راهنمای ترویج خواندن در خانه و خانواده
خواندن، از خانه آغاز میشود. پایه‌های عادت به مطالعه در نخستین سال‌های زندگی کودک و در محیط خانواده شکل می‌گیرد. اگر فضای خانه برای خواندن و گفت‌وگو پیرامون کتاب‌ها آماده و انگیزه‌بخش باشد، کتابخانه و مدرسه با زمینه‌ای تقویت‌شده روبه‌رو می‌شوند.
کودکی که از دو یا سه سالگی با کتاب تصویری آشناست و برایش کتاب خوانده‌اند و قصه گفته‌اند، در مسیر شکل‌گیری عادت پایدار مطالعه قرار دارد. وقتی فرزندتان شما را در حال خواندن کتاب، روزنامه یا مجله می‌بیند و در گفت‌وگوهای خانوادگی پیرامون مطالب جالب مشارکت می‌کند، مطالعه برای او به یک فعالیت لذت‌بخش و طبیعی تبدیل میشود.
نقش والدین در ساختن خانه‌ای کتاب‌محور
|
روش |
توضیح |
|---|---|
|
بلندخوانی منظم |
برای فرزندتان، حتی از نوزادی، کتاب بخوانید. |
|
کتاب به‌عنوان هدیه |
در مناسبت‌ها به‌جای اسباب‌بازی، کتاب هدیه بدهید. |
|
مطالعه خانوادگی |
لحظه‌هایی برای خواندن جمعی، و گفت‌وگو درباره کتاب‌ها ایجاد کنید. |
|
در دسترس بودن کتاب |
قفسه‌ای از کتاب‌های مناسب سن کودک در خانه داشته باشید. |
|
الگوی رفتاری |
خودتان نیز در برابر کودک مطالعه کنید. |
چرا ترویج مطالعه در خانه اهمیت دارد؟
-
رشد زبان و شناخت کودک را تسریع می‌کند.
-
تقویت پیوندهای عاطفی با والدین از طریق لحظات مشترک خواندن.
-
آمادگی برای مدرسه و یادگیری مستقل.
-
افزایش تخیل و خلاقیت.
راهنماهای سن‌محور برای ترویج خواندن
برای اثربخشی بیشتر، توصیه‌ها را بر اساس مراحل رشد کودک دسته‌بندی کرده‌ایم:
👶 کودک ۰ تا ۳ سال
-
استفاده از کتاب‌های مقوایی، پارچه‌ای و تصویری با رنگ‌های شاد.
-
همراهی کتاب‌خوانی با آهنگ، لحن نمایشی و اشاره.
-
انتخاب کتاب‌هایی با شعرهای کوتاه، حیوانات، بدن انسان.
🧒 کودک ۳ تا ۶ سال
-
قصه‌گویی خلاق با مشارکت کودک.
-
کتاب‌های تصویری با داستان‌های ساده و شخصیت‌های تکرارشونده.
-
ایجاد گفت‌وگو: «به نظرت بعدش چی می‌شه؟»
👧 کودک ۶ تا ۹ سال
-
تشویق به خواندن مستقل کتاب‌های ساده.
-
استفاده از کتاب‌های واقع‌گرا، طنز، و داستان‌های فانتزی سبک.
-
آغاز دفترچه‌ی خاطره‌نویسی از کتاب‌ها.
👦 کودک ۹ تا ۱۲ سال
-
انتخاب کتاب‌های بلند با شخصیت‌پردازی قوی.
-
گفت‌وگو درباره موضوعات اخلاقی، تصمیم‌گیری‌ها و پایان‌های داستان.
-
استفاده از فهرست‌های جایزه‌های کتاب کودک برای انتخاب.
🧑 نوجوان ۱۲ سال به بالا
-
آشنایی با ژانرهای متنوع: معمایی، علمی-تخیلی، زندگی‌نامه.
-
دعوت به نقد و تحلیل کتاب‌ها، نگارش مرور کتاب.
-
شرکت در باشگاه کتاب‌خوانی نوجوانان.
کتاب «خواهری برای خرگوش کوچولو» داستان خرگوش کوچولویی است که یک روز پس از برگشتن از کودکستان متوجه میشود که صاحب یک خواهر کوچولو شده است.
چهارشنبه, ۱ شهریور
کتاب «صبح بخیر، خرگوش کوچولو» داستان خرگوش کوچولویی است که حاضر نیست صبح‌ها به راحتی از رختخوابش بیرون بیاید. مامان خرگوشه هر روز با ترتیب دادن بازی قایم‌باشک خرگوش کوچولو را کم‌کم برای بیرون آمدن از رختخواب و شروع یک روز خوب آماده می‌کند: او هر بار با پرسیدن «خرگوش کوچولو کجایی؟» پتو را کمی از روی خرگوش کوچولو کنار می‌زند و از عروسک‌های خرگوش کوچولو سراغ‌اش را می‌گیرد تا سرانجام پتو کاملا کنار می رود و خرگوش کوچولو با یک لبخند نمایان میشود. اکنون خرگوش کوچولو آماده است که از رختخواب بیرون بیاید.
