22 سپتامبر «روز جهانی کرگدن» است. کرگدن‌ها پستاندارانی بزرگ از خانواده rhinocerotidae هستند. آنها هیچ شکارچی طبیعی به جز انسان ندارند. گونه‌های کرگدن در سرتاسر جهان در معرض خطر و در آستانه انقراض هستند، به طوری که بیش از 7000 کرگدن بین سال‌های 2008 تا 2017 در آفریقای جنوبی که بیش از 70 درصد از جمعیت کرگدن‌های جهان را در خود جای داده است، در اثر شکار غیرقانونی تلف شدند. در سال 2011، گونه کرگدن سیاه آفریقایی منقرض شد.

هر روز تقریباً سه کرگدن به خاطر شاخ‌هایشان کشته و شکار می‌شوند. شکارچیان غیرمجاز از داروهای آرام‌‌بخش برای از پا انداختن کرگدن‌ها استفاده می‌کنند و شاخ‌های آن‌ها را به شکل غیر انسانی قطع می‌کنند. سپس کرگدن‌ها را رها می‌کنند تا خونریزی کنند. تلاش‌ها برای مبارزه با شکار غیرقانونی ناکام مانده است زیرا اکثر شکارچیان متخلف به سلاح‌های پیچیده مسلح شده‌اند و چشم طمع آنها را کور کرده است. روز جهانی کرگدن فرصتی عالی برای همه ماست تا در مقابل تجارت شاخ کرگدن بایستیم و از این موجودات فوق‌العاده باشکوه محافظت کنیم.

کتابک برای روز جهانی کرگدن کتاب‌های زیر را به شما معرفی می‌کند:

کرگدن کوچولوی خودخواه/ برای 1 تا 5 سال/ (معرفی کتاب کرگدن کوچولوی خودخواه/ خرید کتاب کرگدن کوچولوی خودخواه)
ایستگاه/ برای 3 تا 7 سال/ (معرفی کتاب ایستگاه/ خرید کتاب ایستگاه)
کرگدن دیگر بی‌ادبی نمی‌کند – رفتارهای خوب/ برای 5 تا 9 سال/ (معرفی کتاب کرگدن دیگر بی‌ادبی نمی‌کند – رفتارهای خوب/ خرید کتاب کرگدن دیگر بی‌ادبی نمی‌کند – رفتارهای خوب)
کدام پیروز می شود؟ کرگدن یا اسب آبی/ برای 7 تا 12 سال/ (معرفی کتاب کدام پیروز می شود؟ کرگدن یا اسب آبی/ خرید کتاب کدام پیروز می شود؟ کرگدن یا اسب آبی)
نوربرت خرگردن/ برای 9 تا 12 سال/ (معرفی کتاب نوربرت خرگردن/ خرید کتاب نوربرت خرگردن)
کله کرگدن در غار آشوکا/ برای 9 تا 12 سال/ (معرفی کتاب کله کرگدن در غار آشوکا/ خرید کتاب کله کرگدن در غار آشوکا)
در جستجوی طوطی پلیسه – مجموعه کارآگاه کرگدن در باغ وحش مرموز/ برای 9 تا 12 سال/ (معرفی کتاب در جستجوی طوطی پلیسه – مجموعه کارآگاه کرگدن در باغ وحش مرموز/ خرید کتاب در جستجوی طوطی پلیسه – مجموعه کارآگاه کرگدن در باغ وحش مرموز)
معمای پنگوئن گمشده – مجموعه کارآگاه کرگدن در باغ وحش مرموز/ برای 9 تا 12 سال/ (معرفی کتاب معمای پنگوئن گمشده – مجموعه کارآگاه کرگدن در باغ وحش مرموز/ خرید کتاب معمای پنگوئن گمشده – مجموعه کارآگاه کرگدن در باغ وحش مرموز)
راز استخر سرخ – مجموعه کارآگاه کرگدن در باغ وحش مرموز/ برای 9 تا 12 سال/ (معرفی کتاب راز استخر سرخ – مجموعه کارآگاه کرگدن در باغ وحش مرموز/ خرید کتاب راز استخر سرخ – مجموعه کارآگاه کرگدن در باغ وحش مرموز)
غریبه عجیب و غریب – مجموعه کارآگاه کرگدن در باغ وحش مرموز/ برای 9 تا 12 سال/ (معرفی کتاب غریبه عجیب و غریب – مجموعه کارآگاه کرگدن در باغ وحش مرموز/ خرید کتاب غریبه عجیب و غریب – مجموعه کارآگاه کرگدن در باغ وحش مرموز)
اسرار غروب – مجموعه کارآگاه کرگدن در باغ وحش مرموز/ برای 9 تا 12 سال/ (معرفی کتاب اسرار غروب – مجموعه کارآگاه کرگدن در باغ وحش مرموز/ خرید کتاب اسرار غروب – مجموعه کارآگاه کرگدن در باغ وحش مرموز)
ماجرای شی‌واواک قلدر – مجموعه کارآگاه کرگدن در باغ وحش مرموز/ برای 9 تا 12 سال/ (معرفی کتاب ماجرای شی‌واواک قلدر – مجموعه کارآگاه کرگدن در باغ وحش مرموز/ خرید کتاب ماجرای شی‌واواک قلدر – مجموعه کارآگاه کرگدن در باغ وحش مرموز)
کی کرگدن ارزان می‌خواهد/ برای 9 تا 12 سال/ برای 12 سال به بالا/ (معرفی کتاب کی کرگدن ارزان می‌خواهد/ خرید کتاب کی کرگدن ارزان می‌خواهد)
آتش‌‌افروزی کرگدن – داستان‌های حیات وحش ۴/ برای 12 سال به بالا/ (معرفی کتاب آتش‌‌افروزی کرگدن – داستان‌های حیات وحش ۴/ خرید کتاب آتش‌‌افروزی کرگدن – داستان‌های حیات وحش ۴)

