاق محدود به کشور و فرهنگ خاصی نیست.
نوجوانان همراه با قهرمان داستان با رویارویی با ماجراهای عجیب و ناشناخته و ترسناک، به نوعی خود را تخلیهی روحی و روانی میکنند.
آیا داستان های ترسناک واقعاً ترسناک هستند؟
با مطالعه ای که در زمینه ادبیات وحشت انجام گرفته و منابع آن در پایان مقاله ارائه شده است، کوشش شده تا برای چند پرسش در این مقوله پاسخی مناسب فراهم شود.
نهضت قریشی آموزگار و مروج پر تلاش چندی است که به سبب گرایش دانش آموزان خود به کتاب های ترسناک بر آن شده است که در باره این موضوع به پژوهش بیشتر بپردازد. حاصل بخشی از مطالعات او مقاله زیر است .
این مقاله به تاثیرات مثبت و منفی داستان های ترسناک بر نوجوانان می پردازد و نظر گروهی از دوستداران و مخالفان نوجوان این گونه داستان ها را نیز بازتاب داده است.
کتابهای رعب آور و ترسناکی که برای بچه ها تألیف می شوند، در ایران با استقبال قابل توجهی مواجه شده اند. هرچند برخی خانواده ها نگران علاقه فرزندان شان به این کتاب هایند، اما برخی کارشناسان معتقدند این کتاب ها می تواند برای بچه ها مفید هم باشند.