«روز جهانی سالمند» هر ساله در اول اکتبر برگزار می‌شود و هدف آن افزایش آگاهی در مورد چالش‌ها و مشکلاتی است که سالمندان در سراسر جهان با آن مواجه هستند. روز جهانی سالمند آگاهی از ارزش سالمندان و کمک آن‌ها به جامعه را افزایش می‌دهد. هدف از این مناسبت افزایش آگاهی در مورد ارزش افراد سالمند در جامعه و نشان دادن قدردانی خود از آن‌ها است. سالمندان دانش را به نسل جدید منتقل می‌کنند و سنت‌ها و فرهنگ جامعه را به نسل‌های بعدی انتقال می‌دهند. با این حال، افراد مسن نیز کاملاً آسیب‌پذیر هستند و بسیاری از آن‌ها فقر و مشکلات سلامتی را تجربه می‌کنند. متاسفانه آن‌ها گاهی مورد بدرفتاری دیگران واقع می‌شوند. هدف از این روز توجه به این است که چگونه می‌توان زندگی افراد مسن را بهتر کرد. این روز به دنبال ترویج اهمیت احترام و مراقبت از سالمندان و برجسته کردن سهم قابل توجه آن‌ها در جامعه است. از دیگر اهداف روز جهانی سالمند توجه به سیاست‌ها و اقدامات در جهت تامین رفاه، کرامت و حقوق سالمندان است. 

کتابک برای روز جهانی سالمند کتاب‌های زیر را به شما معرفی می‌کند:

بوبو در خانه‌ی مادربزرگ – مجموعه بوبو/ برای ۱ تا ۳ سال/ (معرفی کتاب بوبو در خانه‌ی مادربزرگ – مجموعه بوبو/ خرید کتاب بوبو در خانه‌ی مادربزرگ – مجموعه بوبو)

پدربزرگ من/ برای ۳ تا ۷ سال/ (معرفی کتاب پدربزرگ من/ خرید کتاب پدربزرگ من)

هاپو و مادربزرگش – مجموعه هاپو و دوستانش/ برای ۳ تا ۷ سال/ (معرفی کتاب هاپو و مادربزرگش – مجموعه هاپو و دوستانش/ خرید کتاب هاپو و مادربزرگش – مجموعه هاپو و دوستانش)

کتابِ پدربزرگ‌ها – آموزش زندگی خوب به بچه‌ها – مجموعه‌ی دنیای دوست‌داشتنی من/ برای ۳ تا ۷ سال/ (معرفی کتاب کتابِ پدربزرگ‌ها – آموزش زندگی خوب به بچه‌ها – مجموعه‌ی دنیای دوست‌داشتنی من/ خرید کتاب کتابِ پدربزرگ‌ها – آموزش زندگی خوب به بچه‌ها – مجموعه‌ی دنیای دوست‌داشتنی من)

کتابِ مادربزرگ‌ها – آموزش زندگی خوب به بچه‌ها – مجموعه‌ی دنیای دوست‌داشتنی من/ برای ۳ تا ۷ سال/ (معرفی کتاب کتابِ مادربزرگ‌ها – آموزش زندگی خوب به بچه‌ها – مجموعه‌ی دنیای دوست‌داشتنی من/ خرید کتاب کتابِ مادربزرگ‌ها – آموزش زندگی خوب به بچه‌ها – مجموعه‌ی دنیای دوست‌داشتنی من)

پدربزرگ لسه می میرد/ برای ۳ تا ۹ سال/ (معرفی کتاب پدربزرگ لسه می میرد/ خرید کتاب پدربزرگ لسه می میرد)

مواظبت از مامان بزرگ شیطون/ برای ۳ تا ۹ سال/ (معرفی کتاب مواظبت از مامان بزرگ شیطون/ خرید کتاب مواظبت از مامان بزرگ شیطون)

مواظبت از بابابزرگ شیطون/ برای ۳ تا ۹ سال/ (معرفی کتاب مواظبت از بابابزرگ شیطون/ خرید کتاب مواظبت از بابابزرگ شیطون)

دستگاه‌های فوق‌العاده‌ی مادربزرگ آماچی/ برای ۵ تا ۹ سال/ (معرفی کتاب دستگاه‌های فوق‌العاده‌ی مادربزرگ آماچی/ خرید کتاب دستگاه‌های فوق‌العاده‌ی مادربزرگ آماچی)

جزیره‌ی پدربزرگ/ برای ۵ تا ۹ سال/ (معرفی کتاب جزیره‌ی پدربزرگ/ خرید کتاب جزیره‌ی پدربزرگ)

پدربزرگ هم روزی جوان بود – مجموعه داستان‌های زندگی دوستت دارم/ برای ۷ تا ۹ سال/ (معرفی کتاب پدربزرگ هم روزی جوان بود – مجموعه داستان‌های زندگی دوستت دارم/ خرید کتاب پدربزرگ هم روزی جوان بود – مجموعه داستان‌های زندگی دوستت دارم)

مادربزرگ دزد دریایی و هیولاها/ برای ۷ تا ۹ سال/ (معرفی کتاب مادربزرگ دزد دریایی و هیولاها/ خرید کتاب مادربزرگ دزد دریایی و هیولاها)

مامان بزرگ جدید/ برای ۷ تا ۹ سال/ (معرفی کتاب مامان بزرگ جدید/ خرید کتاب مامان بزرگ جدید)

فرشته پدربزرگ/ برای ۷ تا ۱۲ سال/ (معرفی کتاب فرشته پدربزرگ/ خرید کتاب فرشته پدربزرگ)

بادکنک نقره‌ای/ برای ۷ تا ۱۲ سال/‌ (معرفی کتاب بادکنک نقره‌ای/ خرید کتاب بادکنک نقره‌ای)

من، گرگ و پدربزرگ در تعطیلات/ برای ۷ تا ۱۲ سال/ (معرفی کتاب من، گرگ و پدربزرگ در تعطیلات/ خرید کتاب من، گرگ و پدربزرگ در تعطیلات)

سیگار پدربزرگ/ برای ۹ تا ۱۲ سال/ (معرفی کتاب سیگار پدربزرگ/ خرید کتاب سیگار پدربزرگ)

موهای آبی مادربزرگ/ برای ۹ تا ۱۲ سال/ (معرفی کتاب موهای آبی مادربزرگ/ خرید کتاب موهای آبی مادربزرگ)

مادربزرگ من گوریل است – مجموعه ماجراهای خانواده عوضی/ برای ۹ تا ۱۲ سال/ (معرفی کتاب مادربزرگ من گوریل است – مجموعه ماجراهای خانواده عوضی/ خرید کتاب مادربزرگ من گوریل است – مجموعه ماجراهای خانواده عوضی)

برایم از مادربزرگ بگو/ برای ۹ تا ۱۲ سال/ (معرفی کتاب برایم از مادربزرگ بگو/ خرید کتاب برایم از مادربزرگ بگو)

فرار پدربزرگ/ برای ۱۲ سال به بالا/ (معرفی کتاب فرار پدربزرگ/ خرید کتاب فرار پدربزرگ)

سیمرغ پدربزرگ من بود/ برای ۱۲ سال به بالا/ (معرفی کتاب سیمرغ پدربزرگ من بود/ خرید کتاب سیمرغ پدربزرگ من بود)

دنیای من و مادربزرگ/ برای بزرگسال/ (معرفی کتاب دنیای من و مادربزرگ/ خرید کتاب دنیای من و مادربزرگ)

ده دلیل بر اهمیت کتاب «کارگاه داستان‌نویسی»