در چند دهه‌ی گذشته، ادبیات کودکان مرزهایی تازه را پشت سرگذاشته است. جست‌و‌جو برای روایت کردن موضوع‌هایی که تا پیش از این به آن توجه‌ای نمی‌شد، بخشی از کارکرد ادبیات کودکان شده است. هنگامی که بزرگسالی درگیر بیماری‌های سخت درمان می‌شود، چه‌گونه می‌توان به کودکان کمک کرد که روند این بیماری و رابطه‌ای که تا پیش از این با بزرگسالان در خانواده داشته است را ترمیم یا بازسازی کند؟ در این بررسی به دو کتاب تصویری «واقعاّ جدی جدی!» و «بادکنک نقره‌ای» پرداخته می‌شود تا زوایای کم‌تر شناخته شده در هنگام درگیری بزرگسالان مبتلا به آلزایمر برای مخاطبان کودک و نوجوان آشکار شود. 

خرید کتاب واقعا جدی جدی!

کتاب تصویری «واقعا جدی جدی!» درباره‌ی رابطه‌ی یک پدربزرگ با نوه‌ی خود به نام شارلی است. پدربزرگ همیشه برای شارلی، قصه‌های شاد و بامزه می‌گوید و سرگرمش می‌کند. قصه‌های خیالی که شخصیت‌هایش همیشه در خانه‌ی پدربزرگ است. این قصه‌گویی با بازی میان این دو، شیرین و جذاب است و شارلی را سرگرم می‌کند، آن‌قدر که از معاشرت با پدربزرگ بسیار لذت می‌برد اما از یک نقطه‌ی زمانی، پدربزرگ دیگر برای شارلی قصه‌ای نمی‌گوید، چون به بیماری وحشتناکی دچار شده است که باعث شده نه بخندد، نه با آن‌ها حرف بزند و هیچ‌کدام از اطرافیانش و حتی قصه‌هایی که پیش از این تعریف می‌کرده به خاطر نیاورد. شارلی تلاش می‌کند با روش پدربزرگش با او صحبت کند و ارتباط بگیرد، بنابراین برای پدربزرگ قصه می‌گوید، شبیه همان کاری که پدربزرگ برای شارلی انجام می‌داد. قصه‌هایی که کم‌کم پدربزرگ را به خنده می‌اندازد و همین برای شارلی کافی است؛ حتی اگر پدربزرگ، دیگر شارلی را به خاطر نیاورد.

این کتاب تصویری اطلاعاتی درباره‌ی خود بیماری آلزایمر به خواننده نمی‌دهد، اما به کودکی که پدربزرگ و مادربزرگش از بیماری آلزایمر رنج می‌برد راهی را نشان می‌دهد تا با آنها ارتباط برقرار کند. بحث درباره‌ی این بیماری مهم است و بستگی به سن و رابطه کودک با فرد درگیر با آلزایمر دارد. 

خرید کتاب بادکنک نقره‌ای

این تنها داستانی نیست که موضوع آلزایمر را برای مخاطبان خود برجسته کرده است، کتاب تصویری دیگری به نام «بادکنک نقره‌ای» هم درباره‌ی آلزایمر و ازدست‌دادن حافظه است. در این کتاب نویسنده با استفاده از استعاره‌ی بادکنک‌ها به تفهیم معنای حافظه و خاطرات برای مخاطبان می‌پردازد. توضیح و شرح بیماری آلزایمر برای کودکان خردسال بسیار دشوار است و تصویر بالون‌های حافظه در ابتدا برای کودک ممکن است، گیج‌کننده باشد، اما در ادامه داستان و با پیشرفت بیماری آلزایمر در پدربزرگ، خاطرات که به شکل بادکنک تجلی یافته‌اند، برای کودکان بیشتر ملموس می‌شود. کودکان می‌آموزند که ازدست‌دادن بادکنک‌ها معادل با ازدست‌دادن حافظه و خاطرات در پدربزرگ هستند. همانطور که در کتاب می‌خوانیم، پدربزرگ جیمز بهترین بادکنک‌ها را دارد، زیرا بهترین خاطرات را داشته است. او بادکنک‌هایی دارد که پدر را در جوانی و مادربزرگ را زمانی که ازدواج کردند، نشان می‌دهد. پدربزرگ همچنین یک بادکنک نقره‌ای دارد که خاطره سفر ماهیگیری او و جیمز است و این بادکنک مهم‌ترین بادکنک مشترک جمیز و پدربزرگش است. اما سرانجام بادکنک‌های پدربزرگ یکی یکی از دستش رها می‌شوند و به آسمان پرواز می‌کنند. جیمز با دیدن این صحنه، غمگین می‌شود و هرچه می‌دود، نمی تواند بادکنک‌ها را بگیرد. یک روز، پدربزرگ بادکنک نقره‌ای را نیز رها می‌کند، اما او حتی متوجه رها شدن آن نیز نمی‌شود! چه اتفاقی برای پدربزرگ افتاده است؟ 

همان‌طور که این دو داستان نشان می‌دهند، این بیماری می‌تواند وارد هر خانه‌ای شود. این دو داستان، به کودکان نشان می‌دهند در زندگی و حافظه‌ی فرد مبتلا به آلزایمر چه اتفاقی می‌افتد و به بزرگسالان یادآوری می‌کند که به یاد داشته باشند، به پرسش‌های کودکان ساده و صادقانه پاسخ دهند. 