دوشنبه, ۳۰ مرداد
کتاب « شب بخیر خرگوش کوچولو » داستان خرگوش کوچولویی است که نمی‌خواهد بخوابد.
یکشنبه, ۲۹ مرداد
کتاب «عروسی در سرزمین درختی» سومین جلد از مجموعه دفترچه خاطرت جغد است. دوشیزه پشت پرپری طبق رسم، برای مراسم عروسی‌اش باید یک چیز قدیمی، یک چیز نو، یک چیز قرضی و یک چیز آبی بپوشد. او یک گردنبد خیلی قدیمی و خیلی زیبا که از مادربزرگش به او رسیده است را دارد ولی برای آماده کردن بقیه کارها زمان زیادی ندارد. اوا یک انجمن مخفی برنامه‌ریزی عروسی تشکیل می‌دهد و از بقیه بچه جغدها کمک می‌گیرد.
چهارشنبه, ۲۵ مرداد
کتاب «اوا شبح می بیند» دومین جلد از مجموعه دفترچه خاطرت جغد است. اوا هنگام پرواز یک شبح می‌بیند اما هیچ کس حرفش را باور نمی‌کند. همه او را مسخره می‌کنند ولی اوا که مطمئن است یک شبح دیده، تصمیم می‌گیرد به همه ثابت کند که حرف‌هایش خیال‌بافی نیست.
دوشنبه, ۲۳ مرداد
کتاب «جشنواره بالا درختی اوا» جلد اول از دفترچه خاطرات جغد است. این داستان که در قالب دفترچه خاطرات نوشته شده است، کودکان را به کار گروهی تشویق می‌کند و در قالب داستان چند شگرد مدیریتی را به آن‌ها یاد می‌دهد.
در کتاب «جشنواره بالا درختی اوا» اوا جغد کوچولو یک فکر بکر دارد. او می‌خواهد در مدرسه یک جشنواره بهاره راه بیندازد که در آن کلی برنامه‌های جالب مثل شیرین‌کاری، شیرینی‌پزی، مسابقه لباس‌های خوشگل و مسابقه نقاشی برگزار شود.
شنبه, ۲۱ مرداد
کتاب «اختلال کاهش توجه» از سری کتاب‌های «سلامت من» است که اطلاعات مفیدی در باره اختلال کاهش توجه به مخاطب می‌دهد.
چهارشنبه, ۱۸ مرداد
کتاب «سلام دنیا» از کتاب‌های تصویری سیاه و سفید است که برای تقویت حس دیداری نوزادان طراحی می‌شوند. بهترین روش تحریک حس دیداری نوزاد استفاده از خط‌ها و طرح‌های سیاه و سفید یا روشن و تاریک یا رنگ‌های متضاد تاریک و روشن است.
دوشنبه, ۱۶ مرداد
کتاب « نگاه کن! نگاه کن! » از گونه کتاب‌های تصویری سیاه وسفید است که برای تقویت حس دیداری نوزادان طراحی می‌شوند. بهترین روش تحریک حس دیداری نوزاد استفاده از خط‌ها و طرح‌های سیاه وسفید یا روشن و تاریک یا رنگ‌های متضاد تاریک و روشن است.
شنبه, ۱۴ مرداد
آستین نو بخور پلو! یکی از داستان‌های منطقه خاورمیانه است که شخصیت اصلی آن ملانصرالدین، در بسیاری از قصه‌های عامیانه ایران، ترکیه، افغانستان، پاکستان، کشورهای عربی حتی هند و بوسنی حضور دارد.
چهارشنبه, ۱۱ مرداد
کتاب «کلیدهای آموزش و مراقبت از سلامت جنسی در کودکان و نوجوانان» اطلاعات مورد نیاز والدین را درباره رشد جنسی کودکان و آنچه را که کودکان باید در زمینه جنسیت در هر مرحله از رشدشان باید بدانند، در اختیار قرار می‌دهد.
دوشنبه, ۹ مرداد
«ماتی و سامی و سه گاف گنده» داستانی است درباره دروغ گویی و پیامدهای آن و کتابی است در ستایش راست‌گویی.
نویسنده در این کتاب از پسر یازده ساله ای به نام ماتی می گوید. پسری که برای تعطیلات تابستانی خانواده خود رویایی دارد. او برای این که آرزویش به واقعیت بپیوندد به دروغ متوسل می شود و با این کار خانواده اش را به دردسر بزرگی می اندازد.
شنبه, ۷ مرداد
کتاب «روزگار رؤیا» مجموعه چهارده افسانه از بومیان استرالیاست که در دو فصل داستان‌های کهن و داستان‌های جدید گروه بندی شده اند. این افسانه‌ها نوشته و گردآوری اوود گروو از بومیان استرالیاست.
چهارشنبه, ۴ مرداد
کتاب «فرشته پدربزرگ» داستانی است لطیف با طنزی ظریف درباره مرگ از یوتا باوئر تصویرگر آلمانی برنده جایزه هانس کریستین اندرسن سال ۲۰۱۰.