هدف نویسنده کتاب «کارگاه داستان‌نویسی» همان‌گونه که از عنوان فرعی آن -مجموعه‌ی کتاب راهنمای مربیان- نیز برمی‌آید، آموزش عملی و کاربردی داستان‌نویسی به نوقلمان است. امروزه درباره داستان‌نویسی علاوه بر برگزاری کارگاه‌های متعدد، کتاب‌های متنوعی نیز نوشته و منتشر می‌شود. کتاب جدید «عباس جهانگیریان»، تلاشی است در راستای ایجاد پیوند بین این دو راهکار. چندانکه، هم ایضاحی است بر چگونگی اجرای کارگاه‌های داستان‌نویسی  و هم حاوی نکات کاربردی در آموزش داستان‌نویسی است. این کتاب را باید خواند، به ده دلیل:

---

خرید کتاب کارگاه داستان‌نویسی

---

دلیل اول:

سرراست‌ترین دلیل این است که نویسنده کتاب«عباس جهانگیریان» است. در اینجا مقصود نویسنده نیست. سخن از کارنامه و سابقه نویسنده است. عباس جهانگیریان، نويسنده‌ای پیش‌کسوت با نیم‌قرن حضور در عرصه‌های هنری و ادبی است که امر آموزش نیز در رزومه و کارنامه‌اش پررنگ است. از این رو می‌توان گفت کتاب «کارگاه داستان‌نویسی»، کتابی دارای پشتوانه است. اثر این پشتوانه را باید در محتوای کتاب کاوید. 

دلیل دوم:

«کارگاه داستان‌نویسی» یک اثر تألیفی است. اهمیت تألیفی بودن در کتاب‌هایی از این سنخ و جنس، نه به معنی نفی ترجمه است و نه به منزله ضدیت با آثار ترجمه‌ای و یا بی‌ارزش دانستن آن‌ها. مقصود طرح مفهومی به نام مختصات یا جغرافیای فرهنگی مؤلف و مخاطب است. در آثار تألیفی بین مختصات و جغرافیایی فرهنگی نویسنده و مخاطب، هم‌سویی وجود دارد. این هم‌سویی در آثار ترجمه، کم‌رنگ است. مگر آنکه مترجمی حاذق بتواند به مدد هنر و مهارت خویش، بین (اثر مبدأ) و مخاطب (اثر مقصد) رابطه‌ای هم‌سو برقرار کند. در کتاب «کارگاه داستان‌نویسی» به واسطه تألیفی بودن اثر، بین جغرافیای فرهنگی نویسنده و مخاطب، هم‌سویی وجود دارد. این هم‌سویی را می‌توان در زبان و نثر اثر و همچنين مثال‌های مطرح شده در آن دید.

در سایت کتابک بخوانید:‌ کتاب‌هایی درباره آموزش داستان نویسی برای کودکان

دلیل سوم:

محتوای کتاب «کارگاه داستان‌نویسی»، فربه‌تر از عنوان آن است. این کتاب هم «ورا کارگاهی» است وهم «فراکارگاهی»: وراکارگاهی است، زیرا که علاوه بر جنبه‌های آموزشی و کارگاهی، منبعی نظری و قابل استفاده برای سطح وسیعی از مخاطبان همچون منتقدین و پژوهشگران نیز است. فرا کارگاهی است، چرا که علاوه بر ارائه آموزش کارگاهی، کتابی درباره کارگاه داستان‌نویسی نیز است. در علوم شناختی دو واژه مهم وجود دارد. واژه نخست "شناخت" (cognition) است و واژه دوم، “فراشناخت” (metacognition) است. «شناخت» از «تفكر» سخن مى‌گويد و «فراشناخت» از «تفكر درباره تفكر». بر این اساس، "کارگاه داستان‌نویسی" کارگاهی درباره کارگاه داستان نوشتن نیز است.

---

خرید کتاب درباره داستان نویسی برای کودکان

---

دلیل چهارم:

عباس جهانگیریان در این کتاب در رویکردی نو و نه چندان رایج، به نقش مهم فرایندهای شناختی در امر نویسندگی و ضرورت پرورش و تقویت آن‌ها در نزد نویسنده پرداخته است. فرایندهای شناختی نظیر «توجه»، «تمرکز»، نقش «حس‌های پنجگانه» و لزوم تقویت آن‌ها برای نویسندگی از آن جمله‌اند. همچنین نویسنده به نقش «حافظه» - و یا آنگونه که در کتاب از عنوان «خاطره» استفاده کرده است- در داستان‌نویسی به ویژه در یافتن سوژه‌ها و دستمایه‌های داستانی پرداخته است.

دلیل پنجم: 

گزاره‌ای جاافتاده و معروف درباره نویسندگی وجود دارد مبنی بر اینکه «کسی با آموزش نویسنده نمی‌شود». این گزاره هم درست است و هم نادرست. درست است، زیرا که نویسندگی تا حدود زیادی حاصل استعداد است. و نادرست است، به این دلیل که استعداد نیز نیاز به پروردن و توسعه و انکشاف دارد. به سخنی دیگر، استعداد شرط لازم نویسندگی است، اما شرط کافی آن نیست. کتاب «کارگاه داستان‌نویسی» از چگونگی پرورش استعداد و در نتیجه از هر دو شرط نویسندگی سخن می‌گوید.

---

خرید مجموعه کتاب‌های پژوهشی

---

دلیل ششم:

کتاب «کارگاه داستان‌نویسی»، به رغم جنبه‌های توصیفی، جانب نقد و هشدار و تجویز را فرو نگذاشته است. کتاب اسیر گفتمان غالب و روز نیست. نویسنده به درستی هنرجویان جوان کارگاه داستان را مورد خطاب قرار می‌دهد که:
«شما متعلق به نسل مجازی هستید. شاید تجربه‌هایتان هم بیشتر مجازی است.[ولی] هنرجوی داستان‌نویسی باید زندگی واقعی را تجربه کند…با مردم معاشرت داشته باشد…در غیر این صورت در یک دنیای مجازی، آرام آرام تحلیل خواهد رفت؛ درست مثل شنا کردن در یک اقیانوسی به عمق چندین سانتی‌متر!»

و یا در قسمتی دیگر از کتاب می‌نویسد: 
«شوربختانه بیشتر نوجوانان داستان‌نویس امروز، حضور پررنگی در جامعه ندارند و بیشتر شناختشان از مردم و مناسبات اجتماعی مجازی است.»

دلیل هفتم:

در نگاه مولف اثر، نویسندگی بی‌نیاز از شناخت جامعه نیست. او «آبشخور سوژه» را جامعه و گفت‌وگو و تعامل با مردم می‌داند و دو نسل از نویسنده‌ها را با عناوین «نسل کوچه» و «نسل آپارتمان» صورت‌بندی می‌کند و می‌نویسد:
«به نسل ما می گویند “نسل کوچه” چون ما در کوچه بزرگ شدیم. با هم بازی‌ها و مردم همراه و هم‌نفس بودیم، اما نوجوانان امروز نسل آپارتمانند و شبکه‌های اجتماعی و بیشتر در خانه، دوران نوجوانی و تا حدودی جوانی را سپری می‌کنند و تجربه اجتماعی کم‌تری دارند.»

کتاب «کارگاه داستان‌نویسی»، راهکارهایی را برای غلبه بر این مشکل ارائه می‌دهد.

دلیل هشتم:

این اثر، تلاقی‌گاه داستان‌نویسی و نمایشنامه‌نویسی و فیلمنامه‌نویسی است. این خصلت برآمده از تجربه زیستی نویسنده در سه اقلیم هنری است: اقلیم‌های پنجم و ششم وهفتم هنر. یعنی هنر ادبیات و نمایش و فیلم. از این زاویه، عباس جهانگیریان نویسنده‌ای «سه زیست» است. کتاب به خصوص در حوزه «ترمینولوژی» یا شناخت واژه‌های تخصصی این سه اقلیم مستقل و در عین حال وابسته به هم، نکات ارزنده‌ای را در اختیار مخاطب قرار می‌دهد.