خرید کتاب کودک درباره‌ی بیماری

ممکن است به یک کودک خردسال گفته شود: «مادربزرگ و یا پدربزرگ بیماری دارد که به خاطرسپردن چیزها برای او سخت است». در این وضعیت‌ها باید به کودکان کمک کرد تا بدانند که احساس غم، ناراحتی و خشم آن‌ها طبیعی است و هیچ کسی باعث این بیماری در پدربزرگ و یا مادربزرگ‌شان نشده است. گاهی کودکان خردسال ممکن است فکر کنند بیماری آلزایمر پدربزرگ یا مادربزرگ، نتیجه کار بدی است که خود او انجام داده. در این موارد باید با بچه‌ها در مورد نگرانی‌ها و احساسات آن‌ها صحبت کرد. آن‌ها ممکن است در مورد احساسات منفی خود مثل خشم و ناراحتی هرگز با شما صحبت نکنند، اما شما ممکن است تغییراتی را در نحوه رفتار آن‌ها مشاهده کنید، همانند، مشکلاتی در زمینه آموزش در مدرسه، یا در ارتباط با همسالان یا در خانه، که می‌تواند نشانه‌ای از نگرانی‌ها و ناراحتی‌های آن‌ها باشد. کمک گرفتن از مشاور می‌تواند به کودکان کمک کند تا این خشم و ناراحتی را به راحتی بیان کنند و یاد بگیرند که چگونه احساسات خود را بیان کنند. 

در مورد نوجوانان، ممکن است آن‌ها به سختی باور کنند که چه اتفاقی برای نزدیکان‌شان افتاده است و آن را انکار کنند. آن‌ها حتی ممکن است، تغییرات ناشی از بیماری را ناراحت‌کننده یا شرم‌آور بدانند و هیچ تمایلی برای سپری کردن زمان خود در کنار فرد بیمار نداشته باشند. بنابراین هرگز نباید آن‌ها را مجبور کرد که با فرد مبتلا به آلزایمر زمانی را سپری کنند و اصرار به این موضوع، حتی می‌تواند اوضاع را نیز بدتر کند. این نکته را باید در نظر داشت که انجام کارهای سرگرم کننده به همراه کودک برای فرد مبتلا به آلزایمر بسیار کمک‌کننده است. بهتر است کارهای هنری و صنایع‌دستی ساده به همراه کودک و فرد بیمار انجام داد. یا موسیقی مورد علاقه فرد بیمار را پخش کرد و یا به همراه کودک آواز خواند. تماشای آلبوم‌های عکس خانوادگی در کنار یکدیگر و خواندن داستان به همراه کودک در کنار بیمار مبتلا به آلزایمر از جمله کارهای مفید و ارزشمند است. 

همانطور که در کتاب «واقعا جدی جدی!» می‌خوانیم، هر کودکی پدربزرگ و مادربزرگی دارد که دوست دارد با آن‌ها وقت بگذراند و به هر حال، هیچ‌کس نمی‌تواند داستانی را بهتر از پدربزرگ و مادربزرگ تعریف کند. در کتاب «واقعا جدی جدی!» چارلی و پدربزرگش چنین رابطه‌ای دارند. برای چارلی فرقی نمی‌کند داستان‌های پدربزرگ درباره مخفی‌شدن دزدان دریایی در اتاق زیر شیروانی یا آدم کوچولوهایی که در زیرزمین خانه زندگی می‌کنند، تا چه اندازه خنده‌دار یا تخیلی است، اما پدربزرگ می‌تواند با این داستان‌ها او را برای روزها سرگرم کند. در این داستان، روایت به جایی می‌رسد که دیگر حال پدربزرگ خوب نیست. او داستان‌های قدیمی را به خاطر نمی‌آورد و حتی گاهی اوقات وقتی که به دیدار پدربزرگ می‌روند، آن‌ها را نمی‌شناسد. اما چارلی همچنان می‌خواهد با پدربزرگ وقت بگذراند و دوباره با او ارتباط برقرار کند. هر چند که این داستان ممکن است غم‌انگیز باشد، با این وجود به کودک آموزش می دهد که زندگی غیرقابل پیش‌بینی است و گاهی ممکن است مطابق خواسته‌های ما پیش نرود. 

خرید کتاب کودک درباره مادربزرگ و پدربزرگ

کتاب‌هایی همانند «واقعا جدی جدی!» و «بادکنک نقره‌ای» علاوه بر اینکه به معرفی ساده و قابل درک بیماری آلزایمر پرداخته‌اند به کودکان می‌آموزند که می‌توانند برای بهبود حال پدربزرگ و مادربزرگ و سایر اطرافیان‌شان، حتی در زمان بیماری آن‌ها تلاش کنند و به همان شیوه‌ای که از آن‌ها محبت و توجه دریافت کرده‌اند به مراقبت از آن‌ها بپردازند. افزون بر این، کتاب برای مخاطب بزرگسال یک پیام پنهان دارد و آن اینکه کودکان از هر رفتاری که با آن‌ها می‌شود الگوبرداری می‌کنند و شیوه‌ی رفتاری خود را شبیه به رفتار نزدیکان خود خواهند کرد.  
کتاب‌های «واقعاً جدی جدی!» و «بادکنک نقره‌ای» از آن کتاب‌هایی هستند که والدین امیدوارند هرگز به آن نیاز پیدا نکنند، اما برای هر خانواده‌ای که یکی از عزیزان آن‌ها مبتلا به آلزایمر است و می‌خواهند کودک‌شان با زبانی ساده با مفهوم این بیماری و چگونگی برخورد با آن آشنا شود بسیار مفید و ارزشمند است.

