هفتم دسامبر، شانزده آذرماه، جشن روز جهانی کامی‌شی‌بای در کشورهای گوناگون جهان برگزار می‌شود. امسال نیز هم‌چون سال‌های گذشته موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان و برنامه‌ی «بامن بخوان» همگام با انجمن بین‌المللی کامی‌شی‌بای ژاپن از شما دعوت میکنند تا در این روز با اجرای کامی‌شی‌بای و انجام فعالیت‌هایی در پیوند با آن، روز جهانی کامی‌شی‌بای را جشن بگیرید!
دوستداران ادبیات کودکان با کامی‌شی‌بای و لذت سهیم شدن آن با کودکان آشنا هستند. کامی‌شی‌بای یا «کارت‌های تصویری قصه‌گویی»، گونه‌ای از قصه‌گویی دیداری است که از دهه‌ی ١٩٣٠ در ژاپن رواج یافت و اینک در سراسر جهان راه خود را به کتابخانه‌های کودک و نشست‌های کتابخوانی و قصه‌گویی باز کرده است. از سال 2018 انجمن بین‌المللی کامی‌شی‌بای ژاپن که یکی از بزرگترین انجمن‌های کامی‌شی‌بای در این کشور به شمار می‌آید، هفتمین روز از ماه دسامبر را به عنوان روز جهانی کامی‌شی‌بای نامگذاری کرده است. در سال‌های گذشته در روز جهانی کامی‌شی‌بای شمار زیادی از دوستداران کودکان در شهرها و روستاهای گوناگون ایران به فراخوان ما برای هرچه پرشورتر برگزار کردن این روز پاسخ مثبت دادند و در این روز با اجرای کامی‌شی‌بای در لذت قصه‌گویی و حس شادی مشترک سهیم شدند.
گفتنی است انتشارات موسسه‌ی پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان (کتاب تاک) که پیش‌تر دو عنوان کامی‌شی‌بای به نام‌های «گنجشک که بال و پرداشت» و «به‌به‌لیمو و کاکلی» را در راستای آشنایی بیش‌تر کودکان ایرانی با این قالب از ادبیات کودکان، تالیف و منتشر کرده بود، در سال جاری اقدام به ترجمه و انتشار دو کامی‌شی‌بای جدید کرده است.
«بزرگ شو، بزرگ شو، بزرگ شو!» کامی‌شی‌بای جذابی است که در مجموعه کتاب‌ها و مواد آموزشی سواد شکوفایی قرار دارد و مناسب برای کودکان خردسال از نوپا تا پیش‌دبستان است. کارت‌های تصویری «بزرگ شو، بزرگ شو، بزرگ شو!» مجموعه‌ای تعاملی یا هم‌کنشانه است که با هدف درگیر کردن کودکان و تشویق آنها به دیدن و سخن گفتن طراحی شده است.
خرید کتاب بزرگ شو، بزرگ شو، بزرگ شو!
«وپر، غول مهربان» کامی‌شی‌بای جدید دیگر انتشارات تاک است که دربرگیرنده‌ی ۱۲ کارت تصویری است و ماجرای دوستی غولی به نام وَپِر با پسرکی به نام جان را روایت می‌کند. وپر، مثل همه‌ی غول‌ها خیلی بزرگ و به‌ظاهر ترسناک است. اما قلبی مهربان دارد. یک شب، جان هنگام برگشتن به خانه با این غول مهربان آشنا می‌شود. جان از وپر که تا به حال هیچ دوستی نداشته است دعوت می‌کند به جمع دوستان او بپیوندد و با آنها بازی کند. اما وپر روزها قدرت جادویی ندارد و به همین سبب بچه‌ها او را به عنوان یک غول نمی‌پذیرند. اما وپر با جادوی دوستی و محبت، چنان توان‌مند می‌شود که پسرکی به نام هانس را از غرق شدن نجات می‌دهد.
این قصه‌ی گیرا که در قالب نمایشنامه منتشر شده، فرصتی است تا داستانی زیبا درباره‌ی دوستی و همکاری را با کمک تصویرهای بزرگ و بلندخوانی نمایشی در خانه به همراه جمع خانواده، در کتابخانه یا در کلاس با کودکان سهیم شوید و با هم از لذت اجرای یک نماش پرهیجان لذت ببرید.
شما می‌توانید کتاب‌های کامی‌شی‌بای کتاب تاک را از فروشگاه کتاب هدهد تهیه کنید.
تجربه‌های خود از روز جهانی کامی‌شی‌بای را با هشتگ‌های زیر در شبکه‌های اجتماعی خود به اشتراک بگذارید:
#کامی_شی_بای
#kamishibai
خرید کتاب گنجشک که بال و پر داشت!