---

خرید کتاب‌های عباس جهانگیریان

---

دلیل نهم: 

یکی از مباحث مهم کتاب، فصل دهم آن با عنوان «ژانرها یا گونه‌های داستانی» است. این فصل به درستی بیشترین حجم از کتاب را به خود اختصاص داده است. توضیح هر ژانر و گونه داستانی و ذکر مثال‌های مرتبط با آن‌ها، ساختار این فصل را تشکیل می‌دهند. توضیحات اما مختصر هستند. شاید برای مخاطب خاص این امکان وجود داشته باشد که در پس هر جمله‌ای از این فصل، نظریه‌ها و معناهای ژرفی را واکاوی کند. اما برای مخاطب نوقلم این واکاوی دشوار خواهد بود.  با توجه به اهمیت موضوع ژانرها و گونه‌ها، به نظر می‌رسد که جای بحث و بسط بیشتری در این فصل وجود دارد. مثال‌ها تا حدودی این بار را بر دوش می‌کشند، اما نه همه آن را. بسط  بیشتراین فصل از کتاب، یا انتشار آن در کتابی مستقل و با حجمی بیشتر، می‌تواند منبعی غنی‌تر برای استفاده در اختیار نو قلمان علاقه‌مند بگذارد.

دلیل دهم:

زبان اثر، ساده اما فنی است. به کارگیری چنین زبانی برای مخاطب نوقلم کتاب، مهم و ضرورى است. نویسنده با پرهیز از طرح مسائل ذهنی با زبانی بغرنج و پیچیده، به زبانى متناسب با کارکرد آموزشی اثر برای نوقلمان، وفادار مانده است.

كتاب «کارگاه داستان نویسی» (مجموعه‌ى كتاب راهنماى مربيان) به قلم «عباس جهانگيريان» با تیراژ ۲۵۰۰ عدد در سال ۱۴۰۲ توسط «انتشارات كانون پرورش فكرى كودكان و نوجوانان» منتشر شده است.                                                                                    

سی و هشتمین جلسه شنبه‌های سفرنامه‌خوانی به مدیریت مهدی گوهری، روزنامه‌نگار و راهنمای گردشگری، روز شنبه 18 شهریور 1402 در موزه کودکی ایرانک وابسته به موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان برگزار شد. 

در این نشست تخصصی که به پشتیبانی گروه توسعه کسب و کار آذرستان و میزبانی موزه برای آشنایی بیشتر پژوهشگران و علاقه‌مندان به تاریخ فرهنگ کودکی ایران برگزار شده بود، ابتدا مهدی گوهری درباره نقش سفرنامه‌ها در مطالعات تاریخی- فرهنگی گفت و سپس فرزانه طاهری مدیر موزه کودکی ایرانک به تاثیر اطلاعات استخراج شده از سفرنامه‌ها بر پروژه مطالعات کودکی ایران اشاره کرد. او گفت در این پروژه تاکنون پژوهشگران موسسه بیش از 300 عنوان سفرنامه و خاطرات را بازخوانی و استخراج اطلاعات کرده‌اند، که یافته‌های اطلاعاتی آن‌ها مربوط به دوره‌های ایلخانیان، تیموریان، صفویان، افشاریان، زندیان، قاجاریان و پهلوی است. بیش‌ترین داده‌های اطلاعاتی مطرح در این منابع به ترتیب شامل: بهداشت و پزشکی، آموزش و پرورش، کار کودکان، پوشاک، ازدواج نوجوانان، اسباب‌بازی‌ها، تربیت کودکان، حقوق کودکان، تعزیه و کودکان، بردگی کودکان، سرگرمی‌ها، گهواره‌ها و ننوها، زیورآلات، لَ‌لِه‌ها و دایه‌ها، محبت به کودکان، عکاسی از کودکان، غسل تعمید، اجیرنامه‌ها و نوشت‌افزارها در ایران است. 

سپس طاهری با انتخاب چهار موضوع آموزش و پرورش و مکتب‌خانه‌ها، ننوها و گهواره‌ها، غسل تعمید و باز‌‌ی‌افزارها براساس اشیا موجود در موزه با بیان توضیحی مختصر از تاریخچه‌ی هر یک، بخش‌هایی از خاطرات ممتحن‌الدوله: زندگینامه میرزا مهدی خان ممتحن‌الدوله شقاقی نخستین مهندس معمار ایران را در مورد چالش‌های رفتن کودکان به مکتب‌خانه در دوره قاجاریه، سفرنامه ژان باپتیست تاورنیه بازرگان فرانسوی و ژان شاردن جواهرفروش و جهانگرد فرانسوی را در مورد بازی‌ها و اسباب‌بازی‌های کودکان ایرانی در دوره صفویه، س‍ف‍رن‍ام‍ه‌ آدام‌ اول‍ئ‍اری‍وس پژوهشگر، ریاضی‌دان، جغرافی‌دان و کتاب‌دار آلمانی که از راه روسیه و دریای مازندران به سوی ایران و شهر اصفهان رهسپار شده بود خواند.

ممتحن‌الدوله در ایام کودکی، ردیف جلو، نفر میانی

 

تصویر گروهی از دختران جوان ایرانی

 اول‍ئ‍اری‍وس در بخشی از سفرنامه خود به غسل تعمید کودکان ارمنی در کلیسای جلفای اصفهان و آموزش و پرورش در ایران می‌پردازد. در ادامه بخشی از سفرنامه از خراسان تا بختیاری هانری رنه دالمانی کتاب‌دار، تاریخ‌نگار و هنرشناس فرانسوی و  س‍ف‍ر در ای‍ران، نوشته‌ی‌ گ‍اس‍پ‍ار درووی‍ل افسر فرانسوی که در دوره عباس میرزا قاجار به ایران آمده بود درباره بچه‌داری در ایران و خواباندن کودکان در گهواره و ننو برای حاضرین خوانده شد. و تصاویری از کودکان که در جلد یک کتاب از خراسان تا بختیاری منتشر شده بود، نمایش داده شد.

تصویری از اندرون یک خانه‌ی ایرانی - بچه‌داری در ایران

 

سلطان خانم از شیخ ابوالپشم می‌خواهد که برای فرزندش استخاره کند

 

تصویری از مهمانی در خانه‌ی یک زن ایرانی

پس از آن شرکت‌کنندگان از موزه کودکی ایرانک بازدید کردند.

کمک به کودکان مرز ندارد.
-توبا صابری

وقتی صحبت از کمک به کودکان محروم و کودکان خیابان هست، دیگر کمک به آن‌ها مرزی نمی‌شناسد.

نسرین زیگه در سال ۱۹۵۰ در تهران بدنیا آمد و زمانی که نه سالش بود همراه خانواده به آلمان رفتند. در هامبورگ و فلزنبورگ به مدرسه رفت و در شهر کیل در رشته روان‌شناسی فارغ‌التحصیل و در شهر اشتوتگارت و فرانکفورت به عنوان روانکاو به کار مشغول شد.
او دو فرزند دارد. از سال ۱۹۸۳ تا ۲۰۱۶ در کشورهای مختلف آفریقایی (تانزانیا، زامبیا، ماداگاسکار، اتیوپی) با خانواده‌اش زندگی کرده است ولی از سال ۲۰۱۶ در آلمان زندگی می‌کند.
او در سال ۱۹۹۶ یک انجمن برای جمع آوری کمک برای آفریقا در آلمان تأسیس کرده است و در پروژه‌های مختلف کمک به کودکان محروم در آفریقا شرکت می‌کند. او به خاطر فعالیت‌های بشردوستانه‌اش و همچنین به خاطر کتاب‌هایش دو جایزه در آلمان دریافت کرده است.