 

پیش از شروع مطالعه، بخش‌های نخست و دوم را در سایت کتابک بخوانید: 

بازنمایی اختلال استرس بعد از آسیب (PTSD) در شخصیت «کاپیتان هوک» پویانمایی پیترپن (بخش نخست)

بازنمایی اختلال استرس بعد از آسیب (PTSD) در شخصیت "«کاپیتان هوک»" پویانمایی پیترپن (بخش دوم)

درمان PTSD

فرآیند درمان بیمار مبتلا به PTSD، تلفیقی از دو رویکرد روان‌شناسی شناختی و رفتاردرمانی است. مداخلات رفتاردرمانی شامل موارد زیر است:

• آموزش نحوه‌ی‌ مواجه‌ی‌ مؤثر با ترس‌ها
• اجتناب از رویارویی با اماکن یا افرادی که وقایع تلخ را یادآوری می‌کند
• استفاده از تکنیک آرام‌بخشی و پذیرش احساسات بیمار

هدف از درمان، بازگرداندن عملکرد عادی بیمار است. در روند درمان، تمرکز روان‌درمانگر معطوف‌ به حل مشکلات، آموزش مهارت‌های مربوط به کنار آمدن با شرایط و ایجاد شرایط حمایتی برای بیمار است. برای پشتیبانی از این افراد، ابتدا باید‌ والدین و نزدیکان آموزش ببینند‌ تا بتوانند به درستی و با روش‌های علمی به بیمار در سپری کردن این برهه‌ی حساس کمک کنند.

خرید کتاب درباره‌‌ی استرس و نگرانی در کودکان

عضویت در گروه‌های حمایتی نیز برای افرادی که نشانه‌هایی از اضطراب دارند، سودمند است. با عضویت در این گروه‌ها، بیماران  حمایت عاطفی دریافت می‌کنند، با افراد دیگری که شرایط و نشانه‌های مشابهی را تجربه کرده‌اند آشنا می‌شوند و راهکارهایی را برای کنار آمدن با شرایط و‌ مدیریت آن می‌آموزند. برای این کار بهتر است افراد دچار PTSD، به صورت گروهی و زیر نظر روان‌درمانگر یا تیمی متخصص، تجربه‌های خود را با یکدیگر به اشتراک بگذارند. به اشتراک‌ گذاشتن این تجربه‌ها، سبب می‌شود کودک فکر نکند فقط اوست که دچار چنین مشکلی شده است و هم‌چنین، حین این‌گونه از درمان از محبت و توجه دیگران بهره ببرد.

در سایت آموزک بخوانید: روش های کاهش استرس در کودکان

درمان دارویی:

برای درمان،‌ می‌توانیم از داروهای زیر استفاده کنیم:

• مهارکننده سروتونین مانند فلوکستین
• ضدافسردگی‌های سه حلقه‌ای مانند ایمی‌پرامین، سیتالوپرام، و کلونیدین 
• پروپرانولول نیز معمولاً برای درمان اختلال اضطراب و هراس شدید تجویز می‌شود.

جمع‌بندی

هنر، راه مناسبی برای آموزش به توده‌ی مردم- با هر سطح سواد- است. آموزش آکادمیک اختلال‌های گوناگون روانی و رفتاری به همه‌ی افراد جامعه دشوار است اما می‌توان این آموزش را از راه هنر و بدون آموزش مستقیم، به آن‌ها انتقال داد. هدف آموزش درباره‌ی اختلال‌های روانی، در مرحله‌ی نخست آشنایی افراد با نوع این اختلال‌ها و سپس پیدا کردن آن‌ها در وجود خود آن‌هاست. شاید بسیاری از افراد، از بیماری‌ روانی رنج ببرند اما از وجود آن بی‌خبر باشند. به همین دلیل باید آثار هنری – داستان، شعر، پویانمایی و...- شامل آموزش غیرمستقیم و نمادین ناهنجاری‌های روانی و رفتاری باشند. هنگامی که ناهنجاری در زمینه‌ی داستانی و با استفاده از نمادهای محسوس، به مخاطب نشان داده‌ می‌شود، مخاطب در ناخودآگاه خود، خود را به جای شخصیت داستان‌ می‌گذارد. گاه به رفتارهای او-که در واقع رفتارهای خودش است-‌ می‌خندد و گاه تاسف‌ می‌خورد و گاه‌ می‌گرید. او با این کار خود را نقد می‌کند. ریشخند کردن رفتارهای فردی که در داستان اختلال‌های مشابه اختلال‌های خود ما دارد، سبب می‌شود خود را با نگاه‌ واقع‌بینانه‌تری ببینیم و بدانیم که رفتارهای ما هم در برابر برخی از محرک‌ها-مانند محرک‌های ترسناک و اضطراب‌آور- همین‌اندازه مضحک یا رقت‌انگیز و دردناک است. هنر، مانند آینه، با نشان دادن خود واقعی ما به ما، زمینه‌ی تغییرمان را از خود ناشایست به خود شایسته فراهم‌ می‌کند. 