با کامی‌شی‌بای بیش‌تر آشنا شویم
کامی Kami در زبان ژاپنی به معنای کاغذ و شی‌بای Shibai به معنای نمایش است. در دهه‌ی 30 میلادی قصه‌گویان کشور ژاپن کارت‌های تصویری کامی‌شی‌بای را در یک جعبه یا صحنه‌ی کوچک چوبی قرار می‌دادند. قصه‌گو کارت‌های تصویری را که شمار آنها بین ۱۲ تا ۲۰ بود، یک‌به‌یک از جلوی سطح باز جعبه برمی‌داشت و در پشت آخرین کارت قرار می‌داد و هم‌زمان قصه را روایت می‌کرد. قصه‌گوها این جعبه را روی دوچرخه جای می‌دادند و از این محل به آن محل و از این روستا به آن روستا می‌رفتند تا برای کودکان قصه بگویند. در آن زمان نوشته‌ای بر پشت این کارت‌های تصویری قرار نداشت.
امروزه شماری از ناشران در ژاپن و یا برخی کشورهای اروپایی داستان‌های تصویری خود را به شیوه‌ی کامی‌شی‌بای منتشر میکنند. با این تفاوت که متن داستان در پشت کارت‌ها قرار دارد. متن اولین تصویر در پشت آخرین کارت قرار دارد و با شماره‌ی «1» مشخص شده است. متن دومین تصویر بر پشت اولین کارت قرار دارد و با شماره‌ی «2» مشخص شده است. متن 3 بر پشت کارت 2 و به همین ترتیب تا به آخر. به این ترتیب قصه‌گو هنگام روایت داستان، متن مربوط به کارتی را که کودکان می‌بینند پیشِ روی خود می‌بیند. با پیشرفت داستان، کارت‌ها از نخستین ردیف برداشته می‌شوند و در آخرین ردیف قرار می‌گیرند تا داستان به پایان رسد.
تصویر در کامی‌شی‌بای‌های امروزی نیز به شیوه‌ی گذشته بزرگ و بدون جزییات است تا آخرین ردیف کودکان که در برابر کارت‌ها ایستاده یا نشسته‌اند، بتوانند تصویرها را به خوبی ببینند. تصویرگر از همه‌ی صفحه برای نشان دادن تصویرهای خود استفاده می‌کند. گاهی بخشی از تصویر در لبه‌ی کارت قطع شده‌است تا کودک در ذهن و تخیل خود آن را کامل کند. برای مثال سر گربه و بخشی از تنه‌ی او نمایان می‌شود و بقیه‌ی آن گویی در کارتی دیگر ادامه یافته است. این شیوه سبب می‌شود که تصویر بزرگ‌تر و ساده‌تر به چشم بیاید.
قصه‌گویی با کارت‌های تصویری نیاز به مشارکت کودکان دارد. این کارت‌ها هم‌چون صفحه‌ی تلویزیون نیستند که کودکان را ساکت در برابر خود بنشانند. یک قصه‌گوی خوب پیوسته واکنش کودکان را برمی‌انگیزد و از آنها می‌خواهد که در قصه مشارکت کنند.
به باور انجمن بین‌المللی کامی‌شی‌بای ژاپن که در تلاش است این میراث فرهنگی کودکان ژاپن را زنده نگه دارد و در گسترش و ترویج آن بکوشد، معجزه‌ی کامی‌شی‌بای از شادی کیوکان نشات می‌گیرد. کیوکان در فرهنگ ژاپنی به معنای حس مشترک است. به عبارت دیگر اجراکننده و مخاطب، هنگام کنکاش در دنیای داستان، کیوکان (حس مشترک) را تجربه میکنند. این انجمن بر این باور است که روز جهانی کامی‌شی‌بای فرصتی فراهم می‌کند تا احساس کنیم همه‌ی ما با یک‌دیگر روی کره‌ی زمین زندگی می‌کنیم و با سهیم شدن کامی‌شی‌بای به صلح بیاندیشیم.
موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان از سال 1398 به این انجمن بین‌المللی پیوسته است. تاکنون بیش از 300 فرد و نهاد بین‌المللی از بیش از 55 کشور به این انجمن پیوسته‌اند که موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان یکی از آن‌هاست.
ویدئوی آموزش شیوه‌ی اجرای کامی‌شی‌بای
پیشینه‌ی کامی‌شی‌بای- بخش نخست
پیشینه‌ی کامی‌شی‌بای، بخش دوم
شیوه‌ی ساخت جعبه‌ی نمایش کامی‌شی‌بای
شیوه ساخت یک جعبه‌ی نمایش بسیار ساده برای اجرای کامی‌شی‌بای
افزودن دیدگاه جدید