اهدای مدال اول دولت آلمان به دست خانم لوسیا پوتریش به خانم زیگه در سال ۲۰۲۲ برای قدردانی از کارهای ناسودبر و تشکیل انجمن کمک به آفریقا

نسرین زیگه شاعر هم هست و اشعار زیبایی برای بچه‌ها سروده است. این ترجمه یکی از شعرهای اوست که در سال ۱۹۹۸ سروده است:
کی هست آنا الی؟
آنا الی خانه ندارد
آنا الی تختخواب ندارد
آنا الی تنهاست
آنا الی کوچک هست
آنا الی گرسنه هست
آنا الی سردش هست
آنا الی مجروح هست
آنا الی درد دارد
چه کسی از آنا الی محافظت می‌کند؟
چه کسی به آنا الی غذا می‌دهد؟
چه کسی آنا الی را نزد پزشک می‌برد؟
چه کسی آنا الی را نوازش می‌کند؟
چه کسی آنا الی را به مدرسه می‌فرستد؟
چه کسی آنا الی را در آغوش می‌گیرد؟
آدم‌ها می گویند:
بچه‌های خیابان کثیف هستند.
آن‌ها دزدهای کوچک هستند.
آن‌ها بوی بد می‌دهند و تنبل هستند.
آن‌ها آشغال هستند
و بدرد هیچ کاری نمی‌خورند
تو می‌توانی هر کاری که می‌خواهی با آنها انجام دهی
هیچ خروسی به دنبال آن‌ها بانگ نمی‌زند.
آنا الی تنهاست.

 

سفر خانم زیگه به نامیبیا سال ۲۰۲۲ در انستیتو گوته- خواندن کتاب برای بچه‌های پیش‌دبستانی و گفتگو با مسئولین انستیتو 

 

خانم نسرین زیگه (Siege) خیلی ممنون که دعوت ما را برای مصاحبه پذیرفتید. می‌دانم که مطبوعات و رسانه‌های آلمانی خیلی با شما گفت‌و‌گو می‌کنند. اما شاید نخستین‌بار باشد که یک رسانه ایرانی که ویژه گزارش‌ها و اطلاعات در حوزه فرهنگ کودکی (کتابک) با شما گفت و گو می‌کند. می‌خواستم در ابتدا نظرتان را در این باره بپرسم؟‌ چه حسی دارید؟
-    بله این اولین مصاحبه من با یک رسانه ایرانی هست، در پاسخ سؤال احساس و هیجان باید بگویم خوشحالم که با شما مصاحبه می‌کنم.

شاید خوب باشد در ابتدا از روند زندگی تحصیلی و ادبی و همچنین آن نکته‌ای که توجه شما را به آفریقا جلب کرد شروع کنیم.

-    من در آلمان به مدرسه رفتم و اینجا دیپلم گرفتم و بعداً در دانشگاه در رشته روان شناسی فارغ‌التحصیل شدم و به عنوان یک روانکاو در یک کلینیک شروع به کار کردم.
از دوران کودکی می‌نوشتم و شعر می‌گفتم و نوشتن به زندگی روزمره‌ام تعلق دارد من برای خودم می‌نوشتم بدون اینکه به این بیاندیشم که روزی آن‌ها را چاپ می‌کنم. بعدها، خیلی دیرتر وقتی که به آفریقا رفتم، نوشتن به عنوان یک‌ حرفه پیش آمد، من از دوران کودکی به کشورهای دیگر علاقمند بودم در دوران دانشگاه خیلی به کشورهای دیگر مسافرت می‌کردم ولی نه به آفریقا و این اتفاق خیلی دیرتر رخ داد، من با مردی آلمانی که کارش در بخش کمک به کشورهای در حال توسعه هست، ازدواج کردم و وقتی دخترمان شانزده ماهه بود او باید برای سه سال در تانزانیا کار می‌کرد و ما با هم به تانزانیا رفتیم، این کشور، مردم آن، تاریخ‌شان، آب‌وهوای تانزانیا، موسیقی و آهنگ‌های‌شان و زبان و گویش آن‌ها مرا بسیار تحت تأثیر قرار داد و تأثیر آن تا امروز در من و همسرم باقی مانده است.

حمایت خانم نسرین زیگه از دو پروژه «Together» و‌«Let me be a Child» در شهر ادیس‌آبابا از طریق  انجمن کمک به آفریقا در آلمان

از اولین سال‌هایی که در آفریقا بودیم (۱۹۸۵-۱۹۸۳) تا امروز آفریقا ما را به سمت خود می‌کشاند و به این ترتیب الان حدود سی سالی هست که در چندین کشور آفریقایی زندگی و کار کرده‌ایم. در تانزانیا من زبان سواحیلی (Swahili) را یاد گرفتم و به جمع‌آوری داستان‌ها و افسانه‌های آفریقایی پرداختم و تلاش کردم که به پروژه Dar -es-Salaam بچه‌های خیابانی کمک کنم و شروع کردم به نوشتن در مورد بچه‌هایی که در این پروژه با آن‌ها آشنا می‌شدم.

تصویری از بچه‌های خیابان که اکنون به همت خانم زیگه و ‌همکارانش در یک خانه سرپرستی می‌شوند

 

آفریقا یک قاره بزرگ هست، چگونه و از کجا شما کار خود را شروع کردید، از مشکلات و هم چنین ویژگی‌های فرهنگی مردم آنجا در ارتباط با افرادی مثل شما برای‌مان بگویید، آیا به راحتی پذیرفته شدید؟

-    من در همه‌ی کشورهای آفریقایی که در آن آن‌ها زندگی کردم و الان هم زندگی می‌کنم پذیرفته شدم. یک ضرب‌المثل آلمانی می‌گوید: هر طوری که در جنگل فریاد بزنی همان طور صدایت انعکاس می‌یابد. این به این معنا هست که اگر تو با دیگران با احترام و دوستانه رفتار کنی آنها هم با تو همین رفتار را خواهند داشت. در یک‌ وضعیت برابر و یکسان، نه اینکه از بالا به آنها نگاه کنیم، در برابر هر سنت و روش زندگی و یا رسم و رسومات آن‌ها همیشه با احترام و علاقمندی توجه می‌کردم و سعی می‌کردم که با مردم آفریقا رابطه برقرار کنم و به آن‌ها نزدیک شوم. مثلاً در اتیوپی تلاش کردم که به پروژه‌های کمک‌رسانی به کودکان و مبارزه با فقر و محرومیت شرکت کنم و این کار را هنوز هم انجام می‌دهم.
در سال‌های ۲۰۲۳ - ۱۹۹۳ که برای دومین بار در تانزانیا اقامت داشتم شروع کردم که در کارهای عام‌المنفعه در پروژه‌هایی که به کودکان محروم خیابانی که در آن‌جا بود کمک کنم و به همین دلیل در سال ۱۹۹۶ با کمک دوستانم در آلمان یک انجمن برای کمک به آفریقا تشکیل دادم که با کمک‌های مالی که به این انجمن بتوانیم هزینه کمک به آفریقا را تأمین می‌کنیم.