کاپیتان هوک در داستان محبوب پیتر پن، دارای تضادی شخصیتی است. این تضاد در بسیاری از موارد رفتارهای او را خنده‌دار می‌کند. کسی که فرمانده دزدان دریایی است و در بعضی صحنه‌ها، برخی از افراد کشتی را که قصد سرپیچی از دستورش دارند، با سنگ‌دلی و همراه با آن، شجاعت از میان برمی‌دارد، از شنیدن صدای تیک‌تاک ساعت و یا صداهای مشابه آن، دچار ترسی کشنده‌ می‌شود. ترسی که سراسر وجودش را در بر می‌گیرد و همه‌ی رفتارهای او را تحت تاثیر قرار‌ می‌دهد. این تضاد، از فرمانده‌ای سلحشور، انسانی مضحک و ترحم‌برانگیز‌ می‌سازد. این موضوع سبب می‌شود که مخاطب درباره‌ی ترس‌های خود فکر کند، آن‌ها را بیابد و برای از بین بردن آن‌ها تلاش کند؛ چرا که حالت‌های شخصیی مثل کاپیتان هوک، برای او زننده و ناخوشایند‌ است و طبعا دوست ندارد مانند او باشد. آگاهی از ترس‌ها و ریشه‌های آن‌ها، به ما کمک‌ می‌کند که با آن‌ها واقعی‌تر و درست‌تر روبه‌رو شویم و بتوانیم به جای انکار، آن‌ها را مدیریت‌ کنیم.

PTSD، نوعی ترس شدید است که در پی بروز حادثه‌ای ناخوشایند در زندگی افراد رخ‌ می‌دهد. این ترس‌ می‌تواند مزمن شود و زندگی آینده‌ی انسان را تحت‌تاثیر قرار دهد. جیمز متیو بری، در داستان پیتر پن، این اختلال را به خوبی در شخصیت کاپیتان هوک نشان‌ می‌دهد. قطع شدن دست کاپیتان هوک، همان حادثه‌ای‌ است که بعد از آن کاپیتان هوک دچار ترسی فزاینده نسبت به تکرار آن می‌شود. نویسنده این تکرار را به شکلی نمادین، در قالب‌ تمساحی نشان می‌دهد‌ که به سبب ساعتی که بلعیده است، با هر تیک‌تاک ساعت، حضور خود را در پیرامون هوک اعلام می‌کند و هر تیک‌تاک آن‌ سبب بروز علائم اضطراب شدید در کاپیتان هوک می‌شود. 

خرید کتاب کودک درباره غلبه بر اضطراب و نگرانی

در زندگی ما،‌ می‌توان به جای دست قطع‌شده و تمساح، موارد دیگری را قرار داد؛ مثلا کودکی که در درس‌هایش نتیجه‌ی خوبی نگرفته است و معلم‌ها و همکلاسی‌هایش نظر خوبی به او ندارند، حتی در سنین بزرگسالی نیز از این که در فضای مدرسه قرار بگیرد -حتی در مدرسه‌ی شهرهای دیگر- احساس ناخوشایندی دارد. و یا در پژوهشی مشاهده شد که پرستار بسیار با سابقه و خوبی پس از انتقال به بیمارستانی بزرگ‌تر با مزایای بیش‌تر، دچار افت شدید در کار و انجام اشتباهات فاحش پرستاری شد. طبق مطالعات روانکاوی، پرستار مادر خود را در سن بسیار پایین در یکی از بخش‌های بیمارستان جدید از دست داده است. پرستار این نکته را‌ نمی‌دانست چرا که مدت زیادی از آن اتفاق گذشته بود اما ناخودآگاه، فضای آن بیمارستان در ذهن او با داغی بزرگ همراه می‌شد؛ بنابراین‌ به شکلی غیرارادی، دچار اختلال در عملکرد حرفه‌ای شده بود.

در سایت کتابک بخوانید: کتاب های روانشناسی کودک

مثال‌هایی از‌این‌دست نشان‌ می‌دهد حوادث ناگوار شاید به صورت غیرمستقیم بر زندگی ما اثر بگذارد و همه‌ی ما کم‌وبیش دچار اختلال PTSD هستیم. این اختلال در افراد گوناگون شدت و ضعف متفاوتی دارد. در برخی کشف و درمان‌ می‌شود و در برخی دیگر، خیر.

«روز جهانی خوردن یک سیب» هر سال سومین شنبه ماه سپتامبر جشن گرفته می‌شود تا افراد را به خوردن سیب تشویق ‌کند. گفته می‌شود که خوردن یک سیب در روز می‌تواند بسیاری از بیماری‌ها را از انسان  دور نگاه دارد. بنابراین در جشن گرفتن برای خوردن این میوه ارزشمند تردیدی وجود ندارد! سیب در بسیاری از داستان‌ها و اشعار نیز به طور برجسته‌ای به چشم می‌خورد و دارای اهمیت منحصر به فردی است. 

خاستگاه سیب آسیای مرکزی است. سیب ابتدا در نزدیکی رشته کوه تیان شان در قرقیزستان و قزاقستان یافت شد. تاجرانی که از جاده ابریشم استفاده می‌کردند موجب ورود سیب به اروپا شدند. پس از آن سیب به آمریکا برده شد. سیب از خانواده گل رز است. بیش از 2500 گونه سیب در ایالات متحده و 7500 گونه در سراسر جهان رشد می‌کند.