در کتاب «فرشته پدربزرگ» پدربزرگی که بر روی تخت بیمارستان است، داستان زندگی‌اش را برای نوه‌اش تعریف می‌کند، از خوشی‌ها و ناخوشی‌هایی می‌گوید که از سر گذرانده است و از این که چقدر خوش‌شانس بوده است.
دوشنبه, ۲ مرداد
کتاب «بلوط سبز» داستان دوستی پسر یک شکارچی است با یک سنجاب.
آن‌جا که دشت تمام می‌شد و جنگل شروع می‌شد، هر روز، ژیوان و سنجاب کوچک همدیگر را می‌دیدند. آن‌ها دوستان خوبی بودند. یک روز سنجاب به ژیوان یک بلوط سبز داد و گفت اگر نیمی از آن را بخوری سنجاب می‌شوی و اگر نیمه دیگرش را بخوری دوباره انسان خواهی شد. یک روز ژیوان هر چه منتظر دوست سنجابش میشود او نمی‌آید.
چهارشنبه, ۲۸ تیر
کتاب «شناخت از راه بازی» شامل پانزده کارگاه بازی‌درمانی برای کودکان ۷ تا ۱۲ سال و دوازده کارگاه بازی‌درمانی برای گروه سنی ۱۳ تا ۱۶ سال است.
چهارشنبه, ۲۸ تیر
کتاب ترکمن‌ها به معرفی قوم ترکمن از جنبه‌های تاریخی، اجتماعی، دینی، فرهنگی، هنری و… می‌پردازد. بازی‌های سنتی، مراسم و جشن‌ها، خوراک، پوشاک، زیورآلات و صنایع دستی قوم ترکمن، از دیگر بخش‌های این کتاب هستند.
دوشنبه, ۲۶ تیر
کتاب «خودت داستان بنویس» کتابی است سرشار از فعالیت‌های جذاب که خلاقیت خواننده را به جریان می‌اندازد؛ کتابی با ایده‌های ناب و الهام‌بخش برای یک شروع خوب، خلق شخصیت‌ها و طرح و نقشه‌های بسیار در نوشتن یک داستان.
شنبه, ۲۴ تیر
کتاب «خانه جانوران» مخاطب را به درون لانه جانوران مختلف می‌برد و از نزدیک شگفتی‌های خانه‌ها و زندگی جانوران را به او نشان می‌دهد.
چهارشنبه, ۲۱ تیر
کتاب بندپایان چندش‌آور از مجموعه کتاب‌های پر از دانش و سرگرمی است که اطلاعات مفیدی درباره بندپایان، انواع آن‌ها، ساختمان بدن، نحوه تغذیه، و تولیدمثل آن‌ها به مخاطب می‌دهد. همچنین درباره استتار بندپایان و محافظت آن‌ها از دشمنان‌شان توضیحاتی دیده میشود.
دوشنبه, ۱۹ تیر
کتاب سگ نگهبان و گرگ چمنزار داستانی است بر اساس یکی از قصه های عامیانه مکزیکی و موضوع آن هماهنگی و همکاری است.
شنبه, ۱۷ تیر
بسته «اشاره ورزی با نوزادان و نوپایان» سرآغاز زنجیره‌ای از بسته‌های زبان‌آموزی در چارچوب آموزش خلاق از راه ادبیات کودکان است که موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان منتشر کرده است. اشاره ورزی یا ورزیدن اشاره‌ها با کودکان خردسال همان زبان اشاره خردسالان baby sign language است که امروزه در جهان به عنوان نخستین بخش از کار زبان‌آموزی با نوزادان و نوپایان شناخته شده است و روز به روز گسترش بیش‌تری می‌یابد. اشاره ورزی پایه آموزش زبان به خردسالان هم شنوا و هم کم‌شنوا یا ناشنواست.
چهارشنبه, ۱۴ تیر
کتاب شهر ما تهران - معرفی تهران به نوجوانان، سومین جلد از مجموعه ایران من است. هدف از نگارش کتاب شهر ما، تهران ارائه اطلاعات عمومی مختصر و مفیدی درباره تهران امروز و دیروز برای نوجوانان است. این کتاب متناسب با ذوق نوجوانان، اطلاعاتی همه جانبه از تهران ارائه می‌دهد. تهران شهری است که روزها بیش از دوازده میلیون جمعیت دارد. شهری که دویست سال پیاپی پایتخت ایران بوده. در دویست سالی که جهانِ انسان‌ها بزرگ‌ترین دگرگونی‌های تاریخش را تجربه کرده است.
دوشنبه, ۱۲ تیر
امبرتو اکو، نشانه شناس، فیلسوف، منتقد و رمان‌نویس، کتاب سه قصه را با موضوع‌های بمب اتم، تفاهم و صلح و مشکلات زیست‌محیطی زمین برای کودکان نگاشته است که نه فقط بچه‌ها، بزرگ‌ترها هم می‌توانند از خواندن آن لذت ببرند.
شنبه, ۱۰ تیر