راهنمای ترویج خواندن در خانه و خانواده
خواندن، از خانه آغاز می‌شود. پایه‌های عادت به مطالعه در نخستین سال‌های زندگی کودک و در محیط خانواده شکل می‌گیرد. اگر فضای خانه برای خواندن و گفت‌وگو پیرامون کتاب‌ها آماده و انگیزه‌بخش باشد، کتابخانه و مدرسه با زمینه‌ای تقویت‌شده روبه‌رو می‌شوند.
کودکی که از دو یا سه سالگی با کتاب تصویری آشناست و برایش کتاب خوانده‌اند و قصه گفته‌اند، در مسیر شکل‌گیری عادت پایدار مطالعه قرار دارد. وقتی فرزندتان شما را در حال خواندن کتاب، روزنامه یا مجله می‌بیند و در گفت‌وگوهای خانوادگی پیرامون مطالب جالب مشارکت می‌کند، مطالعه برای او به یک فعالیت لذت‌بخش و طبیعی تبدیل می‌شود.
نقش والدین در ساختن خانه‌ای کتاب‌محور
|
روش |
توضیح |
|---|---|
|
بلندخوانی منظم |
برای فرزندتان، حتی از نوزادی، کتاب بخوانید. |
|
کتاب به‌عنوان هدیه |
در مناسبت‌ها به‌جای اسباب‌بازی، کتاب هدیه بدهید. |
|
مطالعه خانوادگی |
لحظه‌هایی برای خواندن جمعی، و گفت‌وگو درباره کتاب‌ها ایجاد کنید. |
|
در دسترس بودن کتاب |
قفسه‌ای از کتاب‌های مناسب سن کودک در خانه داشته باشید. |
|
الگوی رفتاری |
خودتان نیز در برابر کودک مطالعه کنید. |
چرا ترویج مطالعه در خانه اهمیت دارد؟
-
رشد زبان و شناخت کودک را تسریع می‌کند.
-
تقویت پیوندهای عاطفی با والدین از طریق لحظات مشترک خواندن.
-
آمادگی برای مدرسه و یادگیری مستقل.
-
افزایش تخیل و خلاقیت.
راهنماهای سن‌محور برای ترویج خواندن
برای اثربخشی بیشتر، توصیه‌ها را بر اساس مراحل رشد کودک دسته‌بندی کرده‌ایم:
👶 کودک ۰ تا ۳ سال
-
استفاده از کتاب‌های مقوایی، پارچه‌ای و تصویری با رنگ‌های شاد.
-
همراهی کتاب‌خوانی با آهنگ، لحن نمایشی و اشاره.
-
انتخاب کتاب‌هایی با شعرهای کوتاه، حیوانات، بدن انسان.
🧒 کودک ۳ تا ۶ سال
-
قصه‌گویی خلاق با مشارکت کودک.
-
کتاب‌های تصویری با داستان‌های ساده و شخصیت‌های تکرارشونده.
-
ایجاد گفت‌وگو: «به نظرت بعدش چی می‌شه؟»
👧 کودک ۶ تا ۹ سال
-
تشویق به خواندن مستقل کتاب‌های ساده.
-
استفاده از کتاب‌های واقع‌گرا، طنز، و داستان‌های فانتزی سبک.
-
آغاز دفترچه‌ی خاطره‌نویسی از کتاب‌ها.
👦 کودک ۹ تا ۱۲ سال
-
انتخاب کتاب‌های بلند با شخصیت‌پردازی قوی.
-
گفت‌وگو درباره موضوعات اخلاقی، تصمیم‌گیری‌ها و پایان‌های داستان.
-
استفاده از فهرست‌های جایزه‌های کتاب کودک برای انتخاب.
🧑 نوجوان ۱۲ سال به بالا
-
آشنایی با ژانرهای متنوع: معمایی، علمی-تخیلی، زندگی‌نامه.
-
دعوت به نقد و تحلیل کتاب‌ها، نگارش مرور کتاب.
-
شرکت در باشگاه کتاب‌خوانی نوجوانان.
وقتی سگ دنبالت کرد از دیگران کمک بخواه یکی از داستان‌های عامیانه مربوط به قبیله زولو است که در جمهوری آفریقای جنوبی زندگی می‌کنند.
این کتاب داستان طنزی درباره رفتار بی‌ادبانه بچه خوک شروری است به نام مکینسه.
شنبه, ۳ تیر
کتاب «دستیار ماما» داستانی است درباره خودباوری و اعتماد به نفس و هویت‌یابی. داستان این که چگونه دختری بی‌نام، بی‌پناه و یتیم با کمک توانمندی‌هایش شغل و جایگاهی برای خود می‌یابد.
چهارشنبه, ۳۱ خرداد
کتاب « شایعه مثل پر همه جا پخش می شود » داستانی است عامیانه مربوط به گروهی از یهودیان که حدود ۳۰۰ سال پیش در اروپای شرقی زندگی می‌کردند. موضوع داستان شایعه مثل پر همه جا پخش می شود در حوزه روابط انسانی است.