 

کتابک برای روز جهانی خوردن یک سیب کتاب‌های زیر را به شما معرفی می‌کند:

تالاپ، سیب افتاد – مجموعه قصه ‎ها و تصویرها/ برای ۰ تا ۵ سال/ (معرفی کتاب تالاپ، سیب افتاد – مجموعه قصه ‎ها و تصویرها/ خرید کتاب تالاپ، سیب افتاد – مجموعه قصه ‎ها و تصویرها)
۵ تا سیب برای آهو کوچولو – مجموعه ریاضی برای نی‌نی‌ها/ برای ۱ تا ۳ سال/ (معرفی کتاب ۵ تا سیب برای آهو کوچولو – مجموعه ریاضی برای نی‌نی‌ها/ خرید کتاب ۵ تا سیب برای آهو کوچولو – مجموعه ریاضی برای نی‌نی‌ها)
موشی و درخت سیب (کتاب پارچه ای)/ برای ۳ تا ۷ سال/ (معرفی کتاب موشی و درخت سیب (کتاب پارچه ای)/ خرید کتاب موشی و درخت سیب (کتاب پارچه ای))
بگو سیب – مجموعه‌ی داستان‌های چارلی و لولا/ برای ۵ تا ۷ سال/ (معرفی کتاب بگو سیب – مجموعه‌ی داستان‌های چارلی و لولا/ خرید کتاب بگو سیب – مجموعه‌ی داستان‌های چارلی و لولا)
جوجه‌تیغی و درخت سیب/ برای ۵ تا ۹ سال/ (معرفی کتاب جوجه‌تیغی و درخت سیب/ خرید کتاب جوجه‌تیغی و درخت سیب)
جانمی جان! جشن پای سیب – مجموعه آملیا بدلیا/ برای ۷ تا ۹ سال/ معرفی کتاب جانمی جان! جشن پای سیب – مجموعه آملیا بدلیا/ خرید کتاب جانمی جان! جشن پای سیب – مجموعه آملیا بدلیا)
قصه‌ی سارا، مربای سیب و رودخانه/ برای ۷ تا ۱۲ سال/ (معرفی کتاب قصه‌ی سارا، مربای سیب و رودخانه/ خرید کتاب قصه‌ی سارا، مربای سیب و رودخانه)

برایم بگو از سیب – مجموعه برایم بگو از/ برای ۷ تا ۱۲ سال/ (معرفی کتاب برایم بگو از سیب – مجموعه برایم بگو از/ خرید کتاب برایم بگو از سیب – مجموعه برایم بگو از)
مرگ بالای درخت سیب/ برای ۷ تا ۱۲ سال/ (معرفی کتاب مرگ بالای درخت سیب/ خرید کتاب مرگ بالای درخت سیب)
مامانی روی درخت سیب/ برای ۹ تا ۱۲ سال/ (معرفی کتاب مامانی روی درخت سیب/ خرید کتاب مامانی روی درخت سیب)
شاید سیب باشد – فیلسوف کوچک ۱/ برای ۹ تا ۱۲ سال/ (معرفی کتاب شاید سیب باشد – فیلسوف کوچک ۱/ خرید کتاب شاید سیب باشد – فیلسوف کوچک ۱)
بیا بگیر سیب را/ برای ۹ تا ۱۲ سال/ برای ۱۲ سال به بالا/ (معرفی کتاب بیا بگیر سیب را/ خرید کتاب بیا بگیر سیب را)

«روز جهانی آفریقا» برای بزرگداشت مدل موی طبیعی افراد سیاه‌پوست و نژادهای مختلط که منحصر به این فرهنگ است، تأسیس شد. این روز روزی است که آفرو، مدل موی آفریقایی را به عنوان بخشی از هویت فرهنگی مردم آفریقا گرامی می‌دارد. در واقع، میشل دی لئون، بنیانگذار این روز، به اهمیت میراث و تاریخ اعتقاد داشت و ثبت چنین روزی را ابزاری برای تغییر دیدگاه مردم نسبت به آفریقایی‌ها می‌دانست.

دی لئون این بزرگداشت را در سال 2017 رهبری کرد. از آن زمان، این روز جالب توسط نماینده عالی‌رتبه حقوق بشر سازمان ملل متحد و همچنین توسط دفتر شهردار لندن تایید گشت. همچنین برای قدردانی از تلاش‌های دی لئون در بازگرداندن غرور به جامعه‌ی اقلیت، برای سخنرانی در سازمان ملل در ژنو دعوت شد.

هدف از این روز تقابل با تعصبی است که باعث انزوا، شرم و احساس حقارت در میان رنگین پوستان می‌شد. علاوه بر این، این رویداد به عنوان یک برنامه آموزشی عمل می‌کند که به کودکان در مورد ظاهر مردم آفریقایی آموزش می‌دهد تا آنها بتوانند از سنین پایین تفاوت‌های دیگران را بدون قضاوت و خودبرتربینی ببینند. این روز درباره توانمندسازی مردم آفریقا، برابری آنها با دیگر افراد و همدلی با آنهاست.