در سایت کتاب بخوانید: کتاب‌خوانی برای کودکان؛ هفده دلیل در اهمیت کتاب‌خوانی و آغاز کردن آن

کتابخوانی خانم نسرین زیگه برای کودکان و گفتگو با آنها در سال ۲۰۰۰ - تانزانیا

 

شما برای برای بچه‌ها کتابخوانی می‌کنید، از تجربه‌ها و حاصل گفت‌وگوهای خود با بچه‌های خیابانی برای‌مان بگویید آیا سرگذشت آن‌ها در کار ادبی شما برای کودکان تأثیر گذاشته است؟

-    برنامه‌های من ترکیبی از تعریف کردن و کتاب خواندن و گفت‌وگو هست. بعضی وقت‌ها هم تصاویر کتاب‌ها را به شکل فیلم تهیه کرده به اسم فیلم تصاویر کتاب به آن‌ها نشان می‌دهم.
بچه‌های خیابانی معلم‌های من بوده و هستند آن‌ها از زندگی خود برایم تعریف می‌کنند و من به‌جای آن‌ها می‌نویسم. بچه‌های خیابانی نمی‌توانند کتاب بنویسند من به آ‌ن‌ها کمک می‌کنم که داستان‌های آن‌ها خوانده و شنیده شود، من برای آن‌ها ابزار هستم.
سرگذشت‌های آن‌ها مرا متأثر می‌کند و موجب فعالیت من می‌شود و برای همین هم تا امروز از طریق انجمنی که کمک برای آفریقا تأسیس کرده‌ایم سعی می‌کنیم در پروژه‌هایی آن‌ها را جمع کرده و برای‌شان آینده بهتری رقم بزنیم.

تصاویری از برگزاری ورکشاپ حقوق کودک در فرانکفورت آلمان تحت عنوان «همه‌ی کودکان حق برابر دارند» توسط خانم زیگه

من اغلب در مدارس برای بچه‌ها کتابخوانی می‌کنم و با کتاب‌هایم سعی می‌کنم که پلی بزنم بین بچه‌های اینجا (آلمان) و کودکان در آفریقا، بچه‌هایی که داستان‌های کتاب‌های من از زندگی آن‌هاست. من مایلم که کودکان در اینجا متوجه شوند که بچه‌هایی مثل «زامبو»، «اکبر»، «تودیسوآ» پیش از هر چیز کودک هستند، گرچه آن‌ها به فرهنگ دیگری تعلق دارند و این فرهنگ در آرزوهای آن‌ها انعکاس می‌یابد ولی احساس و تفکرشان به آن‌ها شبیه است. خواننده‌های کتاب‌های من باید سفر کنند به جاهای ناآشنا و غریبه تا کم‌کم بتوانند به آنچه که ناآشناست اعتماد کنند و اعتماد آن‌ها را هم جلب کنند.

خرید کتاب کودک درباره پذیرش تفاوت‌ها

کتابخوانی خانم زیگه در مدارس آلمان در کنار اشیایی که از آفریقا آورده - ایالت ساکسن آن هالت (Sachsen -Anhalt)

 

کتابخوانی خانم زیگه (کتاب ماما با اوباب) همراه با تصویرگر کتاب، خانم مایکه نویندورف، در سال ۲۰۲۳ در ویس بادن آلمان 
 

لطفاً به ما برخی از کتاب‌ها و آثار ادبی خود را معرفی کنید، برای چه گروه سنی می‌نویسید و به چه موضوع‌هایی می‌پردازید؟

من برای این گروه‌های سنی زیر کتاب نوشته‌ام: 

۵-۸ ساله
فردا هینه برای ناهار می‌آید (پنج داستان بامزه‌ی آفریقایی)
کالولو و داستان‌های دیگر آفریقایی (مجموعه قصه‌های آفریقایی)
اگر شیر بغرد (کتاب‌های تصویری و قصه‌های بچه‌های خیابانی)
ماما با اوباب (یک داستان که از داستان‌های قدیمی آفریقایی تأثیر گرفته است)

۹-۱۰ ساله
یوما، یک بچه خیابانی در تانزانیا (داستان‌های بچه‌های خیابانی تانزانیا)
جای پای فیل‌ها (حیات وحش - و محیط زیست در تانزانیا)
من برمی‌گردم،«دادابه» داستان‌های بچه‌های خیابانی در ماداگاسکار
راهزن‌های لیبرتالیا (راهزن و حقوق بشر ماداگاسکار)
«شیرین» من کجایی هستم؟ (بخشی از زندگی خودم در سال‌های اول اقامت در آلمان)

۱۱-۱۲ ساله
“آنسی“(کودکان خیابانی/ ازدواج کودکان/ در اتیوپی)
در سایت من کتاب‌های مرا می‌توانید ببینید.
www.nasrin-Siege.com

خیلی متشکرم خانم زیگه از وقتی که برای مصاحبه گذاشتید.

22 سپتامبر «روز جهانی کرگدن» است. کرگدن‌ها پستاندارانی بزرگ از خانواده rhinocerotidae هستند. آنها هیچ شکارچی طبیعی به جز انسان ندارند. گونه‌های کرگدن در سرتاسر جهان در معرض خطر و در آستانه انقراض هستند، به طوری که بیش از 7000 کرگدن بین سال‌های 2008 تا 2017 در آفریقای جنوبی که بیش از 70 درصد از جمعیت کرگدن‌های جهان را در خود جای داده است، در اثر شکار غیرقانونی تلف شدند. در سال 2011، گونه کرگدن سیاه آفریقایی منقرض شد.

هر روز تقریباً سه کرگدن به خاطر شاخ‌هایشان کشته و شکار می‌شوند. شکارچیان غیرمجاز از داروهای آرام‌‌بخش برای از پا انداختن کرگدن‌ها استفاده می‌کنند و شاخ‌های آن‌ها را به شکل غیر انسانی قطع می‌کنند. سپس کرگدن‌ها را رها می‌کنند تا خونریزی کنند. تلاش‌ها برای مبارزه با شکار غیرقانونی ناکام مانده است زیرا اکثر شکارچیان متخلف به سلاح‌های پیچیده مسلح شده‌اند و چشم طمع آنها را کور کرده است. روز جهانی کرگدن فرصتی عالی برای همه ماست تا در مقابل تجارت شاخ کرگدن بایستیم و از این موجودات فوق‌العاده باشکوه محافظت کنیم.

کتابک برای روز جهانی کرگدن کتاب‌های زیر را به شما معرفی می‌کند:

کرگدن کوچولوی خودخواه/ برای 1 تا 5 سال/ (معرفی کتاب کرگدن کوچولوی خودخواه/ خرید کتاب کرگدن کوچولوی خودخواه)
ایستگاه/ برای 3 تا 7 سال/ (معرفی کتاب ایستگاه/ خرید کتاب ایستگاه)
کرگدن دیگر بی‌ادبی نمی‌کند – رفتارهای خوب/ برای 5 تا 9 سال/ (معرفی کتاب کرگدن دیگر بی‌ادبی نمی‌کند – رفتارهای خوب/ خرید کتاب کرگدن دیگر بی‌ادبی نمی‌کند – رفتارهای خوب)
کدام پیروز می شود؟ کرگدن یا اسب آبی/ برای 7 تا 12 سال/ (معرفی کتاب کدام پیروز می شود؟ کرگدن یا اسب آبی/ خرید کتاب کدام پیروز می شود؟ کرگدن یا اسب آبی)
نوربرت خرگردن/ برای 9 تا 12 سال/ (معرفی کتاب نوربرت خرگردن/ خرید کتاب نوربرت خرگردن)
کله کرگدن در غار آشوکا/ برای 9 تا 12 سال/ (معرفی کتاب کله کرگدن در غار آشوکا/ خرید کتاب کله کرگدن در غار آشوکا)
در جستجوی طوطی پلیسه – مجموعه کارآگاه کرگدن در باغ وحش مرموز/ برای 9 تا 12 سال/ (معرفی کتاب در جستجوی طوطی پلیسه – مجموعه کارآگاه کرگدن در باغ وحش مرموز/ خرید کتاب در جستجوی طوطی پلیسه – مجموعه کارآگاه کرگدن در باغ وحش مرموز)
معمای پنگوئن گمشده – مجموعه کارآگاه کرگدن در باغ وحش مرموز/ برای 9 تا 12 سال/ (معرفی کتاب معمای پنگوئن گمشده – مجموعه کارآگاه کرگدن در باغ وحش مرموز/ خرید کتاب معمای پنگوئن گمشده – مجموعه کارآگاه کرگدن در باغ وحش مرموز)
راز استخر سرخ – مجموعه کارآگاه کرگدن در باغ وحش مرموز/ برای 9 تا 12 سال/ (معرفی کتاب راز استخر سرخ – مجموعه کارآگاه کرگدن در باغ وحش مرموز/ خرید کتاب راز استخر سرخ – مجموعه کارآگاه کرگدن در باغ وحش مرموز)
غریبه عجیب و غریب – مجموعه کارآگاه کرگدن در باغ وحش مرموز/ برای 9 تا 12 سال/ (معرفی کتاب غریبه عجیب و غریب – مجموعه کارآگاه کرگدن در باغ وحش مرموز/ خرید کتاب غریبه عجیب و غریب – مجموعه کارآگاه کرگدن در باغ وحش مرموز)
اسرار غروب – مجموعه کارآگاه کرگدن در باغ وحش مرموز/ برای 9 تا 12 سال/ (معرفی کتاب اسرار غروب – مجموعه کارآگاه کرگدن در باغ وحش مرموز/ خرید کتاب اسرار غروب – مجموعه کارآگاه کرگدن در باغ وحش مرموز)
ماجرای شی‌واواک قلدر – مجموعه کارآگاه کرگدن در باغ وحش مرموز/ برای 9 تا 12 سال/ (معرفی کتاب ماجرای شی‌واواک قلدر – مجموعه کارآگاه کرگدن در باغ وحش مرموز/ خرید کتاب ماجرای شی‌واواک قلدر – مجموعه کارآگاه کرگدن در باغ وحش مرموز)
کی کرگدن ارزان می‌خواهد/ برای 9 تا 12 سال/ برای 12 سال به بالا/ (معرفی کتاب کی کرگدن ارزان می‌خواهد/ خرید کتاب کی کرگدن ارزان می‌خواهد)
آتش‌‌افروزی کرگدن – داستان‌های حیات وحش ۴/ برای 12 سال به بالا/ (معرفی کتاب آتش‌‌افروزی کرگدن – داستان‌های حیات وحش ۴/ خرید کتاب آتش‌‌افروزی کرگدن – داستان‌های حیات وحش ۴)

در چند دهه‌ی گذشته، ادبیات کودکان مرزهایی تازه را پشت سرگذاشته است. جست‌و‌جو برای روایت کردن موضوع‌هایی که تا پیش از این به آن توجه‌ای نمی‌شد، بخشی از کارکرد ادبیات کودکان شده است. هنگامی که بزرگسالی درگیر بیماری‌های سخت درمان می‌شود، چه‌گونه می‌توان به کودکان کمک کرد که روند این بیماری و رابطه‌ای که تا پیش از این با بزرگسالان در خانواده داشته است را ترمیم یا بازسازی کند؟ در این بررسی به دو کتاب تصویری «واقعاّ جدی جدی!» و «بادکنک نقره‌ای» پرداخته می‌شود تا زوایای کم‌تر شناخته شده در هنگام درگیری بزرگسالان مبتلا به آلزایمر برای مخاطبان کودک و نوجوان آشکار شود. 

خرید کتاب واقعا جدی جدی!

کتاب تصویری «واقعا جدی جدی!» درباره‌ی رابطه‌ی یک پدربزرگ با نوه‌ی خود به نام شارلی است. پدربزرگ همیشه برای شارلی، قصه‌های شاد و بامزه می‌گوید و سرگرمش می‌کند. قصه‌های خیالی که شخصیت‌هایش همیشه در خانه‌ی پدربزرگ است. این قصه‌گویی با بازی میان این دو، شیرین و جذاب است و شارلی را سرگرم می‌کند، آن‌قدر که از معاشرت با پدربزرگ بسیار لذت می‌برد اما از یک نقطه‌ی زمانی، پدربزرگ دیگر برای شارلی قصه‌ای نمی‌گوید، چون به بیماری وحشتناکی دچار شده است که باعث شده نه بخندد، نه با آن‌ها حرف بزند و هیچ‌کدام از اطرافیانش و حتی قصه‌هایی که پیش از این تعریف می‌کرده به خاطر نیاورد. شارلی تلاش می‌کند با روش پدربزرگش با او صحبت کند و ارتباط بگیرد، بنابراین برای پدربزرگ قصه می‌گوید، شبیه همان کاری که پدربزرگ برای شارلی انجام می‌داد. قصه‌هایی که کم‌کم پدربزرگ را به خنده می‌اندازد و همین برای شارلی کافی است؛ حتی اگر پدربزرگ، دیگر شارلی را به خاطر نیاورد.

این کتاب تصویری اطلاعاتی درباره‌ی خود بیماری آلزایمر به خواننده نمی‌دهد، اما به کودکی که پدربزرگ و مادربزرگش از بیماری آلزایمر رنج می‌برد راهی را نشان می‌دهد تا با آنها ارتباط برقرار کند. بحث درباره‌ی این بیماری مهم است و بستگی به سن و رابطه کودک با فرد درگیر با آلزایمر دارد. 

خرید کتاب بادکنک نقره‌ای

این تنها داستانی نیست که موضوع آلزایمر را برای مخاطبان خود برجسته کرده است، کتاب تصویری دیگری به نام «بادکنک نقره‌ای» هم درباره‌ی آلزایمر و ازدست‌دادن حافظه است. در این کتاب نویسنده با استفاده از استعاره‌ی بادکنک‌ها به تفهیم معنای حافظه و خاطرات برای مخاطبان می‌پردازد. توضیح و شرح بیماری آلزایمر برای کودکان خردسال بسیار دشوار است و تصویر بالون‌های حافظه در ابتدا برای کودک ممکن است، گیج‌کننده باشد، اما در ادامه داستان و با پیشرفت بیماری آلزایمر در پدربزرگ، خاطرات که به شکل بادکنک تجلی یافته‌اند، برای کودکان بیشتر ملموس می‌شود. کودکان می‌آموزند که ازدست‌دادن بادکنک‌ها معادل با ازدست‌دادن حافظه و خاطرات در پدربزرگ هستند. همانطور که در کتاب می‌خوانیم، پدربزرگ جیمز بهترین بادکنک‌ها را دارد، زیرا بهترین خاطرات را داشته است. او بادکنک‌هایی دارد که پدر را در جوانی و مادربزرگ را زمانی که ازدواج کردند، نشان می‌دهد. پدربزرگ همچنین یک بادکنک نقره‌ای دارد که خاطره سفر ماهیگیری او و جیمز است و این بادکنک مهم‌ترین بادکنک مشترک جمیز و پدربزرگش است. اما سرانجام بادکنک‌های پدربزرگ یکی یکی از دستش رها می‌شوند و به آسمان پرواز می‌کنند. جیمز با دیدن این صحنه، غمگین می‌شود و هرچه می‌دود، نمی تواند بادکنک‌ها را بگیرد. یک روز، پدربزرگ بادکنک نقره‌ای را نیز رها می‌کند، اما او حتی متوجه رها شدن آن نیز نمی‌شود! چه اتفاقی برای پدربزرگ افتاده است؟ 

همان‌طور که این دو داستان نشان می‌دهند، این بیماری می‌تواند وارد هر خانه‌ای شود. این دو داستان، به کودکان نشان می‌دهند در زندگی و حافظه‌ی فرد مبتلا به آلزایمر چه اتفاقی می‌افتد و به بزرگسالان یادآوری می‌کند که به یاد داشته باشند، به پرسش‌های کودکان ساده و صادقانه پاسخ دهند. 