چهارشنبه, ۳۱ خرداد
کتاب «تو فقط شبیه خودت هستی» کودک را به خودش می‌شناساند، شباهت‌ها و تفاوت‌هایش با اطرافیان را نشان‌اش میدهد و کمک می‌کند کودک خود را هر آن‌طور که هست بپذیرد و خود را دوست داشته باشد.
دوشنبه, ۲۹ خرداد
کتاب «جادوی میخک» کتابی است درباره کودکان بزهکار. شخصیت اصلی داستان جادوی میخک ناتالی است. شعل پدر «ناتالی» مدیریت هتل است. آن‌ها برای بازسازی هتلی بزرگ به نام «کاخ» به شهر جدید منتقل می‌شوند. یک روز در بیشه «میخک» را می‌بینند که دختری جسور، دروغگو و بی‌پرواست و فرزند خانواده‌ای خشن با پدری معتاد و مادری منفعل است.
شنبه, ۲۷ خرداد
قصه های من و بابام مجموعه‌ای از داستان‌های تصویری است که ماجراهای جالب و خنده‌دار یک پدر چاق و سیبیلو و پسر دوست‌داشتنی‌اش را به تصویر کشیده است که معمولاً مشکلاتشان را به شیوههای عجیب‌وغریب حل می‌کنند.
چهارشنبه, ۲۴ خرداد
کتاب «خوابی پر از گوسفند» به موضوعی آشنا برای کودکان می‌پردازد. وقتی خواب‌مان نمی‌برد یک راه حل شمردن گوسفند است! کتاب «خوابی پر از گوسفند» فضایی تخیلی درباره گوسفندهایی خلق کرده است که ما را به خواب برده‌اند.
دوشنبه, ۲۲ خرداد
کتاب «اسب ها و اسب چه ها» از مجموعه کتاب‌های «چراهای شگفت انگیز» انتشارات محراب قلم است که اطلاعاتی در باره اسب ها، انواع آن‌ها، ساختمان بدن و تغذیه آن‌ها به مخاطب میدهد. رابطه علت و معلولی در کتاب رعایت شده است.
دوشنبه, ۲۲ خرداد
یک عدد مامان به فروش می رسد داستان اول از مجموعه چهار جلدی فروشی ها است. این مجموعه، داستان کشکش‌های اسکار و دوست‌اش نورا با افراد خانواده و امر و نهی‌های پدر و مادرشان است.
چهارشنبه, ۱۷ خرداد
کتاب امپراتور کوتوله‌ی سرزمین لی‌لی‌پوت داستان دختری است به نام آیدا که شانزده ساله است. دختری خیال‌پرداز که همواره به کلاغ‌ها و زندگی آن‌ها فکر می‌کند.
شنبه, ۱۳ خرداد
کتاب «چگونه پدر و مادر خود را تربیت کنیم» جلد اول از مجموعه چهار جلدی قصه‌های با پدر و مادر است که با زبان طنز و به شکل یادداشت‌های روزانه، از زبان پسری به نام لویی روایت شده است.
چهارشنبه, ۱۰ خرداد
کتاب لوبی ها در بلوز جدید یکی از لوبی ها به نام رابرت برای خودش یک بلوز جدید می‌بافد. لوبی‌ها از دیدن او با این بلوز تعجب می‌کنند چون همه لوبی‌ها باید مثل هم باشند! گیلسپی یکی دیگر از لوبی‌ها از ایده او خوشش می‌آید و برای خود بلوزی شبیه به بلوز رابرت می‌بافد. کم‌کم متفاوت بودن بین لوبی های دیگر هم طرفدار پیدا می‌کند و همه لوبی ها برای خود بلوزی همانند بلوز رابرت می‌بافند تا به این ترتیب آن‌ها هم متفاوت باشند!
چهارشنبه, ۱۰ خرداد
کتاب تعطیلات عجیب و غریب داستان پسری است نه ساله که علاقه زیادی به تماشای تلویزیون، خواندن کتاب و درست کردن پازل دارد؛ اما اصلاً از ورزش کردن و سرگرمی‌های پر جنب‌وجوش لذت نمی‌برد؛ و از همه مهم‌تر نمی‌تواند بدون خرس عروسکی‌اش شب‌ها بخوابد.
تا این‌که یک روز پدرش او را در یک عمل انجام‌شده میدهد و تیم را علی‌رغم مخالفتش در یک اردوی ماجراجویانه ثبت‌نام می‌کند.
دوشنبه, ۸ خرداد
تقویت مهارت خواندن در پیش‌دبستان‌های امروز بسیار مورد توجه قرار گرفته است. در این مقاله به مهارت‌هایی که کودک پیش از کسب مهارت خواندن باید دارا باشد، اشاره شده است.
یکشنبه, ۷ خرداد
کتاب «ای میهن من، ایران» شامل ۱۶ قطعه شعر سروده اسدالله شعبانی در زمینه توصیف شهرهای ایران و ویژگی‌های آن‌ها از نظر محیط زیستی، اجتماعی، فرهنگی و تاریخی است.