کتابک برای روز جهانی آفریقا کتاب‌های زیر را به شما معرفی می‌کند:

خطر در بیشه‌زارهای آفریقای جنوبی – ماجراجویی‌های رایلی/ برای 9 تا 12 سال/ (معرفی کتاب خطر در بیشه‌زارهای آفریقای جنوبی – ماجراجویی‌های رایلی/ خرید کتاب خطر در بیشه‌زارهای آفریقای جنوبی – ماجراجویی‌های رایلی)

سفر به آفریقا – مجموعه ماجراهای تن تن خبرنگار جوان/ برای 9 تا 12 سال/ برای 12 سال به بالا/ (معرفی کتاب سفر به آفریقا – مجموعه ماجراهای تن تن خبرنگار جوان/ خرید کتاب سفر به آفریقا – مجموعه ماجراهای تن تن خبرنگار جوان)

پسری که دور دنیا را رکاب زد (۱) – کتاب اول: سفر به اروپا و آفریقا/ برای 12 سال به بالا/ (معرفی کتاب پسری که دور دنیا را رکاب زد (۱) – کتاب اول: سفر به اروپا و آفریقا/ خرید کتاب پسری که دور دنیا را رکاب زد (۱) – کتاب اول: سفر به اروپا و آفریقا)

پیش از شروع این بخش، بخش نخست را مطالعه کنید: بازنمایی اختلال استرس بعد از آسیب (PTSD) در شخصیت «کاپیتان هوک» پویانمایی پیترپن (بخش نخست)

در داستان پیتر پن، تمساح نمادی از دنباله‌دار بودن تجربه‌‌ی تلخ و دلهره‌آوری است که کاپیتان هوک از سر گذرانده؛ نمادی که نویسنده آن را با هوشمندی ویژه‌ای درنظر گرفته است. روانشناسان باور دارند اگر فردی دچار PTSD شود، اضطراب بلندمدت آن سبب به خطر افتادن بخش زیادی از زندگی‌اش می‌‌شود؛ یعنی اگر کسی بر اثر حادثه‌‌ای دلهره‌آور، بخشی از سلامتی خود را از دست داده باشد، تداوم خاطرات حادثه، ادامه‌‌ی زندگی او را مختل می‌‌کند. در این داستان، تمساح بعد از خوردن بخشی از بدن کاپیتان هوک -دست او- به دنبال خوردن باقی بدن اوست. هنگامی که فردی حادثه‌ای آسیب‌‌زا را تجربه می‌کند، باید در اسرع وقت از لحاظ روانی تحت درمان و توانبخشی قرار بگیرد؛ در غیر این صورت، استرس ناشی از آن حادثه بر آینده‌‌ی او اثر می‌‌گذارد‌ و‌ بسیاری از فرصت‌‌های زندگی‌‌اش را -مانند فرصت‌‌های تحصیلی، اجتماعی، شغلی و عاطفی- از دست‌ می‌‌دهد. 

صدای تیک‌تاک ساعتی که در شکم تمساح است، نماد نزدیک شدن افکار آسیب‌‌رسان است. کاپیتان هوک با شنیدن صدای هر تیک‌تاکی دچار اضطراب و ترس‌ می‌‌شود. در اختلال PTSD، فرد در بسیاری از موارد با وجود تلاش برای دوری از یادآوری حوادث استرس‌‌زا، ناخوادآگاه -چه در خواب و چه در بیداری، آن حادثه را به یاد‌ می‌‌آورد و بارها و بارها آن را در ذهن خود مرور‌ می‌کند.‌ این نوشخوار ذهنی سبب بروز اختلال در روند زندگی این افراد‌ می‌‌شود. کاپیتان هوک از لحاظ بدنی قدرتمند است اما‌ وجود تمساح یا تصور نزدیک شدن آن، او را دچار اضطراب‌‌های شدید‌ می‌‌کند. به گونه‌‌ای که این اضطراب در چهره و رفتارهای پر از ترس او دیده‌ می‌‌شود. افزایش ضربان قلب، از حدقه بیرون زدن چشم‌‌ها، تعریق شدید، رنگ پریدگی و از دست دادن کنترل اعضای بدن، از ویژگی‌‌‌‌های فردی است که دچار PTSD است و آن حادثه دوباره در ذهنش بازسازی شده است. کاپیتان هوک با نزدیک شدن صدای تیک‌تاک ساعت یا هر چیزی مشابه آن -مثلا در زدن به شکلی آهنگین- دچار اضطراب شدید‌ ‌‌می‌‌شود. بنابراین تمرکزش را بر روی کاری که در حال انجام آن است، از دست‌ می‌‌دهد. پیتر پن نیز پس از آگاه شدن از ترس کاپیتان هوک، سعی‌ می‌‌کند در مبارزات‌اش از یادآوری تمساح  یا تقلید صدای ساعت استفاده کند تا کاپیتان هوک دچار حملات اضطرابی شدید شود و پیتر بتواند او را شکست دهد. 

خرید کتاب کودک درباره انواع ترس و غلبه بر آن ها

نماد تمساح و استفاده‌‌ی پیتر پن از ترس ناشی از  حضور تمساح و صدای تیک‌تاک، نشان‌دهنده‌‌ی اثر مزمن استرس بر روح و روان افراد است. درواقع کاپیتان هوک پس از قطع شدن دستش، دچار ترسی عمیق از پیتر پن شده است. هوک با دیدن پیتر، خاطرات‌ دردناک قطع شدن دستش را به یاد می‌آورد و این باعث اضطراب او‌ می‌‌شود. متیو پری، این ترس را که همیشه همراه کاپیتان هوک است به تمساحی گرسنه تشبیه‌ می‌‌کند که همواره او را تهدید‌ می‌‌کند و هیچ‌وقت از گزند آن در امان نیست.  این استرس با دیدن پیتر پن و شروع مبارزه با او بیشتر‌ می‌‌شود. درواقع چیزی که باعث شکست کاپیتان هوک از پیتر پن‌ می‌‌شود، همین تجربه‌‌ی تلخ و وحشتناک مربوط به رویارویی قبلی با پیتر پن است. 