خرید کتاب کودک درباره‌ی بیماری

ممکن است به یک کودک خردسال گفته شود: «مادربزرگ و یا پدربزرگ بیماری دارد که به خاطرسپردن چیزها برای او سخت است». در این وضعیت‌ها باید به کودکان کمک کرد تا بدانند که احساس غم، ناراحتی و خشم آن‌ها طبیعی است و هیچ کسی باعث این بیماری در پدربزرگ و یا مادربزرگ‌شان نشده است. گاهی کودکان خردسال ممکن است فکر کنند بیماری آلزایمر پدربزرگ یا مادربزرگ، نتیجه کار بدی است که خود او انجام داده. در این موارد باید با بچه‌ها در مورد نگرانی‌ها و احساسات آن‌ها صحبت کرد. آن‌ها ممکن است در مورد احساسات منفی خود مثل خشم و ناراحتی هرگز با شما صحبت نکنند، اما شما ممکن است تغییراتی را در نحوه رفتار آن‌ها مشاهده کنید، همانند، مشکلاتی در زمینه آموزش در مدرسه، یا در ارتباط با همسالان یا در خانه، که می‌تواند نشانه‌ای از نگرانی‌ها و ناراحتی‌های آن‌ها باشد. کمک گرفتن از مشاور می‌تواند به کودکان کمک کند تا این خشم و ناراحتی را به راحتی بیان کنند و یاد بگیرند که چگونه احساسات خود را بیان کنند. 

در مورد نوجوانان، ممکن است آن‌ها به سختی باور کنند که چه اتفاقی برای نزدیکان‌شان افتاده است و آن را انکار کنند. آن‌ها حتی ممکن است، تغییرات ناشی از بیماری را ناراحت‌کننده یا شرم‌آور بدانند و هیچ تمایلی برای سپری کردن زمان خود در کنار فرد بیمار نداشته باشند. بنابراین هرگز نباید آن‌ها را مجبور کرد که با فرد مبتلا به آلزایمر زمانی را سپری کنند و اصرار به این موضوع، حتی می‌تواند اوضاع را نیز بدتر کند. این نکته را باید در نظر داشت که انجام کارهای سرگرم کننده به همراه کودک برای فرد مبتلا به آلزایمر بسیار کمک‌کننده است. بهتر است کارهای هنری و صنایع‌دستی ساده به همراه کودک و فرد بیمار انجام داد. یا موسیقی مورد علاقه فرد بیمار را پخش کرد و یا به همراه کودک آواز خواند. تماشای آلبوم‌های عکس خانوادگی در کنار یکدیگر و خواندن داستان به همراه کودک در کنار بیمار مبتلا به آلزایمر از جمله کارهای مفید و ارزشمند است. 

همانطور که در کتاب «واقعا جدی جدی!» می‌خوانیم، هر کودکی پدربزرگ و مادربزرگی دارد که دوست دارد با آن‌ها وقت بگذراند و به هر حال، هیچ‌کس نمی‌تواند داستانی را بهتر از پدربزرگ و مادربزرگ تعریف کند. در کتاب «واقعا جدی جدی!» چارلی و پدربزرگش چنین رابطه‌ای دارند. برای چارلی فرقی نمی‌کند داستان‌های پدربزرگ درباره مخفی‌شدن دزدان دریایی در اتاق زیر شیروانی یا آدم کوچولوهایی که در زیرزمین خانه زندگی می‌کنند، تا چه اندازه خنده‌دار یا تخیلی است، اما پدربزرگ می‌تواند با این داستان‌ها او را برای روزها سرگرم کند. در این داستان، روایت به جایی می‌رسد که دیگر حال پدربزرگ خوب نیست. او داستان‌های قدیمی را به خاطر نمی‌آورد و حتی گاهی اوقات وقتی که به دیدار پدربزرگ می‌روند، آن‌ها را نمی‌شناسد. اما چارلی همچنان می‌خواهد با پدربزرگ وقت بگذراند و دوباره با او ارتباط برقرار کند. هر چند که این داستان ممکن است غم‌انگیز باشد، با این وجود به کودک آموزش می دهد که زندگی غیرقابل پیش‌بینی است و گاهی ممکن است مطابق خواسته‌های ما پیش نرود. 

خرید کتاب کودک درباره مادربزرگ و پدربزرگ

کتاب‌هایی همانند «واقعا جدی جدی!» و «بادکنک نقره‌ای» علاوه بر اینکه به معرفی ساده و قابل درک بیماری آلزایمر پرداخته‌اند به کودکان می‌آموزند که می‌توانند برای بهبود حال پدربزرگ و مادربزرگ و سایر اطرافیان‌شان، حتی در زمان بیماری آن‌ها تلاش کنند و به همان شیوه‌ای که از آن‌ها محبت و توجه دریافت کرده‌اند به مراقبت از آن‌ها بپردازند. افزون بر این، کتاب برای مخاطب بزرگسال یک پیام پنهان دارد و آن اینکه کودکان از هر رفتاری که با آن‌ها می‌شود الگوبرداری می‌کنند و شیوه‌ی رفتاری خود را شبیه به رفتار نزدیکان خود خواهند کرد.  
کتاب‌های «واقعاً جدی جدی!» و «بادکنک نقره‌ای» از آن کتاب‌هایی هستند که والدین امیدوارند هرگز به آن نیاز پیدا نکنند، اما برای هر خانواده‌ای که یکی از عزیزان آن‌ها مبتلا به آلزایمر است و می‌خواهند کودک‌شان با زبانی ساده با مفهوم این بیماری و چگونگی برخورد با آن آشنا شود بسیار مفید و ارزشمند است.

 

پیش از شروع مطالعه، بخش‌های نخست و دوم را در سایت کتابک بخوانید: 

بازنمایی اختلال استرس بعد از آسیب (PTSD) در شخصیت «کاپیتان هوک» پویانمایی پیترپن (بخش نخست)

بازنمایی اختلال استرس بعد از آسیب (PTSD) در شخصیت "«کاپیتان هوک»" پویانمایی پیترپن (بخش دوم)

درمان PTSD

فرآیند درمان بیمار مبتلا به PTSD، تلفیقی از دو رویکرد روان‌شناسی شناختی و رفتاردرمانی است. مداخلات رفتاردرمانی شامل موارد زیر است:

• آموزش نحوه‌ی‌ مواجه‌ی‌ مؤثر با ترس‌ها
• اجتناب از رویارویی با اماکن یا افرادی که وقایع تلخ را یادآوری می‌کند
• استفاده از تکنیک آرام‌بخشی و پذیرش احساسات بیمار

هدف از درمان، بازگرداندن عملکرد عادی بیمار است. در روند درمان، تمرکز روان‌درمانگر معطوف‌ به حل مشکلات، آموزش مهارت‌های مربوط به کنار آمدن با شرایط و ایجاد شرایط حمایتی برای بیمار است. برای پشتیبانی از این افراد، ابتدا باید‌ والدین و نزدیکان آموزش ببینند‌ تا بتوانند به درستی و با روش‌های علمی به بیمار در سپری کردن این برهه‌ی حساس کمک کنند.