شنبه, ۶ خرداد
«هتل ستاره» درباره دختری است ده ساله به نام السا که داستان را روایت می‌کند. او بسیار پرجنب‌وجوش است با موها و قیافه‌ای شبیه به شیر و صدایی به بلندی غرش شیر. او با وجود تجربه‌های تلخ زندگی‌اش می‌خواهد در آینده کمدین شود. السا عاشق جوک گفتن است و در سخت‌ترین شرایط هم از جوک گفتن دست برنمی‌دارد، البته بیشتر وقت‌ها هیچ‌کس به جوک‌هایش نمی‌خندد.
چهارشنبه, ۳ خرداد
کتاب یک راه کوتاه تا ماه شامل ۲۸ قطعه شعر در قالب شعر نو آزاد نیمایی با مضامین گوناگون اجتماعی و وصف حال طبیعت است.
دوشنبه, ۱ خرداد
معرفی کتاب سکه طلا
کتاب سکه طلا داستان مردی است که از راه دزدی زندگی می‌کند. از آنجا که شب‌ها بیدار می‌ماند و مجبور است خود را پنهان کند، صورتش رنگ‌پریده و قدش خمیده است و چون هیچ آشنایی ندارد که به او لبخند بزند، همیشه اخمو است.
خووان وقتی یک سکه طلا در دستان دوناژوزفا می‌بیند، به فکر دزدیدن طلاهای او می‌افتد.
شنبه, ۳۰ اردیبهشت
داستان طنز انگار ۱۲ و ۳/۴ ساله بودن بس نبود که حالا مادرم هم می خواهد نامزد ریاست جمهوری شود! داستان دختری است به قول خودش ۱۲ و سه چهارم ساله به نام ونسا ردراک که راوی داستان نیز است. ونسا از یک سو با مشکلات دوره بلوغ سروکله می‌زند و از سوی دیگر نگران از دست دادن مادرش است.
چهارشنبه, ۲۷ اردیبهشت
کلاغ سیاه به سفر می‌رود کتابی است تصویری که براساس پرسش و پاسخ و گمانه زنی شکل گرفته است. در این داستان کلاغ سیاه می‌خواهد به سفر برود. او به چه چیزی لازم دارد؟ چمدان؟ بلیت؟ آب؟ لباس گرم؟ ... نه! چه کسی یک کلاغ را تابه‌حال با چمدان دیده؟ خودش بال دارد و پرواز می‌کند، پس بلیت لازم ندارد. آب هم بین راه پیدا می‌کند. پرهایش هم لباس گرم‌اش هستند. پس چه چیزی نیاز دارد؟ دوست! کلاغ سیاه برای سفر یک دوست لازم دارد، یک دوست خوب.
دوشنبه, ۲۵ اردیبهشت
کتاب «چرا آواز می‌خوانی زنجره؟» به شباهت‌هایی می‌پردازد که هرکدام از ما ممکن است با وجود تفاوت‌های متعدد در ظاهر یا سبک زندگی‌مان با هم داشته باشیم و کافی است تا با یکدیگر گفتگو کنیم تا به هم‌دلی و دوستی برسیم.
دوشنبه, ۲۵ اردیبهشت
کتاب «چیزی درباره جرجی» داستان پسری است به نام جرجی با سری بزرگ و کوتوله که در کلاس چهارم درس می‌خواند. پدر و مادر او که هر دو هنرمند و نوازنده هستند او را بسیار دوست دارند. جرجی در مدرسه هم اوضاع خوبی دارد و با دوست صمیمی‌اش اندی روزگار خوشی دارد.
اما با باردار شدن مادر و دوست شدن اندی با همکلاسی جدیدشان به یک باره زندگی جرجی دگرگون می‌شود. جرجی احساس خطر می‌کند؛ او می‌ترسد که جایگاه خود را بین پدر و مادر و دوستش اندی از دست بدهد.
شنبه, ۲۳ اردیبهشت
معرفی کتاب شش مرد
در داستان شش مرد، شش مرد دنبال جایی می‌گردند تا در آن در صلح زندگی و کار کنند. آن‌ها محل مورد نظرشان را می‌یابند، جاگیر می‌شوند و به زودی زندگی و کارشان رونق می‌گیرد. با افزایش ثروتشان نگرانی هم از راه می‌رسد. نکند کسی ثروتشان را بدزدد؟ پس شش سرباز استخدام می‌کنند؛ اما سربازها تنبل می‌شوند چون کسی بهشان حمله نمی‌کند.
چهارشنبه, ۲۰ اردیبهشت
در کتاب تصویری «گل های پیاده رو» دختری کوچک با لباس قرمز رنگ همراه پدرش از مغازه‌ی خواروبار فروشی به سمت خانه قدم می‌زند. دختر در حالی‌که پدرش چندان توجهی به او ندارد، گل‌های وحشی بین راه را جمع آوری می‌کند. از میانه راه به بعد دختر تعدادی از گل‌های دسته گلش را به دیگران هدیه میدهد، چه دریافت کنندگان متوجه شوند و چه نشوند.
دوشنبه, ۱۸ اردیبهشت