خرید کتاب کودک درباره غلبه بر اضطراب و نگرانی

در این مثال، جنگیدن با پیتر پن و همراهی آن با قطع شدن دست کاپیتان هوک، باعث شده است تکرار جنگ تن به تن با پیتر پن، کاپیتان هوک را دچار استرس کند و این اتفاق سبب تضعیف او در جنگ می‌شود. 
طبق پژوهش‌‌های انجام شده، ساختاری به نام سامانه‌ی «لیمبیک»، مسئول عملکردهای مغزی مانند هیجان، رفتار و حافظه‌‌ی بلندمدت است. سامانه‌‌ی لیمبیک رفتارهای هیجانی و محرک‌های انگیزشی را تنظیم می‌کند که در ارتباط با بقای گونه هستند. همچنین، لیمبیک عملکرد سیستم اتونوم (خودمختار) و درون‌ریز (هورمونی) را به‌ویژه در پاسخ به محرک‌های هیجانی‌ و سطح برانگیختگی در اثر محرک‌ها را کنترل‌ می‌‌نماید. این هیجانات لذت، خشم، ترس و... هستند. افزون بر این، سامانه‌‌ی لیمبیک مغز، نقش مهمی در فرآیند به‌کارگیری حافظه و ذخیره‌سازی اطلاعات دارد.‌ یکی از کارهای این سامانه، ایجاد حافظه برای احساسات گوناگون است. برای همین هنگامی که فردی حین پردازش یک احساس، مثلا خشم گرفتن بر فردی دیگر، دچار احساسی مانند درد شدید و ترس ناشی از قطع عضو‌ می‌‌شود (همانند اتفاقی که طی مبارزه‌‌ی پیتر پن و کاپیتان هوک افتاده است) وقتی بار دیگر، فرد یکی از این احساسات برایش تکرار شود، باقی احساساتی که دفعه‌‌ی پیش همراه آن بوده است، دوباره به سراغش‌ می‌‌آید. در اینجا ترس ناشی از قطع شدن دست، با دوباره دیدن پیتر پن همراه می‌شود در حالی که فقط یکی از این احساسات به صورت واقعی جریان دارد.

تصویری از سامانه ی لیمبیک در مغز انسان

در روانشناسی آموزش هم طرح شده است اگر کودکی هنگام خواندن درسی، خاطره‌‌‌ای تلخ مانند تنبیه شدید معلم را تجربه کند، بسیار بعید است که به خواندن دوباره‌‌ی آن درس رغبتی نشان دهد. چون سامانه‌‌ی لیمبیک مغز او، این دو حادثه را با هم به او یادآوری‌ می‌‌کند. از طرفی وقتی کودکی نسبت به یک درس -مثلا ریاضی- خاطره‌‌ی تلخی داشته باشد -برای مثال در کلاس ریاضی، شهرش مورد بمباران شدید قرار بگیرد- در آینده، گرایش کمی به درس ریاضی دارد؛ چرا که خاطره‌‌ی ناخوشایندی از این درس در سامانه‌‌ی لیمبیک او ثبت شده است. نکته‌‌ی مهم اینجاست که سامانه‌‌ی لیمبیک با دیگر قسمت‌‌های مغز در ارتباط است. به همین دلیل‌ وقتی همزمان با یک درس خاطره‌‌ی تلخی برای کودک ایجاد شود،‌‌ علاوه بر ناخوشایند بودن تکرار آن درس برای کودک، بخش پردازش کننده‌‌ی مغز نیز تحت تاثیر قرار‌‌ می‌‌گیرد و توانایی مغزی او برای یادگیری آن درس در لحظات خواندن آن، کم‌‌ می‌‌شود. در نتیجه‌‌ اگر فردی در بزرگسالی برای مثال، توان یادگیری زبان خارجه را نداشته باشد نمی‌‌توانیم بگوییم که این فرد استعداد یادگیری زبان را ندارد یا کم‌هوش است. بلکه شاید تجربه‌های گذشته‌‌ی او درمورد یادگیری زبان، بر توانایی مغزش در این مورد تاثیر منفی گذاشته باشد.

در سایت آموزک بخوانید: اضطراب در کودکان و نوجوانان

نماد تمساح و ساعت در داستان و فیلم پیتر پن، به خوبی نشان‌‌ می‌‌دهد چگونه حادثه‌‌‌ای ناخوشایند فردی جنگ‌‌آور را به فردی ترحم‌برانگیز تبدیل می‌کند. در واقع به ما‌‌ می‌‌آموزد که ما نسبت به گذشته‌‌ی خود بسیار آسیب‌‌پذیر هستیم. بنابراین هنگام قضاوت درباره‌‌ی خود و دیگران، باید بدانیم هرکدام از ما گذشته‌‌ای دارد که بر رفتارهای امروز ما تاثیر دارد‌‌. شاید حتی از ارتباط میان اتفاقات گذشته‌‌ی زندگی خود و رفتارهای امروزمان آگاهی نداشته باشیم.