خرید کتاب درباره‌‌ی استرس و نگرانی در کودکان

عضویت در گروه‌های حمایتی نیز برای افرادی که نشانه‌هایی از اضطراب دارند، سودمند است. با عضویت در این گروه‌ها، بیماران  حمایت عاطفی دریافت می‌کنند، با افراد دیگری که شرایط و نشانه‌های مشابهی را تجربه کرده‌اند آشنا می‌شوند و راهکارهایی را برای کنار آمدن با شرایط و‌ مدیریت آن می‌آموزند. برای این کار بهتر است افراد دچار PTSD، به صورت گروهی و زیر نظر روان‌درمانگر یا تیمی متخصص، تجربه‌های خود را با یکدیگر به اشتراک بگذارند. به اشتراک‌ گذاشتن این تجربه‌ها، سبب می‌شود کودک فکر نکند فقط اوست که دچار چنین مشکلی شده است و هم‌چنین، حین این‌گونه از درمان از محبت و توجه دیگران بهره ببرد.

در سایت آموزک بخوانید: روش های کاهش استرس در کودکان

درمان دارویی:

برای درمان،‌ می‌توانیم از داروهای زیر استفاده کنیم:

• مهارکننده سروتونین مانند فلوکستین
• ضدافسردگی‌های سه حلقه‌ای مانند ایمی‌پرامین، سیتالوپرام، و کلونیدین 
• پروپرانولول نیز معمولاً برای درمان اختلال اضطراب و هراس شدید تجویز می‌شود.

جمع‌بندی

هنر، راه مناسبی برای آموزش به توده‌ی مردم- با هر سطح سواد- است. آموزش آکادمیک اختلال‌های گوناگون روانی و رفتاری به همه‌ی افراد جامعه دشوار است اما می‌توان این آموزش را از راه هنر و بدون آموزش مستقیم، به آن‌ها انتقال داد. هدف آموزش درباره‌ی اختلال‌های روانی، در مرحله‌ی نخست آشنایی افراد با نوع این اختلال‌ها و سپس پیدا کردن آن‌ها در وجود خود آن‌هاست. شاید بسیاری از افراد، از بیماری‌ روانی رنج ببرند اما از وجود آن بی‌خبر باشند. به همین دلیل باید آثار هنری – داستان، شعر، پویانمایی و...- شامل آموزش غیرمستقیم و نمادین ناهنجاری‌های روانی و رفتاری باشند. هنگامی که ناهنجاری در زمینه‌ی داستانی و با استفاده از نمادهای محسوس، به مخاطب نشان داده‌ می‌شود، مخاطب در ناخودآگاه خود، خود را به جای شخصیت داستان‌ می‌گذارد. گاه به رفتارهای او-که در واقع رفتارهای خودش است-‌ می‌خندد و گاه تاسف‌ می‌خورد و گاه‌ می‌گرید. او با این کار خود را نقد می‌کند. ریشخند کردن رفتارهای فردی که در داستان اختلال‌های مشابه اختلال‌های خود ما دارد، سبب می‌شود خود را با نگاه‌ واقع‌بینانه‌تری ببینیم و بدانیم که رفتارهای ما هم در برابر برخی از محرک‌ها-مانند محرک‌های ترسناک و اضطراب‌آور- همین‌اندازه مضحک یا رقت‌انگیز و دردناک است. هنر، مانند آینه، با نشان دادن خود واقعی ما به ما، زمینه‌ی تغییرمان را از خود ناشایست به خود شایسته فراهم‌ می‌کند. 

کاپیتان هوک در داستان محبوب پیتر پن، دارای تضادی شخصیتی است. این تضاد در بسیاری از موارد رفتارهای او را خنده‌دار می‌کند. کسی که فرمانده دزدان دریایی است و در بعضی صحنه‌ها، برخی از افراد کشتی را که قصد سرپیچی از دستورش دارند، با سنگ‌دلی و همراه با آن، شجاعت از میان برمی‌دارد، از شنیدن صدای تیک‌تاک ساعت و یا صداهای مشابه آن، دچار ترسی کشنده‌ می‌شود. ترسی که سراسر وجودش را در بر می‌گیرد و همه‌ی رفتارهای او را تحت تاثیر قرار‌ می‌دهد. این تضاد، از فرمانده‌ای سلحشور، انسانی مضحک و ترحم‌برانگیز‌ می‌سازد. این موضوع سبب می‌شود که مخاطب درباره‌ی ترس‌های خود فکر کند، آن‌ها را بیابد و برای از بین بردن آن‌ها تلاش کند؛ چرا که حالت‌های شخصیی مثل کاپیتان هوک، برای او زننده و ناخوشایند‌ است و طبعا دوست ندارد مانند او باشد. آگاهی از ترس‌ها و ریشه‌های آن‌ها، به ما کمک‌ می‌کند که با آن‌ها واقعی‌تر و درست‌تر روبه‌رو شویم و بتوانیم به جای انکار، آن‌ها را مدیریت‌ کنیم.

PTSD، نوعی ترس شدید است که در پی بروز حادثه‌ای ناخوشایند در زندگی افراد رخ‌ می‌دهد. این ترس‌ می‌تواند مزمن شود و زندگی آینده‌ی انسان را تحت‌تاثیر قرار دهد. جیمز متیو بری، در داستان پیتر پن، این اختلال را به خوبی در شخصیت کاپیتان هوک نشان‌ می‌دهد. قطع شدن دست کاپیتان هوک، همان حادثه‌ای‌ است که بعد از آن کاپیتان هوک دچار ترسی فزاینده نسبت به تکرار آن می‌شود. نویسنده این تکرار را به شکلی نمادین، در قالب‌ تمساحی نشان می‌دهد‌ که به سبب ساعتی که بلعیده است، با هر تیک‌تاک ساعت، حضور خود را در پیرامون هوک اعلام می‌کند و هر تیک‌تاک آن‌ سبب بروز علائم اضطراب شدید در کاپیتان هوک می‌شود. 

خرید کتاب کودک درباره غلبه بر اضطراب و نگرانی

در زندگی ما،‌ می‌توان به جای دست قطع‌شده و تمساح، موارد دیگری را قرار داد؛ مثلا کودکی که در درس‌هایش نتیجه‌ی خوبی نگرفته است و معلم‌ها و همکلاسی‌هایش نظر خوبی به او ندارند، حتی در سنین بزرگسالی نیز از این که در فضای مدرسه قرار بگیرد -حتی در مدرسه‌ی شهرهای دیگر- احساس ناخوشایندی دارد. و یا در پژوهشی مشاهده شد که پرستار بسیار با سابقه و خوبی پس از انتقال به بیمارستانی بزرگ‌تر با مزایای بیش‌تر، دچار افت شدید در کار و انجام اشتباهات فاحش پرستاری شد. طبق مطالعات روانکاوی، پرستار مادر خود را در سن بسیار پایین در یکی از بخش‌های بیمارستان جدید از دست داده است. پرستار این نکته را‌ نمی‌دانست چرا که مدت زیادی از آن اتفاق گذشته بود اما ناخودآگاه، فضای آن بیمارستان در ذهن او با داغی بزرگ همراه می‌شد؛ بنابراین‌ به شکلی غیرارادی، دچار اختلال در عملکرد حرفه‌ای شده بود.

در سایت کتابک بخوانید: کتاب های روانشناسی کودک

مثال‌هایی از‌این‌دست نشان‌ می‌دهد حوادث ناگوار شاید به صورت غیرمستقیم بر زندگی ما اثر بگذارد و همه‌ی ما کم‌وبیش دچار اختلال PTSD هستیم. این اختلال در افراد گوناگون شدت و ضعف متفاوتی دارد. در برخی کشف و درمان‌ می‌شود و در برخی دیگر، خیر.